Οι Αυστριακοί της Ευρώπης έσωσαν την Αυστρία από τον εαυτό της με τις επιστολικές τους ψήφους. Αλλά η οριακή νίκη του πράσινου Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν δεν αλλάζει τη γενική εικόνα. Και η δήλωση του ακροδεξιού Νόρμπερτ Χόφερ δεν παύει να ακούγεται απειλητική για ολόκληρη την ήπειρο: «δεν πειράζει που δεν έγινα πρόεδρος. Σε δυο χρόνια θα είμαι καγκελάριος».
Τριάντα μία χιλιάδες. Τόσες είναι οι ψήφοι για τις οποίες δεν απέκτησε μια χώρα της Ευρώπης -και συνεκδοχικά ολόκληρη η ήπειρος- τον πρώτο της ακροδεξιό πρόεδρο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ιστορική αναφορά δεν είναι τυχαία.
Το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1950 από έναν πρώην στρατηγό των SS. Κι ο υποψήφιός του για την προεδρία έφτασε όσο κανένας άλλος ομοϊδεάτης του τόσο κοντά στην εξουσία.
Η εκλογή του θα ήταν η απόδειξη του γεγονότος ότι ο άνεμος ανελευθερίας που πνέει στην Ευρώπη γίνεται όλο και πιο ισχυρός. Γιατί στο κάδρο του αντιευρωπαϊσμού, της μισαλλοδοξίας, της ξενοφοβίας και του εθνικισμού έχουν μπει ήδη η Ουγγαρία και η Πολωνία. Αν και οι ηγέτες τους δεν δηλώνουν ευθέως ακροδεξιοί, η πολιτική επιστήμη βρήκε έναν νέο όρο για να περιγράψει τις χώρες που κυβερνούν: «ανελεύθερες δημοκρατίες».
Το βασικό ερώτημα είναι πού θα «χτυπήσουν» την επόμενη φορά οι λαϊκιστές, η ακροδεξιά και τα αντισυστημικά κόμματα. Στη Γαλλία με τη Μαρίν Λεπέν η οποία ονειρεύεται το Ελιζέ στις προεδρικές εκλογές του 2017; Στην Ιταλία με τον Μπέπε Γκρίλο ο οποίος έρχεται πρώτος στις δημοσκοπήσεις;
Ομορα ιδεολογικά κόμματα συμμετέχουν σε κυβερνήσεις συνασπισμού σε διάφορες χώρες. Στη Σλοβακία το Εθνικό Κόμμα αυτοχαρακτηρίζεται εθνικοσοσιαλιστικό και συμμετέχει στην κυβέρνηση. Στη Φινλανδία συμμετέχει το Εθνικό Κόμμα στον κυβερνητικό συνασπισμό, στη Λετονία οι εθνικιστές της Εθνικής Συμμαχίας, στη Λιθουανία το κόμμα Τάξη και Δικαιοσύνη, στην Ελλάδα οι Ανεξάρτητοι Ελληνες.
Το βασικό ερώτημα τώρα είναι πού θα «χτυπήσουν» την επόμενη φορά οι λαϊκιστές, η ακροδεξιά και τα αντισυστημικά κόμματα.
Στη Γαλλία με τη Μαρίν Λεπέν η οποία ονειρεύεται το Ελιζέ στις προεδρικές εκλογές του 2017; Στην Ιταλία με τον Μπέπε Γκρίλο ο οποίος έρχεται πρώτος στις δημοσκοπήσεις; Στη Βρετανία με τον Νάιτζελ Φάρατζ, ο οποίος έλαβε το 27% των ψήφων στις τελευταίες ευρωεκλογές; Ή μήπως θα έρθει μια μέρα και η σειρά της Γερμανίας με την Φράουκε Πέτρι, το κόμμα της οποίας «Εναλλακτική για τη Γερμανία» απέσπασε το 24% των ψήφων στην Σαξονία – Ανχαλτ;
Μετά τις εκλογές του 2014 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγινε το πιο σημαντικό εργαστήριο αυτής της αλλαγής. Η Ευρώπη κυβερνάται σήμερα από έναν μεγάλο συνασπισμό, ο οποίος περιλαμβάνει τους Κεντροδεξιούς, τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους
Αυτό το κύμα εθνολαϊκισμού προκαλεί βαθιές αλλαγές στο ευρωπαϊκό πολιτικό πανόραμα. Μία από αυτές τις αλλαγές είναι ότι οι παραδοσιακοί πόλοι της μεταπολεμικής Ευρώπης, η Κεντροδεξιά και η Κεντροαριστερά, υποχρεώνονται να συμμαχήσουν για να αναχαιτίσουν το κύμα. Μια εκδοχή αυτής της συνεργασίας είναι αυτό που συνέβη στην Αυστρία, αλλά και στη Γαλλία στις προεδρικές εκλογές του 2001: το δημοκρατικό μέτωπο συνασπίστηκε γύρω από έναν υποψήφιο – τον Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν οι αυστριακοί πολίτες, τον Ζακ Σιράκ οι Γάλλοι, για να αποτρέψουν αντίστοιχα την εκλογή του Νόρμπερτ Χόφερ και του Ζαν Μαρί Λεπέν.
Μετά τις εκλογές του 2014 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγινε το πιο σημαντικό εργαστήριο αυτής της αλλαγής. Η Ευρώπη κυβερνάται σήμερα από έναν μεγάλο συνασπισμό, ο οποίος περιλαμβάνει τους Κεντροδεξιούς, τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους. Ο συνασπισμός αυτός εξέλεξε τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στην ηγεσία της Κομισιόν και ο συνασπισμός αυτός ελέγχει τη νομοθετική παραγωγή της Ευρώπης.
Υπάρχει, όμως, και μια άλλη αλλαγή – ενδεχομένως πιο βαθιά: ο εθνολαϊκισμός είναι πλέον τμήμα της mainstream πολιτικής. Οταν ο ακροδεξιός Γιοργκ Χάιντερ κέρδισε τις εκλογές το 1999 στην Αυστρία και ετοιμαζόταν να μπει στην κυβέρνηση, η Ευρώπη έτριξε τα δόντια της στη Βιέννη. Ο Χάιντερ αναγκάστηκε να υποχώρησε παραχωρώντας τη θέση του καγκελάριου στον Βόλφγκανγκ Σούσελ, ενώ το κόμμα του πήρε μόνο δύο υπουργεία. Παρόλα αυτά, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έκοψαν την καλημέρα στη Βιέννη.
Σήμερα μια τέτοια αντίδραση από την πλευρά της ΕΕ και μια τέτοια υποχώρηση από έναν ακροδεξιό θα ήταν αδιανόητη. Γιατί Ευρώπη σήμερα είναι μάλλον ξεδοντιασμένη.