Βρέθηκα την περασμένη εβδομάδα για ένα τριήμερο στο Παρίσι. Μετά από καμιά δεκαριά χρόνια από την τελευταία μου επίσκεψη, χωρίς αγώνες αυτήν τη φορά. Έτσι, είχα την ευκαιρία για πρώτη φορά να περπατήσω στους δρόμους του και να μην περιοριστώ μόνο στο να μυρίσω το χλώριο των κολυμβητηρίων του. Κι όταν λέμε να περπατήσω, το εννοώ. Δώστε μου χάρτη και αθλητικά παπούτσια κι αμολήστε με. Κοντά σαρανταπέντε χιλιόμετρα περπάτημα σε τρεις μέρες (τα μέτρησα από το Google Earth!). Και μ’ αυτά που είδα στις βόλτες αναπόφευκτα μου ήρθαν στο μυαλό συγκρίσεις με την Αθήνα.
Το Παρίσι είναι καταρχήν μια πόλη φτιαγμένη για να την περπατάς. Εχει μεν ένα υπερπλούσιο σε σταθμούς και δρομολόγια μετρό, αλλά αν ο καιρός το επιτρέπει γυρίστε το με τα πόδια. Το μετρό είναι για να πας κάπου γρήγορα, αλλά το περπάτημα για να πας απολαυστικά. Η πόλη έχει φαρδιά πεζοδρόμια, διαβάσεις παντού και γενικά η εξυπηρέτηση του πεζού φαίνεται να είναι προτεραιότητα. Και του δρομέα ταυτόχρονα. Γιατί αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι το πλήθος των Γάλλων και Γαλλίδων που κάνουν τζόκινγκ στους δρόμους ή και στα πάρκα (το πάρκο Μονσό και οι κήποι του Λουξεμβούργου είναι ιδανικοί χώροι). Μια κουλτούρα που ζήλεψα. Ετσι εξηγείται μάλλον γιατί σπάνια βλέπεις ευτραφή Γάλλο, παρόλο που οι βιτρίνες των ζαχαροπλαστείων τους είναι σαν βιτρίνες κοσμηματοπωλείων, βάζοντας σε πειρασμό και τους πιο εγκρατείς.
Επίσης, ο Γιώργος Αμυράς θα ήταν πολύ ευτυχής στο Παρίσι. Εκτός από το περπάτημα η πόλη προσφέρεται και για ποδήλατο. Με ποδηλατόδρομους σχεδόν παντού οι Γάλλοι ποδηλατούν αδιάκοπα. Και μάλιστα δεν είναι ανάγκη να έχεις δικό σου ποδήλατο για να ποδηλατείς στο Παρίσι. Υπάρχουν διάσπαρτες στάσεις όπου σε περιμένουν στη σειρά τα ποδήλατα για να τα νοικιάσεις. Κάνεις τη διαδρομή που θες και τα αφήνεις στην κοντινότερη στάση στον προορισμό σου. Καλή λύση για τους ντόπιους αλλά και για τους τουρίστες όπως διαπίστωσα.
Η εκπροσώπηση της Ελλάδας είναι έντονη και δεν πρέπει να έχουμε παράπονο, έχουμε αφήσει γερή σφραγίδα στο Παρίσι. Σε ότι αφορά την δημοφιλία των εκθεμάτων του Λούβρου, στα μετάλλια είναι δύο δικές μας, δύο ελληνίδες («καθαρές» όμως…). Η Αφροδίτη της Μήλου και η Νίκης της Σαμοθράκης δεσπόζουν στην 2η και 3η θέση μετά την πρωταθλήτρια Τζοκόντα. Στην Όπερα επίσης διέκρινα γραμμένα στα ελληνικά τα ονόματα των χωρών «ΓΑΛΛΙΑ», «ΙΤΑΛΙΑ», «ΑΙΓΥΠΤΟΣ» στο φουαγιέ. Γιατί άραγε; Μια και μιλάμε για αξιοθέατα, στα πολυσύχναστα αυτά μέρη οι Γάλλοι δεν φαίνεται να κάνουν εκπτώσεις στην ασφάλεια για την εικόνα. Έβλεπες παντού τριάδες, όχι αστυνομικών, αλλά κανονικών στρατιωτών να περιπολούν οπλισμένοι σαν αστακοί για προληπτικούς και ψυχολογικούς λόγους (Λιβύη γαρ…).
Ένα άλλο πράγμα που μου έκανε εντύπωση είναι ότι σχεδόν κάθε βράδυ είχε κονσέρτα, ρεσιτάλ και παραστάσεις χορωδιών στις εκκλησίες (κι έχουν πολύ όμορφες εκκλησίες!). Το έχουν πιάσει το νόημα και κρατάνε ζωντανούς τους χώρους λατρείας τους. Με αυτές τις εκδηλώσεις από τη μια αξιοποιούνται οι πολύ ωραίοι εκκλησιαστικοί χώροι κι εκτός μυστηρίων και λειτουργίας κι από την άλλη φέρνουν κόσμο -που αλλιώς δεν θα τις επισκεπτόταν- μέσα στις εκκλησίες, προκαλώντας του μια κατάνυξη όπως λίγοι χώροι μπορούν. Θα μπορούσε ίσως κάτι τέτοιο να γίνει και με τους πολύ ωραίους ορθόδοξους ναούς που έχουμε, φιλοξενώντας συναυλίες βυζαντινής ή κλασσικής μουσικής; Η αρχή έγινε δειλά δειλά με τον Άγιο Παντελεήμονα. Να δούμε αν θα έχει συνέχεια.
Δύο πράγματα όμως με ξένισαν: Σχεδόν όλα τα πιτσιρίκια των 13-14 χρονών ήταν με ένα τσιγάρο στο χέρι στα καφέ ή στο δρόμο. Φαίνεται ότι εκεί ακόμα το τσιγάρο ασκεί την γοητεία του ως σύμβολο ενηλικίωσης κι ανεξαρτησίας. Παρ’ όλα αυτά ο νόμος της απαγόρευσης του καπνίσματος στους εσωτερικούς χώρους εφαρμόζεται αυστηρά. Δεν φαίνεται όμως να υπάρχει ή τουλάχιστον να εφαρμόζεται νόμος απαγόρευσης πώλησης τσιγάρων στους ανήλικους. Το δεύτερο αξιοπρόσεκτο στοιχείο είναι ότι υπάρχουν αρκετοί ζητιάνοι ή άστεγοι με χαρακτηριστικά, όχι τα συνηθισμένα της κατηγορίας αυτής, αλλά καλοβαλμένων ανθρώπων που γυρνάν από το γραφείο τους. Η κρίση είναι παρούσα παρά την απαστράπτουσα λάμψη των μνημείων.
Το Παρίσι όπως και η Αθήνα ζει από τον τουρισμό. Η διαφορά είναι ότι το Παρίσι το ξέρει αυτό ενώ η Αθήνα κάνει ότι μπορεί για να το ξεχάσει ή να το ανατρέψει. Βλέποντας το Παρίσι καταλαβαίνεις πόσο αναξιοποίητη πολιτιστικά και κατ’ επέκταση τουριστικά είναι η δική μας πρωτεύουσα. Κάνοντας τη σύγκριση, συμπέρανα ότι δεν το αναδεικνύουμε αυτό το «βασικό προϊόν» μας όσο θα μπορούσαμε και ότι δεν κάνουμε ότι μπορούμε για να το προστατέψουμε. Το αφήνουμε να απαξιωθεί χωρίς κεντρικό σχεδιασμό και ισχυρή πολιτική βούληση. Δεν φαντάζομαι Γάλλους να γράφουν συνθήματα στους τοίχους του Λούβρου ή στην Αψίδα του θριάμβου. Κι αν γίνει αυτό, μετά από δύο μέρες φαντάζομαι έχει αποκατασταθεί. Δεν νομίζω ότι χρειάζονται ακριβά projects για να μπορέσει η Αθήνα να μιμηθεί σε κάποια σημεία το Παρίσι. Ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, εκτεταμένες πεζοδρομήσεις, ανάδειξη υποβαθμισμένων περιοχών, είναι κάποιες ιδέες. Πολυπολιτισμικό είναι και το Παρίσι αλλά τουλάχιστον στο κέντρο δεν έχεις καμία ανασφάλεια. Και βέβαια εκτός από τα υλικά υπάρχουν και τα άυλα, όπως η συμπεριφορά και η νοοτροπία του οικοδεσπότη που εξαρτάται από τον καθένα από μας.
Το βασικότερο ζητούμενο είναι κατά τη γνώμη μου η προσήλωση σε κάποιους σαφείς στρατηγικούς στόχους, όπως έκαναν οι Γάλλοι. Δεν είναι κορόιδα που διατήρησαν την σύγχρονη κληρονομιά τους ενώ τη δική μας την πήρε το ποτάμι της αντιπαροχής, που άφησαν ελεύθερους χώρους και δεν τσιμεντοποίησαν τα πάντα, που θυσίασαν λωρίδες δρόμου για να κάνουν φαρδιά πεζοδρόμια και ποδηλατόδρομους. Κάποιους οραματιστές, που πριν εκατό χρόνια θα τα έβαλαν με μικροσυμφέροντα και θα τους έλεγαν γραφικούς και αιθεροβάμονες, τώρα θα τους ευγνωμονούν. Υπάρχουν άραγε σήμερα αντίστοιχοι αποφασίζοντες για την Αθήνα αλλά και για τις άλλες πόλεις μας; Σίγουρα, δεν είναι εύκολο να μετατρέψεις την Αθήνα από «πόλη του ανόητου» σε «πόλη του αυτονόητου» αλλά της αξίζει μια ευκαιρία, γιατί, ακόμα και σήμερα, πιστεύω ότι δεν είναι αργά. Κι εξάλλου, ο χαρακτηρισμός «Πόλη του φωτός» ταιριάζει πολύ περισσότερο στην Αθήνα με τον Αττικό της ήλιο απ’ ότι στο συννεφιασμένο Παρίσι…