«Refugee Olympic Team» έγραφε η πινακίδα πίσω από την ελληνική αποστολή, η οποία, όπως πάντα, ηγήθηκε της παρέλασης των αθλητών στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο. Την Ολυμπιακή Ομάδα Προσφύγων της ΔΟΕ την πρωτοείδαμε στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 2016. Πέντε χρόνια αργότερα τα μέλη της, σχεδόν, τριπλασιάστηκαν.
Οι αθλητές και οι αθλήτριες χωρίς «επίσημη» πατρίδα, που θα αγωνιστούν κάτω από την Ολυμπιακή σημαία, έγιναν 29. Προέρχονται από 11 χώρες, όπως η Συρία, το Ιράν, το Αφγανιστάν και κάμποσες αφρικανικές, τις οποίες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν λόγω πείνας, πολέμου, ή διώξεων, και θα λάβουν μέρος σε 12 αθλήματα: στίβο, μπάντμιντον, πυγμαχία, κανό, ποδηλασία δρόμου, τζούντο, καράτε, σκοποβολή, κολύμβηση, τάε-κβον-ντο, άρση βαρών και πάλη. Στο Ρίο ήταν 10, με συμμετοχή στον στίβο, την κολύμβηση και το τζούντο. Η ιδέα του προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Τόμας Μπαχ, έγινε θεσμός.
Πίσω από κάθε πρόσφυγα-αθλητή που θα δούμε στο Τόκιο κρύβεται μια συγκινητική, κι άλλοτε τραγική, ιστορία. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για άνδρες και γυναίκες της «ελίτ» των σπορ, που χωρίς τις «υποτροφίες» της ΔΟΕ δεν θα μπορούσαν να κάνουν το όνειρό τους -τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες- πραγματικότητα. Ακόμη κι αν ήταν, ήδη, Ολυμπιονίκες, όπως η Κίμια Αλιζαντέχ. Το οτι είναι η μόνη Ιρανή που έχει κερδίσει Ολυμπιακό μετάλλιο (το «χάλκινο» στο τάε-κβον-ντο το 2016) δεν τη γλίτωσε από την κακοποίηση που βιώνουν οι γυναίκες στη χώρα της.
Τον Ιανουάριο του 2020 εγκατέλειψε την πατρίδα της και, με χίλια βάσανα, έφτασε στη Γερμανία, όπου τον περασμένο Μάρτιο αναγνωρίστηκε ως πρόσφυγας. Ετσι πήρε ένα από τα 29 «εισιτήρια» (απαραίτητη προϋπόθεση για να ενταχθεί ένας αθλητής στην ομάδα, είναι να έχει λάβει την ιδιότητα του πρόσφυγα από τον ΟΗΕ και να ζει σε χώρο υποδοχής), και στις 4 τα ξημερώματα της Κυριακής θα αναμετρηθεί με την -επίσης Ιρανή!- Ναχίντ Κιάνι.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει και η περιπέτεια της 24χρονης αφγανής ποδηλάτισσας, Μασομά Αλί Ζαντά. Γεννήθηκε στο Ιράν, όμως μεγάλωσε στο Αφγανιστάν, όπου η οικογένειά της μετακόμισε όταν εκείνη ήταν σε πολύ νεαρή ηλικία. Αγαπούσε το ποδήλατο από μικρή, και ονειρευόταν να γίνει σπουδαία αθλήτρια. Τον πρώτο καιρό, όταν έβγαινε στους χωματόδρομους με το δίτροχό της, άκουγε ύβρεις, προσβολές και απειλές. Αργότερα πέρασε «ξυστά» δίπλα της ένα αυτοκίνητο, και κάποιος από τους επιβάτες τη χτύπησε στο κεφάλι. Τα πράγματα έγιναν πολύ χειρότερα, όταν κάποιοι φανατικοί τη λιθοβολούσαν, με μεγάλες πέτρες, κάθε φορά που τη συναντούσαν. Πλέον, κινδύνευε η ίδια της η ζωή. Στα 20 της χρόνια αναγκάστηκε να αποχωριστεί την οικογένειά της, και κατέφυγε στη Γαλλία.
Στο Τόκιο η Μασομά θα λάβει μέρος στην ποδηλασία δρόμου, στο αγώνισμα της ατομικής χρονομέτρησης στα 22,1 χιλιόμετρα, στις 28 Ιουλίου. Οπως τονίζει η ίδια, «δεν θα αγωνιστώ στους Ολυμπιακούς μόνο για μένα, αλλά για όλες τις γυναίκες στο Αφγανιστάν και όλες τις γυναίκες σε χώρες σαν το Αφγανιστάν, που δεν επιτρέπεται να κάνουν ποδήλατο».
Στην ομάδα των προσφύγων έχει συμπεριληφθεί και η Γιούσρα Μαρντίνι, η κολυμβήτρια από τη Συρία η οποία είχε πάρει μέρος και στους Αγώνες του Ρίο ντε Τζανέιρο. Τη θυμάστε; Είναι η κοπέλα που το 2015, στα 17 της τότε, μαζί με την αδελφή της είχε σώσει άλλους 18 μετανάστες από βέβαιο πνιγμό στα ανοιχτά της Λέσβου. Η μηχανή της βάρκας που τους μετέφερε από τις τουρκικές ακτές είχε χαλάσει, και τα δύο κορίτσια είχαν πέσει στη θάλασσα για να τραβήξουν το σκάφος στη στεριά, κολυμπώντας επί ώρες στα μανιασμένα κύματα.
Η Γιούσρα είναι, σήμερα, πρέσβειρα καλής θέλησης της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (η πιο νεαρή στα χρονικά). Εχει συναντήσει προσωπικότητες, όπως ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Πάπας Φραγκίσκος. Και χρησιμοποιεί τη δυνατή φωνή που της χάρισε ο αθλητισμός, για «να εξηγήσω στον κόσμο τι σημαίνει να είσαι πρόσφυγας, πώς είναι να έχεις φύγει από τη χώρα σου, να τον πείσω ότι είμαστε κι εμείς άνθρωποι, όπως όλοι».
«Είστε πραγματική έμπνευση για έναν κόσμο που χρειάζεται ενότητα, ειρήνη και συμπόνια», έγραψε στο Twitter ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Γκεμπρεγέσους, ο πρώτος αφρικανός επικεφαλής του, απευθυνόμενος στους 29 αθλητές της Ολυμπιακής Ομάδας Προσφύγων. Τους 29 «τυχερούς», ανάμεσα σε 80 εκατομμύρια εκτοπισμένους…