Με το νέο ρεκόρ υψηλής θερμοκρασίας που καταγράφτηκε τον Μάρτιο, οι τελευταίοι 12 μήνες ήταν οι πιο θερμοί που έχουν καταγραφεί ποτέ στην υφήλιο.
Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες κατέγραψαν θερμοκρασία 1,58°C πάνω από τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη τον 19ο αιώνα, προτού αρχίσουν να γίνονται αισθητές οι συνέπειες της καύσης ορυκτών καυσίμων, της αποψίλωσης των δασών και της εντατικοποίησης της γεωργίας.
Συνεχίζοντας την αδιάλειπτη σειρά των μηνιαίων ρεκόρ, ο Μάρτιος του 2024 χτύπησε ένα ακόμα «καμπανάκι», μετά τη χρονιά που η ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη, την οποία επέτεινε το ισχυρό φαινόμενο Ελ Νίνιο, πολλαπλασίασε τις φυσικές καταστροφές.
Την ίδια στιγμή, η ανθρωπότητα δεν έχει ακόμα μειώσει όσο εκτιμάται ότι είναι απαραίτητο τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Το όριο του 1,5°C
Μπορεί ο Ιούλιος του 2023 να ήταν ο πιο θερμός μήνας που έχει καταγραφτεί ποτέ στην ιστορία της υφηλίου, ωστόσο όλοι οι μήνες από τον Ιούνιο και μετά έσπασαν ιστορικά ρεκόρ.
Ο Μάρτιος συνέχισε το ανησυχητικό σερί, με μέση θερμοκρασία 1,68°C, υψηλότερη από οποιονδήποτε φυσιολογικό Μάρτιο της προβιομηχανικής εποχής (1850-1900), όπως ανακοίνωσε την Δευτέρα η υπηρεσία για την κλιματική αλλαγή (C3S) του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου Copernicus.
Τους τελευταίους 12 μήνες, η θερμοκρασία του πλανήτη ήταν 1,58°C υψηλότερη σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή, με άλλα λόγια υπερέβη το όριο του 1,5°C που τέθηκε με τη συμφωνία του Παρισιού.
Ωστόσο, αυτή η ανωμαλία θα έπρεπε να διαρκέσει κατά μέσον όρο «τουλάχιστον 20 χρόνια» για να θεωρηθεί ότι το παγκόσμιο κλίμα έχει αλλάξει, ότι το όριο αυτό έχει ξεπεραστεί, ότι δεν πρόκειται για ετήσια διακύμανση, σημειώνει το C3S.
Oμως «είμαστε εξαιρετικά κοντά σε αυτό το όριο και έχουμε “δανεικό χρόνο”», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Σαμάνθα Μπέρτζες, υποδιευθύντρια της υπηρεσίας.
Απόλυτο ρεκόρ στους ωκεανούς
Εχει πλέον συμπληρωθεί πάνω από ένας χρόνος που η θερμοκρασία των ωκεανών –ρυθμιστές μείζονος σημασίας του κλίματος της Γης, καθώς καλύπτουν πάνω από το 70% της επιφάνειάς της– σπάνε όλα τα ρεκόρ στα χρονικά.
Τον Μάρτιο μάλιστα καταγράφηκε νέο απόλυτο ρεκόρ, 21,07°C, στην επιφάνεια των θαλασσών (εξαιρουμένων μόνο των ζωνών που βρίσκονται κοντά στους πόλους), από το παρατηρητήριο Copernicus.
«Αυτό είναι απίστευτα ασυνήθιστο», τόνισε η Μπέρτζες. Η υπερθέρμανση αυτή όχι μόνο απειλεί τις θαλάσσιες μορφές ζωής, αλλά προκαλεί περισσότερη υγρασία στην ατμόσφαιρα, με άλλα λόγια πιο ασταθείς μετεωρολογικές συνθήκες, όπως σφοδροί άνεμοι και καταρρακτώδεις βροχές.
Μειώνει επίσης την απορρόφηση των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου από τις θάλασσες, οι οποίες λειτουργούν ως δεξαμενές διοξειδίου του άνθρακα και αποθηκεύουν το 90% της θερμότητας που προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Ξηρασίες και πλημμύρες
«Oσο περισσότερο θερμαίνεται η ατμόσφαιρα παγκοσμίως, τόσο περισσότερα θα είναι τα ακραία φαινόμενα, τόσο περισσότερο σφοδρά, έντονα», σύμφωνα με την επιστήμονα, η οποία αναμένει «κύματα καύσωνα, ξηρασίες, πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές».
Πρόσφατες ενδείξεις, όπως επισήμανε, είναι η λειψυδρία στο Βιετνάμ, στην Καταλονία και στην Yποσαχάρια Αφρική.
Επίσης, μετά το Μαλάουι και τη Ζάμπια, 2,7 εκατ. άνθρωποι απειλούνται από λιμό στη Ζιμπάμπουε, όπου κηρύχθηκε κατάσταση εθνικής καταστροφής.
Την ίδια ώρα, η Μπογκοτά επέβαλε δελτίο στο πόσιμο νερό, ενώ ο φόβος πως οι πολίτες θα αντιμετωπίσουν ελλείψεις απασχολεί την προεκλογική εκστρατεία στο Μεξικό.
Την άλλη όψη του νομίσματος βιώνουν η Ρωσία, η Βραζιλία και η Γαλλία, χώρες που επλήγησαν από ιστορικές πλημμύρες. Είναι διαπιστωμένο πως η υπερθέρμανση του πλανήτη, επιτείνοντας την εξαέρωση και αυξάνοντας την υγρασία στην ατμόσφαιρα, χειροτερεύει την ένταση πολλών τέτοιων επεισοδίων.
Τελειώνει τον καταστροφικό του κύκλο το Ελ Νίνιο
Από τον Ιούνιο, οι παγκόσμιες μετεωρολογικές συνθήκες επηρεάζονται επιπλέον από το φυσικό φαινόμενο Ελ Νίνιο, συνώνυμο υψηλότερων θερμοκρασιών, πλημμυρών και ξηρασίας, σε διαφορετικές περιοχές της Γης.
Το φαινόμενο, που ξεκινά στον Ειρηνικό, στα ανοιχτά του Περού, έφθασε στην κορύφωσή του τον Δεκέμβριο, όμως μένει ακόμα να μεταφραστεί σε θερμοκρασίες υψηλότερες του φυσιολογικού μέχρι και τον Μάιο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (ΠΜΟ).
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, υπάρχουν πιθανότητες το αντίστροφο φαινόμενο, το Λα Νίνια, το οποίο πάντα ακολουθεί το Ελ Νίνιο, να εκδηλωθεί αργότερα φέτος, έπειτα από ουδέτερες συνθήκες την περίοδο Απριλίου-Ιουνίου.
Είναι πολύ πιθανό να σημειωθούν και άλλα αρνητικά ρεκόρ τους επόμενους μήνες, σύμφωνα με την Μπέρτζες, «αν συνεχίσουμε να βλέπουμε τόση ζέστη στην επιφάνεια των ωκεανών».
«Μπορούμε να εξηγήσουμε» την αύξηση της θερμοκρασίας «κατά μεγάλο μέρος», αλλά «όχι εξ ολοκλήρου», σημείωσε η επιστήμονας.
Τι γίνεται με τα αέρια του θερμοκηπίου
Η συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα διοξειδίου του άνθρακα (CO2), μεθανίου και μονοξειδίου του αζώτου –των τριών κυριότερων αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και εκλύονται εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας– αυξήθηκαν ακόμα περισσότερο το 2023, σύμφωνα με εκτιμήσεις της αμερικανικής υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA), που δημοσιοποιήθηκαν την Παρασκευή.
Η συγκέντρωση CO2 έφθασε κατά μέσο όρο τα 419,3 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm) το 2023, με άλλα λόγια αυξήθηκε κατά 2,8 ppm σε σύγκριση με το 2022.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα Carbon Monitor, ωστόσο, οι παγκόσμιες εκλύσεις CO2 το 2023 δεν αυξήθηκαν παρά κατά 0,1% σε σχέση με το 2022, φθάνοντας τους 35,8 γιγατόνους.
Αν και αυτές οι εκτιμήσεις αφήνουν να εννοηθεί ότι οι ανθρωπογενείς εκπομπές πιθανόν έχουν σταματήσει να αυξάνονται, αποτελούν ωστόσο «το 10% από το 66,7% του προϋπολογισμού του διοξειδίου του άνθρακα που απομένει για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας (του πλανήτη) στον 1,5°C», τόνισαν οι αμερικανοί ειδικοί.