Η πολυδιαφημισμένη συμφωνία ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ για το Μεταναστευτικό μεταξύ Ιταλίας και Αλβανίας με στόχο τον περιορισμό των αφίξεων, παρουσιάστηκε ακόμα και από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως ένα νέο μοντέλο για τη δημιουργία κέντρων επεξεργασίας και κράτησης αιτούντων άσυλο εκτός της ΕΕ.
Οι εγκαταστάσεις στην Αλβανία επρόκειτο να υποδεχθούν έως και 3.000 άνδρες που έφτασαν στην Ιταλία από την Αφρική. Ούτε η Μελόνι ούτε η πρόεδρος της Κομισιόν, όμως, έλαβαν υπόψη την ισχύουσα νομοθεσία, σημειώνει ο Guardian.
Μόλις έναν μήνα μετά τα «εγκαίνια», μόνο 24 αιτούντες άσυλο έχουν σταλεί στην Αλβανία –και μάλιστα με δύο πολυδάπανες διαδρομές πλοίου του ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού– αλλά κανένας δεν έμεινε τελικά εκεί.
Οι πέντε έμειναν για λιγότερες από 12 ώρες σε ένα κέντρο κράτησης, ενώ οι υπόλοιποι για λίγο περισσότερο από 48 ώρες. Ολοι τους επέστρεψαν στην Ιταλία, καθώς ιταλοί δικαστές έκριναν παράνομη την κράτησή τους στην Αλβανία πριν τον επαναπατρισμό τους σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές και η Αίγυπτος, που θεωρούνται «ασφαλείς» από τη Ρώμη.
Με τον τρόπο αυτό οι δικαστές επικύρωσαν την απόφαση της 4ης Οκτωβρίου του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ), σύμφωνα με την οποία μια χώρα εκτός του μπλοκ δεν μπορεί να κηρυχθεί ασφαλής εάν δεν θεωρηθεί ασφαλές ολόκληρο το έδαφός της.
Το πανάκριβο σχέδιο της ιταλικής κυβέρνησης διαφημίστηκε με φανφάρες και απέτυχε με πάταγο. Τα κόμματα της ιταλικής αντιπολίτευσης δεν έχασαν την ευκαιρία να το χαρακτηρίσουν «πλήρη αποτυχία», που θα κοστίσει περίπου ένα δισ. ευρώ σε πέντε χρόνια.
Η αποτυχία προκάλεσε την οργή της Μελόνι και των ακροδεξιών, που τα έβαλαν με τους δικαστές, οι οποίοι όμως απλώς αποφάσισαν βάσει του νόμου, ανέφερε ο Guardian.
Αναλυτές τονίζουν ότι η Μελόνι και οι σύμμαχοί της γνώριζαν από την αρχή ότι υπήρχε κίνδυνος να μη λειτουργήσει η συμφωνία, με την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ να είναι μόνο ένα από τα πολλά νομικά ζητήματα.
Η Κιάρα Φάβιλι, καθηγήτρια Δικαίου της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, είπε σχετικά: «Από το 1993, πολλά ευρωπαϊκά κράτη πρότειναν λύσεις παρόμοιες με τη συμφωνία της Ιταλίας με την Αλβανία. Ωστόσο όλες απορρίφθηκαν. Συμφωνίες όπως αυτή μεταξύ της Αλβανίας και της Ιταλίας είναι ασυμβίβαστες με ορισμένους θεμελιώδεις κανόνες Δικαίου».
Μήνες πριν από την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Αλβανίας και Ιταλίας πολλές ΜΚΟ, ακαδημαϊκοί και εμπειρογνώμονες είχαν εκφράσει αμφιβολίες για το κατά πόσον θα μπορούσε να θεωρηθεί ανθρώπινη ή ακόμη και νόμιμη βάσει του διεθνούς Δικαίου. Οι εκκλήσεις τους όμως, αγνοήθηκαν.
Οι υποστηρικτές επέμεναν ότι, αν μη τι άλλο, το σχέδιο ήταν «πιο ανθρώπινο» από το να στέλνει ανθρώπους σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Ρουάντα, κάτι που είχαν ανακοινώσει οι Τόρις.
Τουλάχιστον, έλεγαν, σε αυτή την περίπτωση το ιταλικό κράτος θα ήταν υπεύθυνο για την τύχη των ανδρών και θα τηρούσε ορισμένους κανόνες, καθώς τα κέντρα κράτησης στην Αλβανία θεωρούνται ιταλικό έδαφος.
Επίσης, το σχέδιο της Μελόνι θεωρήθηκε λιγότερο προβληματικό από το να δίνει χρήματα η ΕΕ σε χώρες της βόρειας Αφρικής προκειμένου να ενισχύσουν τους συνοριακούς τους ελέγχους.
Καθώς, όμως, φαίνεται πιθανό να αντιμετωπίσει περαιτέρω νομικές προκλήσεις, η συμφωνία εξελίσσεται σε φιάσκο. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το 55% των Ιταλών δεν την επιθυμεί.
Η αξιοπιστία διακυβεύεται για μια κυβέρνηση που έχει μετατρέψει το Μεταναστευτικό σε κεντρικό ζήτημα της προεκλογικής εκστρατείας της και που στο παρελθόν έχει επικρίνει τους προκατόχους της για δαπάνη δημόσιου χρήματος για τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης.
Η μεταφορά με ιταλικό πολεμικό στρατιωτικό πλοίο των οκτώ ανδρών που έφτασαν στην Αλβανία το περασμένο Σαββατοκύριακο κόστισε 250.000 ευρώ – περισσότερα από 31.000 ευρώ ανά αιτούντα άσυλο!
Ενόψει της σταδιακής κατάρρευσης της συμφωνίας, η ιταλική κυβέρνηση εξαπέλυσε επίθεση κατά της ιταλικής Δικαιοσύνης, περιγράφοντας όσους έκριναν κατά της συμφωνίας ως «πολιτικοποιημένους δικαστές» που «θα ήθελαν να καταργήσουν τα σύνορα της Ιταλίας». Αναμενόμενο, καθώς κάποιον άλλον πρέπει να κατηγορήσει η ιταλίδα πρωθυπουργός για το δικό της φιάσκο.
Εξίσου αναμενόμενο, οι δικαστές να δεχθούν απειλές για τη ζωή τους μετά τη δημόσια στοχοποίησή τους από τη Μελόνι, τον σύμμαχό της Ματέο Σαλβίνι και τον καλό και λαλίστατο φίλο της Ελον Μασκ (ο οποίος έλαβε την κατάλληλη απάντηση από τον Σέρτζιο Ματαρέλα).
Ο Στέφανο Μουσολίνο, αναπληρωτής εισαγγελέας της Καλαβρίας και μέλος της Εθνικής Ενωσης Δικαστών, ήταν κατηγορηματικός: «Αυτό που δεν έχει γίνει κατανοητό είναι πως αν ένας δικαστής ενέκρινε τον επαναπατρισμό ή την κράτηση μεταναστών στην Αλβανία, κατά παράβαση των διεθνών νόμων που δεσμεύουν την Ιταλία, οι αποφάσεις του θα ήταν παράνομες».
Την ώρα που η ιταλική κυβέρνηση αγωνίζεται να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό –περικόπτοντας κονδύλια για την εκπαίδευση, την υγεία και την κοινωνική ασφάλιση– τα κόμματα της αντιπολίτευσης χαρακτήρισαν τη συμφωνία «οικονομική καταστροφή».
Η Ελι Σλάιν, επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος της Ιταλίας, δήλωσε: «Η Μελόνι αυξάνει τους φόρους και σπαταλά σχεδόν ένα δισ. ευρώ από τα χρήματα των φορολογουμένων σε κέντρα μεταναστών στην Αλβανία. Θα μπορούσαμε να τα είχαμε χρησιμοποιήσει για την ενίσχυση της εθνικής υπηρεσίας υγείας, καθώς περισσότεροι από 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως αφυνατούν να λάβουν θεραπεία. Τώρα ήρθε η ώρα για τη Μελόνι να διαλύσει τα κέντρα. Επειτα θα έρθει η ώρα να ζητήσει συγγνώμη από όλους τους Ιταλούς».