Το 2017 θα συμπληρωθούν ακριβώς τα 28 χρόνια από την πτώση του τείχους. Τόσα, όσα κράτησε για να χωρίζει στα δύο την πόλη. Σε τρία δηλαδή χρόνια, θα μπορούν οι Βερολινέζοι να ισοσκελίσουν την εμπειρία του αποκλεισμού με την εμπειρία της ελευθερίας.
Η φωτογραφία που δείχνει τον ποδηλάτη είναι από το τείχος που βρίσκεται πίσω από το «Μουσείο της Τοπογραφίας του Τρόμου» κατά μήκος της οδού Niederkirchnerstrasse του ανατολικού τομέα. Την ώρα που την έβγαζα, πέρναγε ένας ποδηλάτης και η κάμερα τον «εγκλώβισε» μέσα στην τρύπα. Σ΄αυτό το σημείο, δεν υπάρχουν γκράφιτι πουθενά. Το σκηνικό (γκρι πέτρα και μπετόν) θυμίζει την προπολεμική Γερμανία. Τεράστια κτίρια σηκώνονται ακόμα, όπου υπάρχει μεγάλος χώρος, και κυρίως όπου υπάρχουν παλιές δημόσιες υπηρεσίες του Ανατολικού Βερολίνου.
Έτυχε να ζήσω το Βερολίνο σε όλες τις φάσεις του, πριν και κυρίως μετά το τείχος. Με τους αποκλεισμένους δυτικοβερολινέζους, με το ντελίριο ενθουσιασμού στους πρώτους μήνες της πτώσης, με τους γερανούς να απλώνονται στα τεράστια εργοτάξια και με τις πρώτες πλέον, κοινωνικές διεκδικήσεις από τις ανισότητες που προέκυψαν από τις μεγάλες διαφορές.
Εκείνο βέβαια που δεν μπορεί να καταλάβει ο πολύς κόσμος είναι η αίσθηση του εγκλωβισμένου για τους κατοίκους του Δυτικού Βερολίνου. Στην ουσία, βρίσκονταν περικυκλωμένοι από το τείχος σαν να ήταν νησιώτες αποκλεισμένοι από το υπόλοιπο κράτος τους. Οι προμήθειες της πόλης για 28 χρόνια έρχονταν αεροπορικά στο παλιό αεροδρόμιο Τέμπελχοφ (κι αυτοί δεν ξέρουν ακόμα τι να το κάνουν..) και ένιωθαν τους Αμερικανούς σαν τους απόλυτους και μοναδικούς προστάτες (το Ντάλεμ όπου έμεναν οι Αμερικάνοι κινείται ακόμα σε ρυθμούς σαξόφωνου και τζαζ…).
Από την άλλη μεριά όμως, οι Ανατολικοί έδιναν τα πάντα για να περάσουν σ΄αυτό το απομονωμένο «νησί». Κάποιοι λοιπόν δημιούργησαν ένα τεράστιο «κοινωνικό πείραμα» με «θεατρικές» διαστάσεις. Οι Δυτικοί έχουν την αίσθηση του αποκλεισμού αλλά δεν επιθυμούν να αποδράσουν. Οι Ανατολικοί όμως, είναι «ελεύθεροι» στο μεγάλο τους κράτος αλλά θέλουν να «εγκλωβιστούν» στην ελευθερία. Και οι δύο ψάχνουν μια «τρύπα» εξόδου στον κόσμο. Και οι δύο, για διαφορετικούς λόγους, ζουν μέσα τους τη μεγάλη ανάγκη της φυγής. Θέλουν να σπάσουν ένα σημείο στο τείχος και να χαθούν στην έκταση του χώρου και του χρόνου. Μόνο που τον μετράνε ανάποδα. Τον αντιλαμβάνονται διαφορετικά αλλά το κοινό σημείο της ενστικτώδους κίνησης είναι η τρύπα… Άσχετα αν ο ένας θα έτρεχε να περάσει και ο άλλος θα την κοίταγε από μακριά.
Όπως και να ΄χει, τέτοια σουρεαλιστικά σκηνικά στις ζωές των ανθρώπων, μόνο η τρέλα των εξουσιών μπορεί να τα στήσει. Ο ποδηλάτης που τον «κλείδωσε» η φωτογραφία ίσως είναι ο Βερολινέζος που μπορούσε να περνάει «ελεύθερα» την τρύπα του τείχους. Μπορεί να είναι ο ποδηλάτης του χρόνου που πάντα περιμένει το χώρο για να κάνει τις βόλτες του. Αυτόν δεν τον φυλάκισε το τείχος ποτέ. Γιατί τα πρόσωπα και οι κοινωνίες φεύγουν ή κλείνονται μέσα στα τείχη. Ο άνθρωπος της ιστορίας όμως, πάντα έχει ένα ποδήλατο για να τρέχει…