Οταν γράφεται η ιστορία, λένε οι ιστορικοί, είναι απαραίτητο να υπάρχει η χρονική απόσταση από τα γεγονότα για να είναι η εξιστόρηση και τα συμπεράσματα αντικειμενικά.
Δεκαέξι χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers (15 Σεπτεμβρίου 2008), της τέταρτης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας των ΗΠΑ, ένα γεγονός που πυροδότησε την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση, και δεκατέσσερα χρόνια μετά από τη χρεοκοπία του ελληνικού Δημοσίου το 2010, έχει δημιουργηθεί μια ικανή απόσταση για απολογισμούς.
Κάπως έτσι σκέφθηκε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κωστής Χατζηδάκης, όταν αποφάσισε να ανοίξει τα χαρτιά του στη Βουλή για το τι συνέβη με την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών που βρέθηκαν στη δίνη της κρίσης στα πέτρινα χρόνια των μνημονίων. Και να απαντήσει αν τελικά ζημιώθηκε η όχι το Δημόσιο, όπως ισχυρίζεται η αντιπολίτευση, τώρα που ολοκληρώνεται ο κύκλος εξόδου του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) από τις συστημικές τράπεζες.
Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να ανακοινωθεί η πώληση της συμμετοχής του Ταμείου (κατέχει το 27%) στην Τράπεζα Πειραιώς καθώς οι συνθήκες της αγοράς θεωρούνται ιδανικές και το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών είναι ήδη μεγάλο.
Οπως όλοι γνωρίζουν, το ΤΧΣ δημιουργήθηκε γι΄αυτό ακριβώς το σκοπό: να μείνουν ζωντανές οι τράπεζες μετά το κούρεμα των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου και του κρατικού χρέους, που έγινε με το PSI, για να μην «κουρευτούν» οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων (σ.σ. όπως έγινε στην Κύπρο) και να λειτουργήσει ξανά η οικονομία.
Οπως εξήγησε στη Βουλή ο κ. Χατζηδάκης, τα δύσκολα αυτά χρόνια, υπήρξε μια αλυσίδα γεγονότων που μπορεί να είναι δυσάρεστο να τα ανακαλούμε στη μνήμη, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Και ανέφερε με στοιχεία και αριθμούς τα εξής:
1. Οι τράπεζες χρειάστηκαν ανακεφαλαιοποίηση κυρίως εξαιτίας του PSI, δηλαδή του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους που έγινε το 2013, καθώς οι ίδιες είχαν τοποθετήσει σημαντικά κεφάλαια σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου. Οι απώλειες των συστημικών τραπεζών από το PSI ήταν στο σύνολο τους 28,2 δισ. ευρώ (Εθνική: 11,74 δισ., Eurobank: 5,78 δισ., Alpha: 4,79 δισ., Πειραιώς: 5,91 δισ.). Το ποσό αυτό (28,2 δισ.) ήταν αντίστοιχα το όφελος του Δημοσίου από τη μείωση του χρέους.
2. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν η μοναδική επιλογή που υπήρχε για να μην γίνει κούρεμα καταθέσεων, όπως συνέβη σε άλλες χώρες κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης.
3. Οι 4 συστημικές τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν το 2013 από το Ελληνικό Δημόσιο μέσω του ΤΧΣ με 25,5 δισ. Ευρώ (Εθνική: 8,5 δισ., Eurobank: 6,3 δισ., Alpha: 4 δισ., Πειραιώς: 6,9 δισ. ευρώ) .
Συνεπώς το 2013 το ισοζύγιο κόστους – οφέλους για το Δημόσιο ήταν ήδη θετικό δεδομένου ότι η μείωση χρέους του Δημοσίου ήταν 28,2 δισ. ευρώ και το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης 25,5 δισ. ευρώ.
Με την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2014, δημιουργήθηκαν προσδοκίες ότι είχε κλείσει το κεφάλαιο της κρίσης και εκδηλώθηκε έντονο ενδιαφέρον από επενδυτές για συμμετοχή στις ελληνικές τράπεζες. Είναι ενδεικτικό ότι τον Μάιο του 2014 έγινε άλλη μία ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών αποκλειστικά με ξένα επενδυτικά κεφάλαια ύψους 8,3 δισ. ευρώ.
Με την εκλογική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 και όσα ακολούθησαν οι τράπεζες χρειάστηκαν νέα ανακεφαλαιοποίηση, για την οποία τον Δεκέμβριο του 2015 το Δημόσιο κατέβαλε 5,4 δισ. ευρώ επιπλέον. Αυτά είναι τα γεγονότα όπως τα εξιστορεί ο υπουργός Εθνικής Οινοκομίας Κωστής Χατζηδάκης.
Συμπερασματικά, όπως είπε ο ίδιος απευθυνόμενος στους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας, αλλά και της αντιπολίτευσης «το Δημόσιο κατέβαλε συνολικά για τις ανακεφαλαιοποιήσεις των 4 συστημικών τραπεζών 30,9 δισ. (25,5 δισ. το 2013 και 5,4 δις. το 2015). Και το χρηματικό όφελος (χωρίς να υπολογίζεται η ζημιά που αποφεύχθηκε για την οικονομία, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις από ενδεχόμενο κούρεμα καταθέσεων) είναι:
– 28,2 δισ. από τη μείωση του δημοσίου χρέους,
– 3,8 δις. από την εξαγορά των μετατρέψιμων ομολογιών (CoCos).
– Τα έσοδα από την αποεπένδυση του ΤΧΣ, τα οποία μέχρι στιγμής είναι 94 εκατ. ευρώ από την Eurobank, 294 εκατ. από την Alpha η οποία- για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια- έφερε μια μεγάλη ευρωπαϊκή τράπεζα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα και 1,067 δισ. για το 22 % των μετοχών της Εθνικής».
Οπως μαρτυρούν οι αριθμοί, ήδη το όφελος, πριν ακόμα ολοκληρωθεί η διαδικασία για την πώληση της συμμετοχής του ΤΧΣ στην Τράπεζα Πειραιώς η οποία θα εξελιχθεί μέσα σε ένα νέο επενδυτικό περιβάλλον που δημιουργήθηκε από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για την Ελλάδα και εκτιμάται ότι θα αποφέρει έσοδα ρεκόρ, φθάνει στα 33,4 δισ. ευρώ, υπερβαίνει δηλαδή το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης.