Την Τετάρτη από τη Βουλή, ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας αναρωτήθηκε «τι μπορεί να κάνει η κυβέρνηση για το λάδι;» –αναγνώρισε δηλαδή και επισήμως την αδυναμία της κυβέρνησης να ελέγξει τις τιμές του ελαιολάδου, που αποτελεί θεμέλιο της μεσογειακής διατροφής και ένα βασικό μεταπολεμικό αγαθό για τα ελληνικά νοικοκυριά, το οποίο όμως τείνει να γίνει είδος πολυτελείας.
Το πρόβλημα, βέβαια, δεν είναι μόνο ελληνικό, ούτε λύνεται τώρα.
Το γεγονός ότι αμέτρητες καλλιέργειες ελαιόδεντρων στη χώρα μας αφέθηκαν στην τύχη τους, ελλείψει εργατών γης, και μειώθηκε η παραγωγή –και λόγω καιρού αλλά και λόγω γενικευμένης εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα–, θα μπορούσε να είναι κάτι με το οποίο να έχει ασχοληθεί σοβαρά η κυβέρνηση, αλλά αυτό είναι κάτι που έπρεπε να έχει συμβεί καιρό, δεν γίνεται να διορθωθεί σε λίγες εβδομάδες. Οπως εδώ και καιρό θα έπρεπε να έχει καταπολεμηθεί η φάμπρικα με τις «εξαγωγές» ελληνικού ελαιολάδου στην Ιταλία, όπου έπειτα το ίδιο προϊόν πωλείται ως ιταλικό.
Από την άλλη, ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία. Και το πρόβλημα με τη μειωμένη παραγωγή άρα και την ακρίβεια του ελαιολάδου είναι όλων των μεσογειακών χωρών – δηλαδή και παγκόσμιο. Οπως επεσήμαναν οι Times του Λονδίνου, στην Ισπανία, τη μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγό χώρα του κόσμου, η κατάρρευση της παραγωγής λόγω ξηρασίας, προκάλεσε και εκεί έκρηξη τιμών, συμπαρασύροντας έως έναν βαθμό τις τιμές διεθνώς.
Στα ισπανικά σουπερμάρκετ το ένα λίτρο ελαιολάδου πωλείται περισσότερο από 10 ευρώ – όσο και στην Ελλάδα, δηλαδή, αν και η αγοραστική δύναμη των Ισπανών είναι σημαντικά μεγαλύτερη από αυτή των Ελλήνων.
Σύμφωνα με τους Times, η Ισπανία παράγει το 70% του ευρωπαϊκού ελαιολάδου, σχεδόν το 45% της παγκόσμιας παραγωγής. Και η σοδειά εφέτος είναι κατά 55,5% μικρότερη από την περυσινή, η οποία ήταν και αυτή σχετικά περιορισμένη.
Η έλλειψη ελαιολάδου –το οποίο από αγαθό σε αφθονία έγινε ξαφνικά σπάνιο και πανάκριβο– έχει προκαλέσει στην Ισπανία πολιτικό-κοινωνικό ζήτημα και καινοφανείς καταστάσεις. Κύμα κλοπών ελαιολάδου έχει πλήξει τη χώρα της Ιβηρικής, υποστήριξαν στο ρεπορτάζ τους οι Times: 50.000 λίτρα έξτρα παρθένου ελαιολάδου τα οποία προορίζονταν για εμφιάλωση, εξαφανίστικαν στα τέλη του Αυγούστου από εργοστάσιο στην Κόρδοβα· στα σουπερμάρκετ βάζουν αντικλεπτικά στα μπουκάλια λαδιού· κλέφτες βάζουν στο στόχαστρο και καλλιέργειες, στις οποίες το μάζεμα της ελιάς δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί –259 τόνοι ελιών εκλάπησαν στη Χαέν, στην Ανδαλουσία, όπως ανέφεραν οι κρατικές αρχές.
Οι υψηλές τιμές έχουν ωθήσει τους Ισπανούς να γίνονται «τουρίστες λαδιού»: διασχίζουν τα σύνορα με την Πορτογαλία και αγοράζουν από εκεί ελαιόλαδο, γλιτώνοντας ως και 27% όπως ανέφερε η El Pais. Στην Ισπανία, στα περίφημα εμπορικά κέντρα El Corte Inglés, μια συσκευασία πέντε λίτρων κοστίζει 41,95 ευρώ, ενώ στην Πορτογαλία η ίδια συσκευασία πωλείται στα 27,89 ευρώ. Δεν είναι δηλαδή μόνο ζήτημα διεθνούς τιμής, αλλά και ρύθμισης της αγοράς κάτι που θα έπρεπε να απασχολήσει και την Αθήνα, που αναζητεί λύσεις.
Στην Ισπανία, εν μέσω πολιτικής κρίσης και αστάθειας καθώς οι εκλογές του Ιουλίου δεν έβγαλαν αυτοδύναμη κυβέρνηση, η Νάντια Καλβίνιο, υπουργός Οικονομικών, ζήτησε από τους μεγάλους προμηθευτές να συγκρατήσουν τις τιμές. Ωστόσο η παρατεταμένη ξηρασία δεν είναι σύμμαχος και πολλοί φοβούνται ότι και η σοδειά του 2024 θα είναι μικρή.