Ενας καταλανός αυτονομιστής ηγέτης που διώκεται από την ισπανική Δικαιοσύνη μπορεί να κρατάει το κλειδί για την άρση του πολιτικού αδιεξόδου στην Ισπανία μετά τις εκλογές στις οποίες κανένα κόμμα δεν εξασφάλισε την απόλυτη πλειοψηφία.
Ο πρώην επικεφαλής της καταλανικής περιφερειακής κυβέρνησης Κάρλες Πουζντεμόν -που έχει αυτοεξοριστεί στο Βέλγιο αφότου ηγήθηκε μιας αποτυχημένης προσπάθειας απόσχισης της Καταλονίας από την Ισπανία το 2017- βρίσκεται απροσδόκητα σε θέση ρυθμιστή αφού κανένας συνασπισμός είτε της Αριστεράς είτε της Δεξιάς δεν έχει εξασφαλίσει αρκετές έδρες για να σχηματίσει πλειοψηφία.
Ο Πέδρο Σάντσεθ, αν και δεύτερος στις εκλογές, μπορεί να γίνει ξανά πρωθυπουργός αν εξασφαλίσει μια θετική ψήφο ή τουλάχιστον την αποχή, στην ψηφοφορία για τον σχηματισμό κυβέρνησης, από το κόμμα του Πουτζντεμόν, Junts, με αντάλλαγμα περαιτέρω παραχωρήσεις για την ανεξαρτησία της περιφέρειας.
Το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (PP) και το ακροδεξιό Vox κέρδισαν τις περισσότερες έδρες στο κοινοβούλιο, εξασφαλίζοντας από κοινού 169 -λιγότερες όμως τις 176 έδρες που απαιτούνται για τον σχηματισμό πλειοψηφίας και ανατρέποντας τις δημοσκοπικές προβλέψεις.
Οι κυβερνώντες Σοσιαλιστές (PSOE) και το ακροαριστερό Sumar κέρδισαν 153 έδρες αλλά έχουν περισσότερες πιθανότητες να διαπραγματευθούν υποστήριξη από μικρά βασκικά και καταλανικά αυτονομιστικά κόμματα, όπως είχαν κάνει και μετά τις εκλογές του 2019.
Ο Σάντσεθ θα μπορούσε να κερδίσει την υποστήριξη του αριστερού αυτονομιστικού κόμματος Esquerra Republicana de Catalunya (Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας – ERC) .
Η αναπληρώτρια γενική γραμματέας του ERC δήλωσε σήμερα ότι το κόμμα της είναι πρόθυμο να στηρίξει μία κυβέρνηση υπό τον απερχόμενο πρωθυπουργό ώστε να αποτραπεί ένας συνασπισμός ανάμεσα στους συντηρητικούς και την Ακροδεξιά.
Οι Σοσιαλιστές του Σάντσεθ «θα πρέπει να σεβαστούν την Καταλονία αν θέλουν την υποστήριξη του ERC», δήλωσε η Μάρτα Βιλάλτα σε συνέντευξη Τύπου.
Η ίδια πρόσθεσε πως το ERC θέλει να καταλήξει σε μια συμφωνία που θα υπερασπίζεται τα συμφέροντα της Καταλονίας και θα «οικοδομεί μιαν εναλλακτική», ώστε να αποτραπεί μια κυβέρνηση συνασπισμού ανάμεσα στο συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα και το ακροδεξιό Vox. «Οι αυτονομιστές κρατούν το κλειδί στην οικοδόμηση του μέλλοντος του ισπανικού κράτους», είπε η Βιλάλτα.
Ομως, ο Σάντσεθ θα χρειαστεί επίσης πιθανόν την υποστήριξη των πιο σκληροπυρηνικών Junts, που δεν τον υποστήριξαν τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια.
Ο γενικός γραμματέας του κόμματος Ζόρντι Τουρούλ δήλωσε πως θα εκμεταλευθεί το «παράθυρο ευκαιρίας» που δημιούργησε το εκλογικό αδιέξοδο, προκειμένου να επιτύχει την ανεξαρτησία της Καταλονίας.
«Το κράτος ξέρει πως αν θέλει να διαπραγματευθεί μαζί μας, υπάρχουν δύο θέματα που είναι θεμελιώδη και παράγουν συναίνεση στην Καταλονία τα οποία είναι η αμνηστία και η αυτοδιάθεση», ανέφερε σε συνέντευξη προς τον τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό RAC 1.
Ο Τουρούλ είναι ένας από τους εννέα καταλανούς αυτονομιστές ηγέτες που φυλακίστηκαν για τον ρόλο τους στο δημοψήφισμα του 2017 για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, και οι οποίοι έλαβαν χάρη από τον Σάντσεθ το 2021. Ωστόσο, πολύ περισσότεροι εξακολουθούν να είναι αντιμέτωποι με δίκες , με πρώτο τον Πουτζντεμόν.
Ο Πουτζντεμόν, που εξακολουθεί να ασκεί σημαντική επιρροή στους Junts, δήλωσε στα μέσα Ιουλίου πως το κόμμα δεν θα υποστηρίξει τον Σάντσεθ τον οποίο θεωρεί «αναξιόπιστο». Μετά τις εκλογές, έγραψε στο Twitter πως το Junts είναι ένα κόμμα που κρατάει τον λόγο του.
Ο Πουτζντεμόν έχασε την ασυλία που είχε ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου νωρίτερα αυτό τον μήνα, με αποτέλεσμα να ανοίξει ο δρόμος για την έκδοσή του, όπως έχουν ζητήσει οι ισπανικές αρχές τα τελευταία έξι χρόνια.
Οι ισπανοί εισαγγελείς έχουν εκδώσει νέο ένταλμα σύλληψης του Πουζντεμόν κατηγορώντας τον για υπεξαίρεση, σε σχέση με το παράνομο δημοψήφισμα που διοργάνωσε στην Καταλονία το 2017. Αν καταδικαστεί, αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης 6-12 ετών.
Ο Ζοάν Εσκούλιες, συγγραφέας και αναλυτής της πολιτικής στην Καταλονία, εξήγησε ότι καθώς «το κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας εξακολουθεί να χάνει ψήφους, το μόνο πράγμα που τους κρατάει στα πρωτοσέλιδα αυτή τη στιγμή είναι το γεγονός πως ο συνδυασμός εδρών σημαίνει πως η απόφαση των Junts και του Πουτζντεμόν κρατάει το κλειδί για τον σχηματισμό της κυβέρνησης».
Το ERC και οι Junts, τα δύο κύρια καταλανικά αυτονομιστικά κόμματα, έχασαν 550.000 ψήφους στις χθεσινές εκλογές σε σχέση με το 2019, ενώ οι Σοσιαλιστές κέρδισαν 418.000 ψήφους και ήταν το κόμμα που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους στην περιφέρεια εξασφαλίζοντας επτά έδρες.
Παρότι το Λαϊκό Κόμμα (PP) εξασφάλισε τις περισσότερες έδρες, η συμμαχία του με το Ακροδεξιό Vox και η σκληρή του στάση σε θέματα αυτονομίας θα είναι δύσκολο να του προσδώσουν υποστήριξη από οποιοδήποτε άλλο κόμμα.
«Είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση για να επιλυθεί», δήλωσε αξιωματούχος του Vox στο Reuters.
Αν κανένας από τους δύο συνασπισμούς δεν καταφέρει να συγκεντρώσει αρκετή κοινοβουλευτική υποστήριξη προκειμένου να σχηματίσει κυβέρνηση, η διεξαγωγή δεύτερων εκλογών είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο.
Πηγαίνοντας στις εκλογές, το PP ήταν έτοιμο να συμμαχήσει με το Vox για να κυβερνήσει, κάτι που θα έφερνε τους σκληροπυρηνικούς εθνικιστές στην κυβέρνηση για πρώτη φορά από το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο και την επιστροφή της Ισπανίας στη δημοκρατία τα χρόνια του 1970.
Όμως, οι Σοσιαλιστές είχαν καλύτερη επίδοση από αυτήν που προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις. Ο ηγέτης του PP Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό δήλωσε παρ΄όλ’ αυτά ότι είναι ο νικητής και κάλεσε τα υπόλοιπα κόμματα να μην εμποδίσουν την προσπάθειά του να σχηματίσει κυβέρνηση προς όφελος της σταθερότητας στην Ισπανία.
Οι απαιτήσεις των αυτονομιστών
Οι έδρες των βασκικών κομμάτων είναι επίσης πιθανόν να παίξουν κάποιο ρόλο.
«Μετά τις εκλογές, έχουμε μια πολύ, πολύ δύσκολη αριθμητική, αλλά φαίνεται πως οι ψήφοι μας θα είναι άλλη μια φορά αποφασιστικές», δήλωσε ο Ανιόνικ Ορτουζάρ, ηγέτης του μετριοπαθούς εθνικιστικού βασκικού κόμματος PNV. Το PNV εξασφάλισε πέντε έδρες στην κάτω βουλή.
Ο Αρνάλντο Οτέγκι, ηγέτης του βασκικού αυτονομιστικού κόμματος EH Bildu. δήλωσε πως οπωσδήποτε δεν πρόκειται να υποστηρίξει τον σχηματισμό κυβέρνησης από το PP και το Vox. Ο Οτέγκι δεν αναφέρθηκε σε πιθανότητα υποστήριξης ενός αριστερού συνασπισμού. Το κόμμα του πήρε έξι έδρες.
Τα ισχνά περιθώρια σημαίνουν πως ακόμη και μία έδρα που έχουν εξασφαλίσει άλλα αυτονομιστικά κόμματα -από τα Κανάρια Νησιά, τη βορειοδυτική Γκαλίθια και τη βορειοανατολική Ναβάρα μπορεί να αποδειχθεί αποφασιστική.
Ο νόμος δεν θέτει όριο για τη διαδικασία, όμως αν κανείς υποψήφιος δεν εξασφαλίσει πλειοψηφία σε διάστημα δύο μηνών από την πρώτη ψηφοφορία για τον πρωθυπουργό, θα πρέπει να διεξαχθούν νέες εκλογές.