Πριν κάμποσα χρόνια, κατά τη διάρκεια ενός δείπνου, συνομιλούσα με τον φίλο μου τον Σ… Μια στιγμή τού ανέφερα τον Σάμιουελ Χάντιγκτον και τη θεωρία του για τη «Σύγκρουση των Πολιτισμών». Με κοίταξε τότε με ένα σχεδόν ιταμό ύφος και μου ανταπάντησε ανάλογα: «Δεν γνωρίζω κανέναν Χάντιγκτον και δεν με αφορούν οι σοφιστείες του».
Είναι πασιφανές. Η επίθεση που δέχτηκε η Γαλλία, δεν απευθύνεται στον γαλλικό λαό. Είναι η δαιμονισμένη αποτύπωση του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας, που αμφισβητεί θανάσιμα τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και τρόπο ζωής. Πρόκειται για την κολασμένη ανταπάντηση του σκοταδισμού και της οπισθοδρόμησης στην ίδια μας την ταυτότητα και ιδιοσυγκρασία.
Τα δάκρυα οφείλουν να μην είναι κροκοδείλια. Πολύ περισσότερο η διαχέουσα πυόρροια μίσους και βίας δεν πρέπει να αποτελέσουν και πάλι εφαλτήριο τυφλής και αψυχολόγητης διολίσθησης στη λογική της γενίκευσης, του αφορισμού και τελικά της αντεκδίκησης. Οι πολιτικοί, οι ηγέτες ας κάνουν τη δουλειά τους. Ελπίζω για μια φορά να αναδειχθούν πραγματικοί Ευρωπαίοι και να αντιδράσουν αποτελεσματικά και ψύχραιμα. Εμείς όμως, οι απλοί πολίτες, οφείλουμε με σαφήνεια και συγκροτημένα να αναμετρηθούμε με την ίδια μας την ανθρώπινη φύση. Να αρνηθούμε τον εύκολο δρόμο των αδιέξοδων υπέρ-απλουστεύσεων. Να ακυρώσουμε κάθε ίχνος μίσους. Να σταθούμε πεισματωμένα προσηλωμένοι στις αξίες της ευρωπαϊκής συμβίωσης, της ανοικτής κοινωνίας.
Το ευρωπαϊκό συναπάντημα της λογικής, εκείνο το φωτεινό “Siecle des lumieres” του Λοκ, του Βολταίρου και τόσων άλλων διανοητών, αποτελούν την πιο καθάρια ανάσα της ανθρώπινης ιστορίας μας. Από εκεί η σπορά της κουλτούρας μας, τις ρίζες της οποίας καλούμαστε τώρα να υπερασπιστούμε και να προφυλάξουμε με εμμονή και χωρίς καμία έκπτωση.
Φίλε Σ., μοιάζει πως ο Χάντιγκτον είχε δυστυχώς δίκιο. Και εμείς, το μόνο που μας πρέπει και μας μένει να κάνουμε είναι να ακυρώσουμε τον τρόμο. Να γυρίσουμε την πλάτη στον φόβο. Με θάρρος και καμιά φορά ίσως με αυταπάρνηση να υπερασπιστούμε την Ευρώπη μας, τον τρόπο ζωής μας. Ας αγκαλιάσουμε όλοι την πολιτισμική μας κληρονομιά και ας ατενίσουμε το αύριο με αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα· αν θέλουμε τα παιδιά μας να γνωρίσουν έναν κόσμο δημοκρατίας, ελευθερίας και ισονομίας. Αυτό είναι το διακύβευμα, αυτή η υποχρέωσή μας. Φως στο σκοτάδι. Θάρρος στον τρόμο. Αλληλεγγύη έναντι του μίσους.