Τελικά έγινε μια παγκόσμια ζούγκλα με τα εμβόλια. Οι μεγάλοι αγοραστές –κράτη ή ενώσεις κρατών, όπως η ΕΕ– βρίσκονται σε έναν αδυσώπητο ανταγωνισμό μεταξύ τους και οι μεγάλοι προμηθευτές, φαρμακευτικές εταιρείες, σε ένα παιχνίδι εξουσίας και αθέτησης συμφωνιών υπέρ αυτού που δίνει τα περισσότερα –στη μέση, οι λαοί που περιμένουν με αγωνία τη λύτρωση.
Την Τρίτη, ο γερμανός υπουργός Υγείας Γενς Σπαν υποστήριξε τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη θέσπιση περιορισμών στις εξαγωγές των εμβολίων κατά της Covid-19 από την ΕΕ, καθώς αυξάνονται οι εντάσεις με την AstraZeneca και την Pfizer για τις αιφνίδιες περικοπές στις προμήθειες των εμβολίων, μόλις έναν μήνα αφότου η ΕΕ άρχισε να εμβολιάζει τους πολίτες της.
Ο έλεγχος των εξαγωγών επηρεάζει μεταξύ άλλων άμεσα την Pfizer, η οποία έχει εργοστάσιο παραγωγής στο Βέλγιο και από εκεί στέλνει εμβόλια σε τρίτες χώρες, όπως είναι πλέον η Βρετανία.
Σε μια πρώτη απάντησή του, το Λονδίνο προειδοποίησε τις Βρυξέλλες κατά του «εθνικισμού» των εμβολίων –«ο εθνικισμός των εμβολίων δεν είναι ο σωστός τρόπος να προχωρήσουμε» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ναντχίμ Ζαχάουι, υφυπουργός αρμόδιος για την εκστρατεία εμβολιασμού κατά της Covid-19 στη Βρετανία, η οποία πρώτη ξεκίνησε τη σχετική εκστρατεία να εμβολιάσει τον πληθυσμό στις αρχές Δεκεμβρίου.
Σε αυτό το κλίμα γενικευμένης δυσπιστίας –με τις μεγάλες φαρμακευτικές να καθορίζουν πλέον ποια χώρα θα βγει πρώτη από το τούνελ– η ΕΕ πρότεινε να δημιουργηθεί ένα μητρώο για τις εξαγωγές εμβολίων, καθώς επικρατεί απογοήτευση, αν όχι οργή, σχετικά με τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις των εμβολίων, μολονότι οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι έχουν στηρίξει με δισεκατομμύρια ευρώ τις φαρμακευτικές.
Το πρόβλημα ξεκίνησε με την Pfizer, όμως αυτή που ξεχείλισε το ποτήρι της υπομονής των Ευρωπαίων ήταν η βρετανο-σουηδική AstraZeneca, η οποία ως γνωστόν ανέπτυξε από κοινού με την Οξφόρδη εμβόλιο που θεωρείται ότι θα «ξεκλειδώσει» τις εκστρατείες εμβολιασμών (είναι φτηνό και εύκολο να διανεμηθεί και αναμένεται να λάβει έγκριση από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων ως την Παρασκευή).
Η AstraZeneca, η οποία έχει προεισπράξει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από την ΕΕ προκειμένου να ενισχυθεί η παραγωγή της, ανέφερε ότι οι παραδόσεις της θα είναι τελικά σημαντικά μικρότερες σε όγκο από το προβλεπόμενο κατά το πρώτο τρίμηνο του 2021, εξαιτίας μιας «μείωσης στην παραγωγή» σε ένα ευρωπαϊκό εργοστάσιο του εμβολίου της. Οι υποψίες ότι είτε υπήρξε κακοδιαχείριση των ποσών που πήρε από την ΕΕ το καλοκαίρι η εταιρεία, είτε ότι τα εμβόλια παρήχθησαν στα δύο εργοστάσια σε Βέλγιο και Λουξεμβούργο αλλά διοχετεύτηκαν αλλού αντι να κρατηθούν για τα κράτη-μέλη της ΕΕ, βρίσκονται στα χείλη όλων στις Βρυξέλλες.
Ετσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη Δευτέρα «έναν μηχανσμό διαφάνειας», ο οποίος θα αναγκάζει τις φαρμακοβιομηχανίες να ενημερώνουν εκ των προτέρων τις ευρωπαϊκές αρχές για τις παραδόσεις εμβολίων, που έχουν παραχθεί μέσα στην ΕΕ, σε χώρες εκτός της Ενωσης.
«Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν προβλήματα στην παραγωγή, όμως πρέπει να επηρεάζουν όλους με τον ίδιο τρόπο», δήλωσε ο Γενς Σπαν μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο ZDF. «Δεν λέμε “πρώτα η Ευρώπη”, αλλά να έχει η Ευρώπη το δίκαιο μερίδιό της», τόνισε προσθέτοντας πως είναι ως εκ τούτου λογικό να έχουμε περιορισμούς στις εξαγωγές εμβολίων.
Φον ντερ Λάιεν: Οι φαρμακευτικές έχουν πάρει πολλά από την ΕΕ
Οι παρασκευαστές εμβολίων κατά της Covid-19, που έχουν χρηματοδοτηθεί μαζικά από την ΕΕ, «πρέπει να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους και να τιμήσουν τις υποχρεώσεις τους». Αυτό προειδοποίησε την Τρίτη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έπειτα από τις ανακοινώσεις για καθυστερήσεις στις παραδόσεις εμβολίων.
«Η Ευρώπη έχει επενδύσει δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη των πρώτων εμβολίων και για τη δημιουργία ενός πραγματικού παγκόσμιου, κοινού αγαθού. Τώρα οι επιχειρήσεις πρέπει να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους», υπογράμμισε η γερμανίδα αξιωματούχος σε παρέμβασή της μέσω βίντεο στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, εκφράζοντας την αγανάκτηση των Βρυξελλών για τη συμπεριφορά των φαρμακευτικών εταιρειών.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας Εντγκαρς Ρίνκεβιτς είπε ότι οι χώρες-μέλη της ΕΕ εξετάζουν το ενδεχόμενο να στραφούν νομικά κατά της AstraZeneca, μολονότι δεν υπάρχει ακόμα νομική βάση: το εμβόλιο της εταιρείας δεν έχει καν εγκριθεί από την αρμόδια ρυθμιστική αρχή, την EMA.
Μόλις την περασμένη Παρασκευή, η AstraZeneca διεμήνυσε πως στην Κομισιόν ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους στόχους που έχουν τεθεί μέχρι τον Μάρτιο για τις προμήθειες του εμβολίου της. Σύμφωνα με το Reuters η εταιρεία ανέφερε ότι αντί για 80 εκατ. δόσεις του εμβολίου που θα παραδίδονταν ως τα τέλη Mαρτίου, οι παραδόσεις από τις 15 Φεβρουαρίου και έπειτα έπεσαν στις 31 εκατ. δόσεις!
Αυτή η μονομερής αθέτηση των συμφωνηθέντων από την AstraZeneca ήταν ένα δεύτερο πλήγμα στις προσπάθειες της Εε να νικήσει την πανδημία, αφού και η Pfizer είχε ανακοινώσει στα μέσα Ιανουαρίου επιβράδυνση στις προμήθειες. Μια ανατροπή στα χρονοδιαγράμματα και στους ρυθμούς η οποία τινάζει στον αέρα τον προγραμματισμό της Κομισιόν για εμβολιασμό μεγάλου μέρους του πληθυσμού της ΕΕ ως το καλοκαίρι. Και αυτή η ανατροπή μπορεί να επιφέρει τρομακτικές επιπτώσεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Αξιωματούχος της ΕΕ είπε στο Reuters ότι η AstraZeneca έλαβε προκαταβολή 336 εκατομυρίων ευρώ όταν η ΕΕ σφράγισε, τον περασμένο Αύγουστο, τη συμφωνία με την εταιρεία για τουλάχιστον 300 εκατ. δόσεις και επιλογή για άλλα 100 εκατομμύρια. Η συμφωνία ήταν η πρώτη που υπογράφηκε από την ΕΕ για την εξασφάλιση εμβολίων κατά της Covid-19. Αυτό συνέβη αφού οι ΗΠΑ εξασφάλισαν τον Μάιο 300 εκατομμύρια δόσεις έναντι έως 1,2 δισ. δολαρίων και η Βρετανία, επίσης τον Μάιο, εξασφάλισε 100 εκατ. δόσεις έναντι 84 εκατ. στερλινών (114 εκατ. δολάρια).
Κατά τα άλλα, ο Σπαν αρνήθηκε να προβεί σε εικασίες σχετικά με δημοσιογραφικές πληροφορίες ότι το εμβόλιο της AstraZeneca δεν είναι πολύ αποτελεσματικό σε ανθρώπους άνω των 65 ετών, λέγοντας ότι αναμένει από τις ευρωπαϊκές αρχές να εγκρίνουν την Παρασκευή το τρίτο εμβόλιο κατά της Covid-19. Η AstraZeneca απέρριψε τις πληροφορίες αυτές.
Ο Σπαν δήλωσε πως είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι ο αριθμός των νέων κρουσμάτων μειώνεται στη Γερμανία και πως, αν η τάση αυτή συνεχιστεί, μπορεί να ληφθεί απόφαση για τους μελλοντικούς περιορισμούς.
Τα σχολεία και οι παιδικοί σταθμοί θα είναι οι πρώτοι που θα ανοίξουν, πρόσθεσε.