Ο Γουστάβο Πέτρο έγινε την Κυριακή ο πρώτος πρόεδρος της Αριστεράς στην ιστορία της Κολομβίας, συγκεντρώνοντας το 50,45% των ψήφων, σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα.
«Σήμερα είναι ημέρα γιορτής για τον λαό. Αφήστε τον να γιορτάσει την πρώτη λαϊκή νίκη», πανηγύρισε μέσω Twitter ο 62χρονος άλλοτε αντάρτης και αντιπολιτευόμενος γερουσιαστής.
Ο αντίπαλός του, ο εκκεντρικός 80χρονος εκατομμυριούχος Ροδόλφο Ερνάντες, έλαβε το 47,30% των ψήφων, με άλλα λόγια ηττήθηκε με διαφορά κάπου 700.000 ψήφων, σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσιοποίησε το εθνικό ληξιαρχείο.
Αλλη ιστορική πτυχή της νίκης του Πέτρο είναι η αντιπρόεδρος, μία Αφροκολομβιανή που είναι μόλις η δεύτερη γυναίκα η οποία θα καταλάβει το αξίωμα. Η Φράντσα Μαρκές, 40 ετών, φτωχή χωρική, από μικρή ηλικία ακτιβίστρια εναντίον των μεταλλείων χρυσού, διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην εκστρατεία, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Τα αποτελέσματα προκάλεσαν αγαλλίαση στη μεγάλη αίθουσα στο κέντρο της πρωτεύουσας όπου η ομάδα του κ. Πέτρο είχε οργανώσει, με μουσικές και θεάματα, την εκλογική της βραδιά. Σε γιγαντοοθόνες, προβάλλονταν τα σλόγκαν της εκστρατείας: «Με τον Πέτρο η αλλαγή είναι αναπόφευκτη», ή ακόμη «Κερδίζει όλη η Κολομβία».
«Κολομβιανοί, σήμερα η πλειοψηφία των πολιτών επέλεξε τον άλλο υποψήφιο. Όπως είχα πει κατά τη διάρκεια της εκστρατείας μου, αποδέχομαι το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών», ανέφερε ο Ερνάντες σε βίντεο από το σπίτι του που ανήρτησε στα social media.
«Εύχομαι ο δρ. Γουστάβο Πέτρο να ξέρει πώς να κυβερνήσει τη χώρα και να παραμείνει πιστός στον λόγο του για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ευχαριστώ πολύ όλους τους Κολομβιανούς που δέχθηκαν την πρότασή μου, παρότι χάσαμε», πρόσθεσε σκυθρωπός.
Ο Ερνάντες, χωρίς κόμμα ή αποκρυσταλλωμένη ιδεολογία, που αυτοαποκαλείται «ο βασιλιάς του Τικ Τοκ», διεξήγαγε αντισυμβατική προεκλογική εκστρατεία, υποσχόμενος να τελειώσει «τη διαφθορά» και τη «γραφειοκρατία».
Ακύρωσε επανειλημμένα συνεντεύξεις σε ΜΜΕ, έκανε ελάχιστες δημόσιες εμφανίσεις τις τελευταίες 10 ημέρες και πρακτικά απέρριψε το να λάβει μέρος σε τηλεμαχία με τον αντίπαλό του πριν από την ψηφοφορία, παρά τη σχετική απόφαση που έλαβε δικαστήριο. Αντ’ αυτών, συνέχισε να διεξάγει εκστρατεία μόνο στο Ιντερνετ.
«Τηλεφώνησα στον Γουστάβο Πέτρο για να τον συγχαρώ ως εκλεγμένο πρόεδρο του λαού της Κολομβίας», ανέφερε από την πλευρά του ο δεξιός απερχόμενος πρόεδρος Ιβάν Ντούκε.
«Συμφωνήσαμε να συναντηθούμε τις επόμενες ημέρες για να αρχίσουμε μια αρμονική, θεσμική και διαφανή μεταβίβαση» της εξουσίας, πρόσθεσε ο Ντούκε, η θητεία του οποίου ολοκληρώνεται τον Αύγουστο.
Οι προκλήσεις
Οι εκλογές αυτές σήμαναν βαριά ήττα για τις συντηρητικές και φιλελεύθερες ελίτ στην εξουσία εδώ και δυο αιώνες στην τέταρτη ισχυρότερη οικονομική δύναμη στη Λατινική Αμερική.
Οι δύο υποψήφιοι που επικράτησαν στον πρώτο γύρο εξέφεραν λόγο ρήξης, «αντισυστημικό», με τον Πέτρο να προβάλλει ένα «προοδευτικό όραμα» και τον Ερνάντες να υπόσχεται να τελειώσει τους «κλέφτες» και τη «διαφθορά», ενδημική στη χώρα.
Η προεκλογική εκστρατεία ήταν εξαιρετικά «σκληρή», σημαδεύτηκε από ύβρεις, κατηγορίες κάθε λογής, παραπληροφόρηση, «αποκαλύψεις» που αποτελούσαν χτυπήματα κάτω από τη μέση. Οι δημοσκοπήσεις έφεραν τους δύο αντιπάλους να δίνουν αμφίρροπη μάχη.
Οπως και στον πρώτο, δεν αναφέρθηκαν εκτεταμένα επεισόδια ικανά να προκαλέσουν πρόβλημα στον δεύτερο γύρο, που παρακολούθησαν δεκάδες παρατηρητές και ξένες αποστολές.
Η υπόθεση ότι το αποτέλεσμα θα ήταν αμφίρροπο, είχε εγείρει ανησυχίες τις τελευταίες ημέρες, με την παράταξη του Πέτρο να εκφράζει αμφιβολίες για την αξιοπιστία της διαδικασίας και ειδικά το λογισμικό καταμέτρησης.
Οι εκλογές διεξήχθησαν με φόντο τη βαθιά κρίση στη χώρα μετά την πανδημία, την παραλυτική οικονομική ύφεση, τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που κατεστάλησαν ανελέητα, τη νέα κλιμάκωση της βίας των ένοπλων οργανώσεων που δρουν στις επαρχίες και συγκρούονται για τον έλεγχο της διακίνησης των ναρκωτικών.
Αυτή ήταν η τρίτη φορά που ο Πέτρο ήταν υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές, η προηγούμενη ήταν το 2018.
Μετά το ζιγκ-ζαγκ σε όλη τη χώρα και τις περίπου 100 προεκλογικές συγκεντρώσεις του πριν από τον πρώτο γύρο, τις τρεις τελευταίες εβδομάδες προσπάθησε να δείξει ότι είναι κοντά στον απλό πολίτη.
«Αφιέρωσα την καριέρα μου στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη, εναντίον των ανισοτήτων και της διαφθοράς», θύμισε τις τελευταίες ημέρες ο πατέρας έξι παιδιών υποσχόμενος να κυβερνήσει με γνώμονα «την αγάπη και όχι το μίσος» και να αλλάξει το σύστημα «που διηύθυναν εδώ και τόσα χρόνια οι ίδιοι».
Ο Πέτρο υποσχέθηκε ισχυρότερο κράτος, περισσότερους φόρους για τους πλουσιότερους και γρηγορότερη ενεργειακή μετάβαση.
Ωστόσο, «μεγάλο μέρος της χώρας» τον φοβάται εξαιτίας του παρελθόντος του στην Ακροαριστέρά –ήταν αντάρτης του ακροαριστερού Κινήματος της 19ης Απριλίου (Movimiento 19 de Abril, M-19) και είχε βασανιστεί από τις αρχές κατά τη διάρκεια του εμφυλίου– και δεν ήθελε «να τον δει πρόεδρο», σημειώνει ο Σέρχιο Γκουσμάν, αναλυτής της εταιρείας συμβούλων Colombia Risk Analysis.
Καλείται να κυβερνήσει με την ισχύ στο κοινοβούλιο κατακερματισμένη, καθώς η παράταξή του, η «Ιστορική Συμμαχία» (Pacto Histórico por Colombia, PHxC), είναι πρώτη δύναμη μεν, αλλά με τους συντηρητικούς και τους φιλελεύθερους να διατηρούν ισχυρή παρουσία.
Καλείται επίσης να ξεπεράσει τις έντονες επιφυλάξεις στον στρατό, να αντιμετωπίσει τις πληθωριστικές πιέσεις και το γεγονός ότι οι θεσμοί της Κολομβίας είναι αδύναμοι και πολιτικοποιημένοι, σύμφωνα με τον Γκουσμάν.
Οπως σημείωσε η Πατρίσια Ινές Μουνιός, πολιτολόγος στο Πανεπιστήμιο Χαβεριάνα, η Κολομβία εμφανίζεται διχασμένη και το 50% που δεν ψήφισε τον Πέτρο, ανησυχεί «λόγω της εμπειρίας από τις κυβερνήσεις της Αριστεράς στην περιοχή», ειδικά στη γειτονική Βενεζουέλα. «Εγείρει πολλούς φόβους σε μέρος των πολιτών, των επιχειρήσεων, ορισμένων οικονομικών τομέων».
«Πρώτο καθήκον» του νέου προέδρου είναι επομένως να προσπαθήσει «να ανασυνθέσει την κατακερματισμένη κοινωνία (…). Κανένας από τους δύο δεν θα μπορεί να κυβερνήσει μόνος, χωρίς να παίρνει υπόψη το υπόλοιπο μισό της χώρας που δεν τον ψήφισε», τόνισε η Μουνιός.
Συγχαρητήρια από ΗΠΑ και ΕΕ
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν συνεχάρη τον αριστερό γερουσιαστή Γουστάβο Πέτρο, που έχει δεσμευτεί να φέρει βαθιά κοινωνική και οικονομική αλλαγή, για τη νίκη του.
«Αδημονούμε να συνεργαστούμε με τον εκλεγμένο πρόεδρο Πέτρο για να ενισχύσουμε περαιτέρω τη σχέση ΗΠΑ-Κολομβίας και να οδηγήσουμε τα έθνη μας προς ένα καλύτερο μέλλον», ανέφερε ο Μπλίνκεν, σε ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Η Ευρωπαϊκή Eνωση, που ανέπτυξε αποστολή παρατηρητών στη χώρα, συνεχάρη τον Πέτρο και την Μάρκες για τη νίκη τους και για αυτή την «εναλλαγή που αποτελεί μέρος της δημοκρατίας», όπως το έθεσε ο πρεσβευτής της, Ζιλ Μπερτράν.
O Ζοζέπ Μπορέλ, δήλωσε πως οι Κολομβιανοί ψήφισαν υπέρ μιας «περισσότερο ίσης κοινωνίας» επιλέγοντας τον Γουστάβο Πέτρο.
Ο Μπορέλ δήλωσε επίσης πως η αποστολή παρατηρητών της ΕΕ διαπίστωσε ότι οι εκλογές ήταν ελεύθερες και δίκαιες.
«Οι εκλογές στην Κολομβία σηματοδοτούν μια σαφή αλλαγή, οι Κολομβιανοί ψήφισαν για την αλλαγή, αναζητώντας μια περισσότερο συμπεριληπτική και περισσότερο ίση κοινωνία. Εύχομαι τα καλύτερα στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Κολομβίας», δήλωσε ο Μπορέλ στους δημοσιογράφους κατά την άφιξή του για τη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στο Λουξεμβούργο.