«Τη στιγμή που ξεσπούν οι επαναστάσεις σπάνια είναι ώριμες. Είναι δημιουργήματα του πάθους, του αυτοσχεδιασμού και ποτέ δεν είναι τέλειες», Τσε ( 1961).
Ήταν Γενάρης του 2009 όταν ταξίδεψα στην Κούβα. Κυριακή πρωί, 8 παρά, μπαμπάδες, μαμάδες στη σειρά, με τα μωρά απ’ τα χέρια, στην ουρά, έξω απ’ τα μποτέγας. Τα μικρά παντοπωλεία με είδη πρώτης ανάγκης. Γάλα, σαμπουάν, λάδι, φασόλια, ρύζι, τσιγάρα, κοτόπουλο, κιμά. Περίμεναν υπομονετικά περισσότερα από 100 άτομα να ‘ρθει η σειρά τους. Στην Κούβα ή είσαι στην ουρά (είσαι δηλαδή φτωχός), ή έχεις ό,τι θες (είσαι δηλαδή πλούσιος) από την μαύρη αγορά. Ούτε αμερικανικό εμπάργκο ούτε στερήσεις στα ζωτικά. Δύο τάξεις.
Οι πολλοί Κουβανοί λοιπόν, ψωνίζουν στα μποτέγιας, με λιμπρέτα, κουπόνια οικογενειακού προϋπολογισμού. Τα παιδιά της επανάστασης επιβιώνουν σύμφωνα με τους κρατικούς υπολογισμούς. Τόσα το κεφάλι. Ένα ν στο τετραγωνάκι δεξιά. Ούτε παραπάνω, ούτε λιχουδιά. Ούτε ένα γαλάκτωμα μαλλιών, ούτε μια σοκολάτα. Ψωμί φρατζόλα κι όχι ψωμάκια του τοστ. Λευκό ή μαύρο. Δυο πακέτα τσιγάρα τον μήνα, χωρίς τσίχλες και χαρτομάντιλα, ένα λίτρο γάλα τα παιδιά έως και 6 ετών. 7 μεγάλωσες. Οι υπομονετικοί εξεγερμένοι. Αυτό σκέφτηκα.
Τρία χρόνια πριν, είχαμε την πολυτέλεια η εικόνα αυτή (που σημειωτέον δεν επιτρεπόταν να κινηματογραφήσεις) να φαντάζει στα μάτια μας μακρινή κι αξιοπερίεργη. Φυσικά έδινε τροφή για σειρά πολιτικοκοινωνικών σχολίων με βάθος πάντως τουριστικής χαλαρότητας. Τα όρια του κομμουνισμού, ο φίλος Φιντέλ και τα κατορθώματά του. Η επανάσταση που φυλάκισε τους νικητές της. Κλεισμένοι σε ένα νησί, απομονωμένοι από τον έξω κόσμο, με ελεγχόμενα διαφυγές. Μόνοι, αποκομμένοι κι ανελεύθεροι. Χιλιάδες μίλια και χρόνια μακριά μας.
Ένας φίλος, τα ξημερώματα της Κυριακής κι ενώ μιλούσαμε για τη νύχτα στη Βουλή και το PSI αυτό μου θύμισε, με κάποια ειρωνεία στο ύφος του. «Δεν λες που δεν θα γίνουμε Κούβα αύριο!».
Στην αρχή θα γινόμασταν Αργεντινή, μετά Κούβα. Όπως και να χει, ως προορισμός θα παραμέναμε εξωτικός. Για τους πλουσίους.