Η συμμετοχή στις ευρωεκλογές ιστορικά – σε όλες τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης -είναι σαφώς μικρότερη από αυτήν που σημειώνεται στις εθνικές εκλογές. Για τον προφανέστατο λόγο, ότι στις εθνικές εκλογές ο μαγνήτης είναι η εξουσία – αυτή ενεργοποιεί μια τεράστια κινητοποίηση όπου εμπλέκονται κόμματα, υποψήφιοι και ψηφοφόροι. Στις ευρωεκλογές αντίθετα, αφενός δεν υπάρχει αυτός ο «μαγνήτης» και αφετέρου η ΕΕ θεωρείται δεδομένη – γιατί λοιπόν να πάει να ψηφίσει ο απλός πολίτης;
Την εκλογική κινητικότητα εξάλλου καθορίζουν τρεις παράγοντες: τα κόμματα, οι υποψήφιοι και τα ΜΜΕ. Αν κάποιος απ΄ αυτούς τους παράγοντες υστερήσει, οι κρίκοι στην αλυσίδα σπάνε. Στην Ελλάδα μέχρι φέτος, στις ευρωεκλογές τα κόμματα μετείχαν με τους μηχανισμούς τους στο ρελαντί, οι υποψήφιοι κατέβαλαν μικρές προσπάθειες κινητοποίησης και τα ΜΜΕ προσπαθούσαν να κατασκευάσουν μιαν αναμέτρηση. Ο σταυρός άλλαξε το τοπίο, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη συγκυρία της χώρας μας και η ευρω-εκλογική αναμέτρηση τελικά εντάχθηκε στην εσωτερική πολιτική ατζέντα. Για τον πολύ κόσμο, η ευρωκάλπη δεν έχει να κάνει με την Ευρώπη, αλλά με το «μήνυμα» – προς την κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση. Ψηφίζουμε για τη «σταθερότητα» ή για την «ανατροπή», πάντως όχι για το μέλλον της Ευρώπης. Και πώς να ψηφίσουμε για το «μέλλον» της Ευρώπης, όταν το σύνθημα της «ανατροπής» κρύβει μιαν αμφιθυμία για το ευρώ, την ενοποίηση, τη στρατηγική συμμετοχής στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι;
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ωστόσο, οι ευρωεκλογές διατήρησαν τα δύο ιδιαίτερα γνωρίσματα που τις χαρακτηρίζουν: η ευρω-ψήφος είναι χαλαρή και μπορεί να ερμηνευθεί: είτε ως «ψήφος διαμαρτυρίας», είτε ως «ψήφος ενθάρρυνσης» μικρών ή νέων σχημάτων, όπως ακριβώς συνέβαινε παλαιότερα και στην Ελλάδα. Οι «Πράσινοι» και οι «πειρατές» για παράδειγμα πρωτοεμφανίστηκαν στην Ευρωβουλή – οι Οικολόγοι στα καθ’ ημάς στις ευρωεκλογές του 2009 έλαβαν 3,49 %, ενώ στις εθνικές εκλογές την ίδια χρονιά δεν ξεπέρασαν το 2,5%.
Η χαμηλή συμμετοχή των ψηφοφόρων στις ευρωεκλογές επομένως τι δηλοί; Συνηθίζουμε να την ερμηνεύουμε ως έλλειψη ενδιαφέροντος και άρα, ως ξεθώριασμα της ευρωπαϊκής ιδέας. Στην πραγματικότητα λείπει ο μαγνήτης της εξουσίας που τραβά τους κρίκους της ενεργοποίησης και τελικά της συμμετοχής. Αν όμως, κόμματα-υποψήφιοι-ΜΜΕ θύμιζαν ότι η Ευρώπη είναι πολύ μικρή στον παγκόσμιο χάρτη, ότι έχει το μέγεθος μιας μεγάλης χώρας του πλανήτη, ότι επομένως υπάρχει η έννοια του «ευρωπαϊκού συμφέροντος» που πρέπει να αναζητηθεί, αν διαμόρφωναν μιαν ευρωπαϊκή ατζέντα, άνοιγαν συζητήσεις για τις αναπροσαρμογές που πρέπει να κάνει η Ευρώπη για να ‘χει ρόλο στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, για τη μορφή που θα πρέπει να έχει το νέο ευρωπαϊκό μοντέλο, για τις εσωτερικές συγκρούσεις στους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς, οι ευρωεκλογές θα αποκτούσαν τον διακριτό τους χαρακτήρα κι οι ευρωπαίοι πολίτες θα ανακάλυπταν τον δικό τους ρόλο. (Με τα «αν» όμως δεν γράφεται η ιστορία).