Με την απόφαση της παραίτησής του, υπό το βάρος του πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη, ξεκίνησε την τοποθέτησή του στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής – την πρώτη δημόσια μετά την τραγωδία της 28ης Φεβρουαρίου- ο τέως υπουργός Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής.
«Οπως γνωρίζετε, είναι η πρώτη τοποθέτηση μετά την παραίτηση από τη θέση του υπουργού. Την ώρα του πενθους οφείλουμε σεβασμό και σιωπή. Γι’ αυτό και σιώπησα. Υποχρέωσή μου να τοποθετηθώ πρώτα εδώ. Λίγοι μίλησαν με νηφαλιότητα, οι περισσότεροι ενέδωσαν στη δημαγωγία και την πολιτική σκοπιμότητα», ανέφερε στην αρχή της παρέμβασής του στη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής ο κ. Καραμανλής και συνέχισε λέγοντας:
«Αυτή την ώρα όσοι βρισκόμαστε στην αίθουσα της Βουλής έχουμε απέναντί μας τις οικογένειες των θυμάτων και μια κοινωνία που πενθεί και γι αυτό έχουμε ιερές υποχρεώσεις: Να αναλάβουμε ο καθένας τις ευθύνες του. Να πούμε όλη την αλήθεια και να αφήσουμε έξω από ένα τέτοιο θέμα τις όποιες μικροπολιτικές σκοπιμότητες […] Χρέος μας να δούμε όλα τα λάθη για να μην επαναληφθούν. Αυτή είναι η αρχή που διέπει την σημερινή μου τοποθέτηση. Οι περιστάσεις δεν μας επιτρέπουν να κάνουμε επιλεκτικές επιλογές εγγράφων. Ελπίζω αυτό να το σεβαστούμε»
«Παραιτήθηκα -τόνισε- γιατί στον τομέα της πολιτικής μου εποπτείας συνέβη μια ανείπωτη τραγωδία, γιατί σέβομαι τον ανθρώπινο πόνο. Ούτε είχα, ούτε έχω εξάρτηση από κυβερνητική θέση. Παραιτήθηκα αντίθετα με τη συνηθισμένη πρακτική να τίθενται κάποιοι σε διαθεσιμότητα, ή να ζητούνται παραιτήσεις υφισταμένων. Η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης θα μείνει κενό γράμμα, αν δεν διερευνηθούν τα λάθη και οι παραλείψεις σε όλο τους το εύρος και δεν θα διορθώσουμε. Το οφείλουμε στη μνήμη αυτών που χάθηκαν. Θέλω να συμβάλω στο χρέος να φανεί η αλήθεια».
Αναφερόμενος στη συνέχεια στην «περίφημη» σύμβαση 717, ο παραιτηθείς υπουργός Μεταφορών επανέλαβε ότι αν είχε ολοκληρωθεί η λειτουργία του δικτύου θα ήταν ασφαλέστερη.
«Παραλάβαμε το έργο βαλτωμένο, από το 18% το πήγαμε στο 70%. Παραθέτω πρωτόκολλα και τον 33ο αρνητικό λογαριασμό που δείχνει ότι παραδόθηκε μόνο το 18% και όχι το 67%», επέμεινε και έπειτα από μία διακοπή από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργο Κατρούγκαλο, που ζήτησε να του δοθούν τα έγγραφα που επικαλέστηκε και κατέθεσε ο κ. Καραμανλής, συμπλήρωσε για το θέμα των καθυστερήσεων:
«Η προηγούμενη κυβέρνηση παρέδωσε λειτουργικά μόνο το 18% της σύμβασης 717. Αντικείμενο της σύμβασης που υπεγράφη ήταν η σηματοδότηση 52 σταθμών και σε τρεις σταθμούς τηλεδιοίκηση. Η σύμβαση ξεκίνησε να υλοποιείται, τρεις μήνες μετά γίνονται εκλογές και αλλάζει η κυβέρνηση. Σύντομα προκύπτει η ανάγκη συμπληρωματικής σύμβασης. Πέρασαν όμως, τρία χρόνια προκειμένου να φτάσουμε στη σύνταξη της συμπληρωματικής σύμβασης. Εισήχθη προς έλεγχο και εγκρίθηκε το 2018, ούτε τότε το έργο ξεκίνησε».
Ο κ.Καραμανλής περιέγραψε ακολούθως τι συνέβη μεταξύ 2017 και 2019, λέγοντας ότι η εκτέλεση του έργου ήταν μηδενική. Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – επεσήμανε- αναφέρονται σε ποσοστό εκτέλεσης 68%- σήμερα ο κ.Σπίρτζης το ανέβασε στο 77%- προφανώς εννοούν την κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών.
Εμείς από την πλευρά μας, σημείωσε, «ψηφίζουμε και φέρνουμε νόμο που αναμορφώνει το πλαίσιο για ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ και φέρνουμε ενιαία διαδικασία, τη διαδικασία μελέτης- κατασκευής.
»Το φθινόπωρο του 2019 το πρώτο μας μέλημα ήταν να επανεκκινήσουμε το έργο. Ενσωματώθηκαν στο τελικό σχέδιο της σύμβασης, έγινε έλεγχος από το ΤΕΕ, από την Αρχή Διαφάνειας, επιλύθηκαν προβλήματα επανορθωτικών μέτρων, όλα εν μέσω δυσκολιών, όχι μόνο γιατί ήταν παρατημένη η σύμβαση από το 2017, αλλά γιατί αντιμετωπίζαμε και συνέπειες πανδημίας. Το 2021 υπογράφεται η συμπληρωματική σύμβαση και επανεκκινεί το έργο. Από το 2017- 2019 δεν έγινε απολύτως τίποτα, από το 2021 φτάσαμε στο 70% της πιστοποίησης. Μεταξύ των σταθμών με τηλεδιοίκηση περιλαμβάνεται και ο σταθμός της Λάρισας.
»Παραδόθηκε το Νοέμβριο του 2022, όπως προκύπτει από το μόνο έγγραφο που το αποδεικνύει, το πρωτόκολλο διοικητικής παραλαβής που θα καταθέσω. Από τον Δεκέμβριο οι σταθμάρχες πρέπει υποχρεωτικά να χαράσσουν ηλεκτρονικά πορεία στο σύστημα τηλεδιοίκησης.
»Στον σταθμό Λάρισας λένε ότι δεν υπήρχε σύστημα τηλεδιοίκησης: δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα, διαθέτει και χρησιμοποιήθηκε έως τις 22.12 το βράδυ πριν από την τραγωδία. Θα σας δείξω μια φωτογραφία, πως ηταν ο σταθμός της Λάρισας το 2019 και πως σήμερα. Ο σταθμός της Λάρισας τότε δεν ήταν καν λειτουργικός με το σύστημα της τηλεδιοίκησης.
»Σύμφωνα με το ανακριτικό υλικό που έχουμε δει το σύστημα λειτουργούσε, ο σταθμάρχης και μπορούσε και έπρεπε να χαράξει τη διαδρομή ηλεκτρονικά, όπως και οι άλλοι. Δεν το έκανε και ξέχασε σε λάθος θέση ένα από τα κλειδιά. Επί 12 λεπτά μπορούσε να δει ότι το τρένο ήταν σε λάθος πορεία. Ούτε αυτό το είδε».
Σύμφωνα με τον κ. Καραμανλή, ακόμα και αν είχε ολοκληρωθεί το ETCS, δεν θα είχε αποφευχθεί με βεβαιότητα η τραγωδία. Ο σταθμάρχης παρέκαμψε τα μέσα ασφαλείας, εγκατέλειψε την τηλεδιοίκηση, έδωσε εντολή παράκαμψης του κόκκινου σηματοδότη, όλα θα τα ανενεργοποιούσε η εντολή του σταθμάρχη, υποστήριξε.
Προς απάντηση όσων είπε ο πρώην υπουργός για το σύστημα τηλεδιοίκησης, η εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Πόπη Τσαπανίδου, επικαλέστηκε την… «αυτοψία» Τσίπρα σε κτίριο-γιαπί στη Λάρισα (δείτε κάτω το βίντεο από την επίσκεψη).
« Μιλάμε, δυστυχώς, για ένα γιαπί που δεν λειτουργεί από το 2019, παρά τις προειδοποιήσεις των εργαζομένων. Και όμως μέχρι πριν λίγα λεπτά στη Βουλή, στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, ο κ. Καραμανλής ισχυριζόταν ότι λειτουργεί! Ο άνθρωπος που παραιτήθηκε και δεν εμφανιζόταν, βγήκε να πει αυτό το ψέμα! Ο αρμόδιος υπουργός δεν ήξερε, δηλαδή, και δεν ξέρει, τι γίνεται μπροστά στα μάτια του! Και το ίδιο βέβαια ισχυριζόταν και ο κ. Γεραπετρίτης…», σχολίασε η κυρία Τσαπανίδου σε ραδιοφωνικές της δηλώσεις στον Real FM.
Σπίρτζης: Δεν φταίμε όλοι – δεν είμαστε όλοι ίδιοι
Για μεθόδευση διάχυσης των ευθυνών ώστε να στηριχθεί το «φταίνε όλοι», μίλησε από την πλευρά του ο βουλευτής και πρώην υπουργός Μεταφορών του ΣΥΡΙΖΑ, Χρήστος Σπίρτζης.
«Υπήρξαν -είπε- άθλια δημοσιεύματα και μπαράζ ανακοινώσεων του τύπου “πού είναι ο Σπίρτζης;” Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, μια δική μου αμέλεια, ένα δικό μου λάθος δεν θα το πάρει ο κ. Χρυσοχοΐδης, είναι δικό μου. Η λογική όλοι έχουν ευθύνη σημαίνει ότι κανείς δεν θα έχει στο τέλος την ευθύνη».
Οπως επεσήμανε, η σημερινή συνεδρίαση με μόνο θέμα τη σύμβαση 717, με ευθύνη των βουλευτών της ΝΔ, αδικεί το κοινοβούλιο και την επιτροπή, καθώς «η λογική όλοι ίδιοι είναι καταλήγει στα να μην παίρνει κανείς την ευθύνη».
Και μεταξύ άλλων, υποστήριξε ότι το ποσοστό υλοποιήσης της επίμαχης σύμβασης 717 ήταν «πάνω από 71%, όταν η αρχική σύμβαση ήταν σχεδόν στο 0% τον Φλεβάρη του 2015».
Προηγουμένως, ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, υπουργός Μεταφορών το 2014, που υπέγραψε την σύμβαση 717 για την ανάταξη και αναβάθμιση των συστημάτων σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης του σιδηροδρομικού δικτύου, τόνισε ότι το έργο είχε κριθεί ως απόλυτης προτεραιότητας καθώς αφορούσε την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου το οποίο χαρακτηριζόταν από συστήματα ξεπερασμένης τεχνολογίας ή εκτός λειτουργίας.
Υπογράμμισε ότι η σύμβαση 717 έλαβε την έγκριση του Ελεγκτικού Συμβουλίου το καλοκαίρι του 2014 και ακολούθως, τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους η ΕΡΓΟΣΕ υπέγραψε την σύμβαση ορίζοντας ως χρόνο υλοποίησης του έργου τον Σεπτέμβριο του 2016.
«Από το 2010 συγκροτήθηκαν ομάδες εργασίας στην ΕΡΓΟΣΕ με σκοπό την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης καθώς και της ηλεκτροκίνησης του σιδηροδρόμου. Συγκεκριμένα, το 2010 συγκροτήθηκαν δύο ομάδες εμπειρογνώμων της ΕΡΓΟΣΕ. Το 2011 παρέδωσαν τα πορίσματά τους και το ίδιο έτος συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας της ΕΡΓΟΣΕ για τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης του έργου που αφορούσε την ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης. Το 2012 η ΕΡΓΟΣΕ συνέταξε τα τεύχη δημοπράτησης και τα υπέβαλλε για παρατηρήσεις στον ΟΣΕ που ήταν ο διαχειριστής της γραμμής και τα ενέκρινε. Ακολούθησε η έγκριση σκοπιμότητας του έργου από την αντίστοιχη Αρχή Μεταφορών και την αντίστοιχη διεύθυνση της ΕΕ με ταυτόχρονη έγκριση της χρηματοδότησης του έργου από το Ταμείο Συνοχής. Το έργο εγκρίθηκε για τη σκοπιμότητά του από όλα τα καθ’ ύλην εθνικά και ευρωπαϊκά όργανα και πήρε τον δρόμο της δημοπράτησης το 2014 με προϋπολογισμό 52.753.300 ευρώ, χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ.
»Στον διαγωνισμό που ακολούθησε ανάδοχος αναδείχθηκε ο υποψήφιος με τη χαμηλότερη προσφορά και μετά την έκπτωση το ύψος του έργου διαμορφώθηκε στο ποσό των 41.297.147ευρώ, χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ. Ακολουθήθηκε η ενημέρωση της Βουλής και ο έλεγχος νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο που ενέκρινε τη σύμβαση. Έτσι, τέλη Σεπτεμβρίου 2014 η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ υπέγραψε τη σύμβαση για ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης του άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας. Ο χρόνος υλοποίησης ήταν 2 έτη, δηλαδή παράδοση τέλος Σεπτεμβρίου 2016. Η πρώτη δουλειά του αναδόχου, σύμφωνα με τη σύμβαση και την ειδική συγγραφή υποχρεώσεων, ήταν να κάνει λεπτομερή καταγραφή του υφιστάμενου δικτύου, του εξοπλισμού, ώστε στη συνέχει να μπορεί να γίνει ο προγραμματισμός για την ανάταξη και αναβάθμιση του δικτύου», περιέγραψε ο πρώην υπουργός.
«Το έργο -τόνισε- ήταν απόλυτα αναγκαίο, διότι εν μέσω μνημονίων και κρίσης η Ελλάδα, σε συνεργασία με την ΕΕ, αποφάσισε τον εκσυγχρονισμό του δικτύου από το Ρίο έως τον Προμαχώνα». Διότι «το σύστημα του σιδηροδρομικού δικτύου είχε υποστεί δολιοφθορές σε συστήματα που είχαν τοποθετηθεί, δημιουργώντας σημαντικά έργα ασφάλειας και λειτουργικότητας που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Γι’ αυτό από ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ αποφασίστηκε να γίνουν οι γρηγορότερες εργασίες στα συστήματα ασφαλείας του δικτύου. Το έργο έπρεπε να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν».
«Ανάταξη», εξήγησε, σημαίνει ότι έχουμε πάνω στη γραμμή πολλά διαφορετικά συστήματα από διαφορετικούς παρόχους, εκ των οποίων ορισμένα είναι εκτός λειτουργίας, είτε εξαιτίας βλαβών είτε κλοπής υλικών, που πρέπει να γίνουν και πάλι λειτουργικά και σε μία ενιαία λειτουργία τους. Αναβάθμιση σημαίνει ότι μετά την ανάταξή τους, ο ανάδοχος θα πρέπει να τα ανατάξει και να λειτουργούν και σε επίπεδο ασφαλείας σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και οδηγίες. Τα παλαιά συστήματα σηματοδότησης, είναι προφανές ότι δεν είχαν πιστοποίηση όπως απαιτούσαν οι πιο σύγχρονοι κανονισμοί της ΕΕ». Η δε τηλεδιοίκηση, σύμφωνα με τον ίδιο, «είναι η απεικόνιση και οι εξ αποστάσεως χειρισμοί των συστημάτων λειτουργίας και ασφαλείας».
«Το Ιανουάριο του 2015 ανέλαβε η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ για να υλοποιήσει εντός του συμβατικού χρόνου την εκτέλεση της σύμβαση, με χρόνο ολοκλήρωσης τον Σεπτέμβριο του 2016», κατέληξε στην τοποθέτησή του ο κ. Χρυσοχοΐδης.