Λίγο έξω από τη Βαρκελώνη, εκατοντάδες καταλανοί αγρότες έχουν συγκεντρωθεί με τα τρακτέρ τους, όχι για να γιορτάσουν κάποια επέτειο ή επιτυχία, αλλά για να διαμαρτυρηθούν και να ζητήσουν περισσότερη βοήθεια. Το βασικό πρόβλημά τους είναι οι παρατεταμένες ξηρασίες που χτυπούν την περιοχή και απειλούν πολύ σοβαρά τις σοδειές τους.
Πέρα από την ξηρασία, που καθιστά αδύνατη τη σπορά, οι αγρότες διαμαρτύρονται επίσης για τους κανονισμούς της ΕΕ για τη γεωργία, τους οποίους θεωρούν υπερβολικά αυστηρούς. Αλλά η πιο άμεση απειλή για το επάγγελμά τους είναι η έλλειψη νερού. Προκειμένου, μάλιστα, να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, ζητούν άμεση βοήθεια από την περιφερειακή κυβέρνηση, όπως μεταδίδει το BBC.
Στα τέλη Ιανουαρίου η στάθμη του νερού των ταμιευτήρων που τροφοδοτούν τη Βαρκελώνη και τις γύρω πόλεις στο σύστημα λεκάνης απορροής Ter-Llobregat είχε πέσει κάτω από το 16% της χωρητικότητας. Η περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλονίας κήρυξε την περιοχή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, γεγονός που επηρεάζει περίπου έξι εκατομμύρια ανθρώπους, καθώς οδήγησε σε μια σειρά περιορισμών στη χρήση του νερού.
Για τους κτηνοτρόφους αυτό σημαίνει ότι επιτρέπεται να καταναλώνουν μόνο το μισό νερό που θα χρησιμοποιούσαν κανονικά, και για τους αγρότες σημαίνει μείωση της χρήσης νερού κατά 80%.
Οι αγρότες προειδοποιούν ότι είναι αναγκασμένοι να σπείρουν 80% λιγότερη σοδειά από το κανονικό, ή ακόμα λιγότερη, κάτι που τελικά θα τους οδηγήσει να εγκαταλείψουν τις φάρμες τους.
Αλλα μέτρα που εισήχθησαν ως μέρος της κατάστασης έκτακτης ανάγκης περιλαμβάνουν τον περιορισμό της ποσότητας νερού που επιτρέπεται για ημερήσια κατανάλωση στα 200 λίτρα ανά άτομο, με μείωση της πίεσης του νερού σε πόλεις όπου η κατανάλωση ήταν ιδιαίτερα υψηλή. Επίσης, μειώνονται τεχνητά οι ροές των ποταμών.
Ορισμένοι περιορισμοί έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ τον τελευταίο χρόνο, με κλειστά τα διακοσμητικά σιντριβάνια και αυστηρούς ελέγχους στο πότισμα κήπων και πάρκων και στη χρήση νερού για τον καθαρισμό των δρόμων. Ωστόσο, τα νέα μέτρα, που θα περιλαμβάνουν την άφιξη πλοίων με νερό από άλλες ισπανικές περιοχές εφόσον συνεχιστεί η ξηρασία, είναι πολύ πιο δραστικά.
«Προσπαθήσαμε να είμαστε προσεκτικοί και μετά να αρχίσουμε να προβλέπουμε, να σχεδιάζουμε και να είμαστε προετοιμασμένοι για τα χειρότερα σενάρια, όπως αυτό που έχουμε τώρα» λέει στο BBC η Μέριτξελ Σερέτ, υπουργός Εξωτερικής Δράσης της Καταλονίας.
Η Καταλονία υπέφερε από ξηρασία και το 2007-2008. Η τωρινή, όμως, έχει ήδη διαρκέσει για διπλάσιο διάστημα, καθώς ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2020, αποδεικνύεται δε η χειρότερη από τότε που ξεκίνησαν οι καταγραφές, πριν από περισσότερο από έναν αιώνα.
Ενα σχέδιο κατά της ξηρασίας, που εκπονήθηκε από την περιφερειακή κυβέρνηση για το 2021, προσπάθησε να διαχειριστεί τον αντίκτυπο των ασυνήθιστα χαμηλών βροχοπτώσεων. Τα συστήματα άρδευσης έχουν εκσυγχρονιστεί, οι διαρροές σε αγωγούς ύδρευσης έχουν επιδιορθωθεί και συνολικά 2,4 δισ. ευρώ έχει προγραμματιστεί να επενδυθούν για την αύξηση της παραγωγικής διανομής του νερού στην περιοχή έως το 2027.
Επίσης, το 55% της κατανάλωσης στην περιοχή που πλήττεται από την ξηρασία καλύπτεται από αφαλατωμένο και ανακυκλωμένο νερό, με αυτές τις πηγές να προβλέπεται να διπλασιάσουν την παραγωγή τους τα επόμενα τρία χρόνια.
«Αυτό που προσπαθούμε να τονίσουμε τα τελευταία τρία χρόνια είναι ότι πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτά τα σενάρια ξηρασίας, να γίνουμε πιο ανθεκτικοί σχετικά με την κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο» σημειώνει η Σερέτ.
Οι θερμοκρασίες αυξάνονται στην περιοχή της Μεσογείου κατά 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΟΗΕ για το κλίμα. Αλλες περιοχές της Ισπανίας, όπως η νότια Ανδαλουσία, πλήττονται επίσης από ξηρασία – αν και μέχρι στιγμής μόνο η Καταλονία έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Στα περίχωρα της Βαρκελώνης, η Canaletas, μια εταιρεία που κατασκευάζει και εξάγει σιντριβάνια, εφαρμόζει τους νέους κανόνες που επιβάλλει η περιφερειακή κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης κατά 25% στην κατανάλωση νερού από τις βιομηχανίες. «Η βιομηχανία μπορεί να προσαρμοστεί σε αυτή τη μείωση –όχι όλοι, αλλά οι περισσότεροι κλάδοι–, μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα» λέει στο BBC ο ιδιοκτήτης της εταιρείας, Γιόρντι Μορέρα. «Αλλά αν αυτό συνεχιστεί επ’ αόριστον, το πρόβλημα θα είναι σοβαρό».
Η Canaletas, που απασχολεί 45 άτομα, εγκαθιστά μετρητές νερού στο εργοστάσιό της ώστε να διαπιστώσει πού μπορεί να γίνει οικονομία. Ο Μορέρα λέει ότι οι τουαλέτες και τα μπάνια είναι εκεί όπου θα μειωθεί η χρήση νερού. Ωστόσο, ανησυχεί για τη βιωσιμότητα των νέων κατευθυντήριων γραμμών. «Εάν μια εταιρεία αυξήσει την παραγωγή της ή το προσωπικό της, η μείωση θα είναι αδύνατη», λέει.
Αλλοι επιχειρηματίες πιστεύουν ότι η βιομηχανία πρέπει να αποζημιωθεί για τις επιπτώσεις της ξηρασίας και τους περιορισμούς στη χρήση του νερού. «Πρέπει να ληφθούν μέτρα για να αντισταθμιστεί η ζημιά που προκλήθηκε στις εταιρείες, με τη μορφή επίσημης οικονομικής βοήθειας» τονίζει ο Χαουμέ Ρούρα, πρόεδρος της UPM, της ένωσης βιομηχανίας μετάλλου της Βαρκελώνης, στο BBC.
Ο Ρούρα προσθέτει ότι η καταλανική κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε ενεργήσει πιο έγκαιρα σε θέματα όπως οι διαρροές στους αγωγούς της περιοχής. Η ένωσή του, αυτή τη στιγμή αξιολογεί τις πιθανές επιπτώσεις της ξηρασίας στη βιομηχανία. «Εκτός από την ίδια την παραγωγή, το νερό είναι απαραίτητο για όλη τη λειτουργία της βιομηχανίας –υγειονομική περίθαλψη, προσωπικό, τρόφιμα– και έτσι προσπαθούμε να καταλάβουμε ακριβώς πόσο μεγάλος θα είναι ο αντίκτυπος» λέει.
Ωστόσο, μια συνέπεια για την οποία είναι σίγουρος, είναι ότι λιγότερο νερό θα σημαίνει υψηλότερες τιμές. «Ο καταναλωτής του τελικού προϊόντος θα πρέπει να πληρώσει για την αύξηση του κόστους που προκαλείται από την έλλειψη νερού στην αλυσίδα παραγωγής» καταλήγει.