Λίγο πριν από την έναρξη ενός κρίσιμου 12μηνου για την εφαρμογή της Συνθήκης του Παρισιού για το Κλίμα, ηγέτες και αντιπροσωπείες από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν στη Μαδρίτη για διαβουλεύσεις.
Οι επιστήμονες αλλά και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποιούν όμως ότι είμαστε κοντά στο σημείο χωρίς επιστροφή και ότι οι έως τώρα αντιδράσεις των κρατών είναι «εντελώς ανεπαρκείς».
«Μέχρι το τέλος της επόμενης δεκαετίας θα έχουμε ακολουθήσει έναν από τους δύο δρόμους. Ο ένας είναι ο δρόμος της παράδοσης, στον οποίο θα έχουμε περάσει σαν υπνοβάτες το σημείο χωρίς επιστροφή, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια όλων των κατοίκων αυτού του πλανήτη», τόνισε σε δραματικό τόνο τη Δευτέρα, πρώτη ημέρα των εργασιών, ο Γκουτέρες. Κάλεσε δε άπαντες «να ανοίξουν τα μάτια του κόσμου μπροστά σε αυτή την απειλή».
Παρόντες στην έναρξη της συνόδου είναι και ηγέτες, μεταξύ τους και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αυτοί δηλαδή που πρέπει να λάβουν το μήνυμα για να υλοποιήσουν σε εντατικότερο ρυθμό τα μέτρα.
Η χρονιά που τελειώνει, όπως σημειώνει το Reuters, προσέφερε πολλά παραδείγματα ακραίων φαινομένων που φέρνει η κλιματική αλλαγή. Καταγράφηκαν θερμοκρασίες από τις υψηλότερες όλων των εποχών, είχαμε δασικές πυρκαγιές διαρκείας στην Αρκτική, τον Αμαζόνιο και την Αυστραλία, αλλά και φονικούς κυκλώνες. Ταυτόχρονα, οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου είναι στα υψηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί.
Από πέρυσι ως φέτος είδαμε όμως και την δραματική άνοδο των ακτιβισμού υπέρ του κλίματος από νέους, όπως από την Γκρέτα Τούνμπεργκ.
Πού θα επικεντρωθεί η σύνοδος
Τα βασικά ζητήματα που θα απασχολήσουν τις επόμενες δύο εβδομάδες του συνέδρους είναι αφενός «οι απώλειες και οι ζημιές» και αφετέρου οι αγορές άνθρακα.
Το πρώτο είναι ένας τρόπος εκτίμησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε κάθε χώρα. Καλύπτει απώλειες ανθρώπινης ζωής αλλά και των υποδομών. Το ζήτημα προκαλεί διαφωνίες εδώ και χρόνια, με τις μικρότερες χώρες να πιέζουν να καλύπτεται από τον ΟΗΕ και να έχει χρηματοδότηση.
Οι αγορές άνθρακα, από την άλλη πλευρά, ήταν ένας μηχανισμός για τις πλουσιότερες χώρες να πληρώνουν για τις εκπομπές των φτωχότερων. Ωστόσο δεν ήταν εύκολη η υλοποίηση ενώ δεν έλειπαν οι καταγγελίες ότι μετρούσαν διπλές οι εκπομπές αερίων.
Και σε αυτό το ζήτημα η πρόοδος είναι αργή – μεταξύ άλλων η Βραζιλία ανθίσταται σε κάθε προσπάθεια να τερματιστεί το διπλό μέτρημα.
Η σύνοδος θα γινόταν στη Χιλή, αλλά την τελευταία στιγμή μετατέθηκε στη Μαδρίτη λόγω των σφοδρών επεισοδίων στη χώρα. Η Χιλή διατηρεί την προεδρία των εργασιών.
Στόχος των συγκεντρωμένων στην ισπανική πρωτεύουσα είναι να οριστικοποιήσουν την προετοιμασία που χρειάζεται η τήρηση των συμφωνηθέντων στη μεγάλη σύνοδο του 2015 στο Παρίσι. Το 2020 θα αρχίσει η κρίσιμη φάση της εφαρμογής της συμφωνίας, από την οποία πάντως έχουν ήδη δηλώσει την αποχώρησή τους οι ΗΠΑ.
Οι επιστήμονες, όμως, έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου γιατί οι υποσχέσεις που έχουν δώσει ως τώρα πολλά από τα κράτη δεν αρκούν για να αντιστραφούν οι επιπτώσεις.
Περί τις 70 χώρες έχουν δεσμευτεί να μηδενίσουν τις εκπομπές άνθρακα ως το 2050, ένας φιλόδοξος στόχος που απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό για την υλοποίησή του.
Η Συμφωνία του Παρισιού προβλέπει περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να περιορίζονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 7,6% κάθε χρόνο από το 2020 και ως το 2030. Ωστόσο δεν υπάρχει καμία ένδειξη προς αυτή την κατεύθυνση.
Η θερμοκρασία της Γης έχει αυξηθεί κατά περίπου 1 βαθμό Κελσίου προκαλώντας αύξηση και των κλιματικών καταστροφών. Κάθε επιπλέον βαθμός θα ενισχύσει το εύρος της κλιματικής απορρύθμισης. Με τους τρέχοντες ρυθμούς η θερμοκρασία ενδέχεται να αυξηθεί κατά 4 ή 5 βαθμούς ως το τέλος του αιώνα. Ακόμη κι αν τα κράτη τηρήσουν τις τρέχουσες δεσμεύσεις τους, η αύξηση της θερμοκρασίας ενδέχεται να ξεπεράσει τους 3 βαθμούς.