Protagon A περίοδος

Η προπαγάνδα

Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί γιατί δεν έγινε ποτέ στην Ελλάδα ένα μουσείο αναδρομής στην προπαγάνδα της Χούντας – με τα φιλμάκια απ΄τη γιορτή-υπερπαραγωγή στο Παναθηναίκό Στάδιο.

Χριστίνα Πουλίδου

(Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί γιατί δεν έγινε ποτέ στην Ελλάδα ένα μουσείο αναδρομής στην προπαγάνδα της Χούντας – με τα φιλμάκια απ΄ τη γιορτή-υπερπαραγωγή στο Παναθηναϊκό Στάδιο, τις μαθητικές στολές με το πουλί στο πέτο, τα τασάκια με τα χουντικά συνθήματα, φιλμάκια απ΄ τα «Επίκαιρα» της εποχής κι απ΄ τις ηρωικές ταινίες του Τζέημς Πάρις…)

Είναι μια νέα στρουμπουλή γυναίκα που χαμογελά χαρούμενα, γεμάτη αυτοπεποίθηση, με το βλέμμα της στραμμένο προς το μέλλον… Καθαρή, με τη σιδερωμένη της στολή, με το φακιόλι στα μαλλιά, κρατά στα χέρια της το τιμόνι ενός τρακτέρ και (προφανώς) δεν είναι ιδρωμένη, λερωμένη, τσαλακωμένη απ΄ τη βιοπάλη στα χωράφια. Είναι μια Ανατολικογερμανίδα που φιγουράρει στο γυναικείο περιοδικό «Για σένα», στα χρόνια προ του ΄89 – τότε, που η ανατολικογερμανική κυβέρνηση ήθελε να ανακόψει το ρεύμα της αστυφιλίας και να στρέψει τη νεολαία στις αγροτικές κολεκτίβες της υπαίθρου.

Η αναδρομή στις φωτογραφίες της μαύρης προπαγάνδας γίνεται στο Μουσείο της Γερμανικής Ιστορίας στο Βερολίνο, όπου καταγράφεται η καθημερινή ζωή εκείνων των χρόνων «όχι όπως ήταν, αλλά όπως οι ανατολικο-γερμανικές αρχές ήθελαν να είναι», κατά τη σχετική ανταπόκριση της «Le Monde».

Κι αν η ενασχόληση με τις αγροτικές δραστηριότητες, στη φωτογραφική έκθεση του Μουσείου υπάγεται στην επιγραφή «επαγγέλματα του μέλλοντος», μια άλλη φωτογραφία με σαφές ερωτικό φόντο υπηρετεί έναν στόχο… διατροφής. Ένα ζευγάρι ετοιμάζεται να μοιραστεί ένα δείπνο – η γυναίκα καθιστή απολαμβάνει ένα ποτό και ο άντρας τής μιλά με τα μάτια. Στο τραπέζι υπάρχει ένα καντηλέρι, ένα μπουκάλι κρασί κρυώνει σε μια παγοθήκη, ένας ανανάς και κάποια άλλα φρούτα ποζάρουν σε περίοπτη θέση, ενώ στη μέση – έτοιμα προς σερβίρισμα – βρίσκονται σ΄ ένα δίσκο δύο ψητά ψάρια! Στην ανταπόκριση σημειώνεται, πως πρόκειται για το πρόγραμμα της κυβέρνησης να εντάξει στη διατροφή του πληθυσμού δυο φορές τη βδομάδα το ψάρι…

Μια τρίτη φωτογραφία δείχνει δυο ηλικιωμένους άντρες, να ακουμπάν στο περβάζι ενός μπαλκονιού και να χαζεύουν τις ρυμοτομημένες αλάνες και τα τετράγωνα με γκαζόν, που απλώνονται μπροστά τους. Στα αριστερά τους βρίσκεται ένα καινούργιο κτίριο κατοικιών – τεκμαίρεται λοιπόν ότι πρόκειται για τα «τιμημένα γηρατειά» που είχαν την τύχη να κατοικούν στα «σύγχρονα συγκροτήματα κατοικιών», τα οποία προσέφεραν «όλα τα κομφόρ» αλλά αποτελούσαν μέρος μιας άψυχης γειτονιάς με εργοτάξια και χωρίς μαγαζιά, πλατείες, παγκάκια.

Οι φωτογραφίες αυτές αποτελούν έργο δύο φωτογράφων – του Martin Schmidt και του Kurt Schwarzer, που εργάστηκαν σε διάφορα ΜΜΕ στη βάση της κεντρικής κατεύθυνσης «επιτάχυνσης της σοσιαλιστικής μετεξέλιξης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας» και συνεργάστηκαν, κατά διαστήματα, με τη Στάζι.

(Γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Γιατί σε τούτο τον τόπο, μόνο τα αρχαία δείχνουν ότι η χώρα μας έχει μια ιστορία. Η Κατοχή, ο εμφύλιος, η χούντα, για το ευρύ κοινό είναι γνωστά απ΄ τις οικογενειακές ιστορίες και τα βάσανα των γονιών και των παππούδων, ή εμφανίζονται σε περιστασιακές εκθέσεις. Η συλλογική μνήμη απουσιάζει απ΄ τη χώρα και αυτό, είναι μέρος του πολιτικού προβλήματος της σημερινής Ελλάδας).