Μια σειρά από ανοικτές γλωσσικές και ιστορικές διαφορές μεταξύ της Βόρειας Μακεδονίας και της Βουλγαρίας, με μια σκιά του πανταχού παρόντος στα Βαλκάνια εθνικισμού, είναι αυτές που μπλοκάρουν την ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία χρειάζεται την ομοφωνία των 27 κρατών-μελών της ΕΕ για να ξεκινήσει και επίσημα.
Αν και η Σόφια αφήνει ανοικτό ένα παράθυρο για την αλλαγή της στάσης της, η υπουργός Εξωτερικών Εκατερίνα Ζαχαρίεβα, σε δηλώσεις της την Τρίτη, ήταν σαφής: η χώρα της δεν εγκρίνει το διαπραγματευτικό πλαίσιο της ΕΕ για τη Βόρεια Μακεδονία.
Οι χώρες της ΕΕ είχαν συμφωνήσει τον Μάρτιο ότι η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία μπορούν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για να ενταχθούν στην Ένωση. Η επίσημη έναρξη των διαπραγματεύσεων με τις δύο βαλκανικές χώρες επρόκειτο να γίνει τον Δεκέμβριο. (Η Βουλγαρία δεν έφερε αντίρρηση για την Αλβανία.)
Η απόφαση δεν ήταν έκπληξη για την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ, ο οποίος επισήμανε ότι υπάρχει ακόμη χρόνος, ως τον Δεκέμβριο, για την επίλυση του ζητήματος.
Πώς όμως φτάσαμε σε αυτή τη διαμάχη, από τη στιγμή που είχε λυθεί πέρυσι η μακροχρόνια διαμάχη με την Ελλάδα για το όνομα της χώρας, διερωτάται η γαλλική Le Monde.
Η απάντηση, όπως και αυτή για πολλά από τα προβλήματα που ταλανίζουν τα Βαλκάνια, κρύβεται στον εθνικισμό. Στη Σόφια, η κυβέρνηση του Μπόικο Μπορίσοφ, στην οποία μετέχει και το εθνικιστικό VMRO, έχει σκληρύνει τη στάση της και επικρίνει την κυβέρνηση των Σκοπίων για την απροθυμία της, όπως λέει, να επιλύσει τις διαφορές.
Η Βουλγαρία, συνεχίζει ο Μonde, βλέπει τους κατοίκους της Βόρειας Μακεδονίας σαν Βούλγαρους, οι οποίοι, μετά τη σύσταση της Γιουγκοσλαβίας, «μεταπείστηκαν» ότι είναι Μακεδόνες. Αλλά και για τη σλαβομακεδονική γλώσσα αμφιβάλλει η Σόφια και υποστηρίζει ότι είναι διάλεκτος της βουλγαρικής.
Πάντως, οι γέφυρες ανάμεσα στις δύο πλευρές δεν είχαν κοπεί εντελώς. Το 2017 συμφώνησαν να συστήσουν επιτροπή για την επανασυγγραφή των σχολικών βιβλίων, αλλά δύο χρόνια αργότερα οι συναντήσεις των ιστορικών διακόπηκαν γιατί σκόνταψαν πάνω στο ζήτημα του Γκότσε Ντέλτσεφ, για τη μνήμη του οποίου ερίζουν. Ο Ντέλτσεφ, που είχε γεννηθεί στο Κιλκίς το 1872, είναι εθνικός ήρωας και για τις δύο χώρες. Σκοτώθηκε το 1903 από τα πυρά οθωμανών αστυνομικών κοντά στις –τουρκοκρατούμενες τότε– Σέρρες.
Πίσω από τη διαμάχη μπορεί απλώς να υπάρχουν εσωτερικές αφορμές, επισημαίνει ο Αγγελος Χρυσόγελος, ερευνητής στη δεξαμενή σκέψης Chatham House. Οπως σημειώνει, ο Μπορίσοφ πιέζεται εσωτερικά από τις ογκώδεις διαδηλώσεις για την καταγγελλόμενη διαφθορά στην κυβέρνησή του, ενώ πλησιάζουν και οι βουλευτικές εκλογές, μέσα στο 2021.
Από την πλευρά της, η βουλγαρική κοινή γνώμη μοιάζει να συμφωνεί με την κυβέρνηση. Το 79%, όπως έδειξε μια μέτρηση, θεωρεί ότι η Βόρεια Μακεδονία «παραποιεί τα ιστορικά γεγονότα» και το 84% είναι κατά της ένταξης της στην ΕΕ.