Η κυβερνητική κρίση στην Ιταλία που ήδη από το πρωί της Πέμπτης απειλούσε με κατάρρευση την κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Μάριο Ντράγκι μπορεί να φέρει τους λαϊκιστές σε θέση ισχύος στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Στους αναλυτές και στα ειδησεογραφικά πρακτορεία έχει σημάνει συναγερμός.
Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, υπό τον Τζουζέπε Κόντε, δήλωσε ότι δεν θα στηρίξει ένα κρίσιμο νομοσχέδιο για το κόστος ζωής, ζητώντας να διατεθούν περισσότερα κονδύλια στον τομέα αυτόν. Οι εξελίξεις τρέχουν και θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και σε πρόωρες εκλογές με δεδομένο ότι ο Ντράγκι δήλωνε ότι δεν είναι διατεθειμένος να συνεχίσει να κυβερνά με μια διαφορετική πλειοψηφία από εκείνη που τον στήριξε μέχρι σήμερα.
«Η χειρότερη αναταραχή στην ιστορία του ευρώ»
Κάθε εξέλιξη στην Ιταλία θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ΕΕ και την ευρωζώνη. «Ολα τα σενάρια για την κρίση οδηγούν στην Ιταλία» σημειώνει το έγκυρο ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg. «Μια κρίση στις αγορές με επίκεντρο την Ιταλία θα μπορούσε να αποτελέσει τη χειρότερη αναταραχή στην ιστορία του ευρώ» εκτιμά το πρακτορείο σε ένα άρθρο-παρέμβαση που προειδοποιεί για τον κίνδυνο ευρωκρίσης με επίκεντρο τη γειτονική μας χώρα.
Παράλληλα, το Bloomberg συνδέει τις εκτιμήσεις του με το ενδεχόμενο επικράτησης των λαϊκιστών στην Ιταλία θυμίζοντας ότι η Ελλάδα «σχεδόν εκδιώχθηκε από το ευρώ υπό την λαϊκιστική κυβέρνηση του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα».
«Ακριβώς όπως φοβούνταν οι Γερμανοί πολιτικοί και προφήτευαν οι οικονομολόγοι κατά τη γέννηση του νομίσματος, πάνω από δύο δεκαετίες πριν, οι αδυναμίες και το χρέος της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της ζώνης του ευρώ υπάρχει ο κίνδυνος να γίνουν το πρόβλημα και όλων των υπολοίπων. Η ανάγκη για μια νέα πολιτική διευθέτηση για να διορθωθεί αυτό το “σφάλμα” αρχίζει να γίνεται πιεστική, αλλά στο μεταξύ το βάρος πέφτει στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, να βρει μια βραχυπρόθεσμη λύση» σημειώνει το Bloomberg για τη νέα επαπειλούμενη κρίση.
Οι βασικές παράμετροι της εξίσωσης που συνδέονται με την κρίση στην Ιταλία είναι το ενδεχόμενο η αντίδραση της ΕΚΤ στην αύξηση των αποδόσεων των ιταλικών ομολόγων (μέσω του νέου εργαλείου που ετοιμάζει) να μην είναι επαρκής, και από την άλλη πλευρά οι αυξήσεις επιτοκίων που δρομολογούνται να τροφοδοτήσουν δημοσιονομικά προβλήματα και ένταση της πολιτικής κρίσης.
Το Bloomberg θυμίζει ότι τον περασμένο μήνα η απόδοση του 10ετούς ιταλικού ομολόγου ξεπέρασε το 4% για πρώτη φορά από το 2014, για να υποχωρήσει μετά τη δέσμευση της ΕΚΤ ότι θα παρέμβει. Ωστόσο, η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, δέχεται πίεση από την πλευρά της Γερμανίας η παρέμβαση να είναι περιορισμένη, ενώ το ευρώ υποχώρησε φτάνοντας σε ισοτιμία 1 προς 1 με το δολάριο, για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια.
Το διεθνές πρακτορείο εκτιμά ότι το μέγεθος των δυσκολιών που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η ΕΚΤ υπερβαίνει τις προκλήσεις από την αρχική υποτίμηση του νομίσματος μετά τη γέννησή του το 1999, την κρίση του 2008, την ελληνική κρίση, αλλά και τον πανικό των αγορών για την Ιταλία στην πρώτη φάση της πανδημίας το 2020.
Tο Bloomberg βλέπει τρία σενάρια:
–Επίθεση κερδοσκόπων λόγω ασθενούς αντίδρασης της ΕΚΤ ελέω Γερμανίας. Η προσπάθεια της ΕΚΤ να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις των κερδοσκόπων στα ομόλογα της Ιταλίας αναμένεται να περιλαμβάνει ένα πιο ισχυρό εργαλείο που θα παρουσιαστεί πιθανότατα στις 21 Ιουλίου, μαζί με την ανακοίνωση της πρώτης αύξησης επιτοκίων. Ομως ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας (Bundesbank) Γιόαχιμ Νάγκελ φέρεται να αντιδρά στη δέσμευση της ΕΚΤ για στήριξη των χωρών του Νότου, με το επιχείρημα ότι η ΕΚΤ δεν πρέπει να χρηματοδοτεί κυβερνήσεις και ότι θα πρέπει να εστιάσει στην καταπολέμηση του υψηλού πληθωρισμού. Οι αντιρρήσεις που διατυπώνονται στο Συμβούλιο της ΕΚΤ πιέζουν ήδη την Λαγκάρντ και ενδέχεται να οδηγήσουν σε μια περιορισμένη παρέμβαση που δεν θα αποθαρρύνει τους κερδοσκόπους, οι οποίοι «κυκλώνουν» και ενδέχεται να επιτεθούν στα ομόλογα της Ιταλίας.
–Εκθετική αύξηση επιτοκίων, εκτίναξη του κόστους δανεισμού. Αν η ΕΚΤ αυξήσει πιο επιθετικά τα επιτόκια το φθινόπωρο, ενδεχόμενο που η Λαγκάρντ έχει αφήσει ανοιkτό, το κόστος δανεισμού της Ιταλίας μπορεί να εκτιναχθεί οδηγώντας σε «εκρηκτική τροχιά» το ιταλικό χρέος. Εκεί μοιραία θα τεθεί το δίλημμα εντός της ΕΚΤ ανάμεσα στα μέτρα για την καταπολέμηση του πληθωρισμού (αύξηση επιτοκίων) και την ανάγκη να διατηρηθεί η σταθερότητα στην ευρωζώνη.
–Οι λαϊκιστές παίρνουν το πάνω χέρι – σενάριο ΣΥΡΙΖΑ – Τσίπρα. Εδώ μπαίνει στο μείγμα ο παράγοντας πολιτική και ο κίνδυνος του λαϊκισμού. Η Ιταλία έχει αλλάξει 14 κυβερνήσεις και 10 πρωθυπουργούς από τότε που δημιουργήθηκε το ευρώ. Παρότι ο Ντράγκι κανονικά θα παραμείνει ως την άνοιξη του 2023, όλα κρέμονται τώρα από μια κλωστή. Ο Κόντε, επικεφαλής του Κινήματος Πέντε Αστέρων θέλει μεγαλύτερο πακέτο στήριξης για τον πληθωρισμό. Ο ηγέτης της ξενοφοβικής Λέγκας του Βορρά, Ματέο Σαλβίνι, ζητεί μεγαλύτερο έλλειμμα για να χρηματοδοτηθούν τα μέτρα ανακούφισης των πολιτών, ενώ ο επικεφαλής του Forza Italia, ο γνωστός μας Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ζήτησε από τον Ντράγκι να επαληθεύσει τη συνοχή της κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Ακόμη και χωρίς πρόωρες εκλογές, το ενδεχόμενο οι λαϊκιστές να πάρουν το πάνω χέρι στη χάραξη πολιτικής στην Ιταλία, ξοδεύοντας αλόγιστα, θα δέσει τα χέρια της ΕΚΤ για πιθανή στήριξη, εκτιμά το Bloomberg. Και θυμίζει ότι πιθανή σύγκρουση των λαϊκιστών της Ιταλίας με την ΕΕ θα έχει επικίνδυνες συνέπειες ανάλογες με αυτές του 2015, όταν στην Ελλάδα επικράτησαν οι λαϊκιστές.
Ο «παράγοντας Πούτιν»
Κάτι που δεν αναφέρει το Bloomberg αλλά καλόν είναι να επισημανθεί:
Πέρα από τις εγχώριες πολιτικές ισορροπίες στην Ιταλία και τις οικονομικές επιπτώσεις από μια κρίση για ολόκληρη την ευρωζώνη (και την Ελλάδα), στο φόντο υπάρχει και ο «παράγοντας Πούτιν». Διότι πρέπει να σημειωθεί ότι o Κόντε, επικεφαλής των Πέντε Αστέρων, τάχθηκε κατά της αποστολής όπλων στην Ουκρανία, ενώ ο Σαλβίνι, ο ηγέτης της Λέγκας του Βορρά, προσπάθησε χωρίς επιτυχία να παίξει ρόλο στην ουκρανική κρίση, ακόμη και με ένα ταξίδι την Μόσχα. Οι επικριτές του τον κατηγορούν για άκρατο «φιλοπουτινισμό» και θυμίζουν ότι έχει φορέσει ακόμη και μπλουζάκι με το πρόσωπο του Πούτιν κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Μόσχα το 2015.