Η μοίρα του Oυκρανικού περνά από τη Γενεύη όπου από τη Δευτέρα οι ΗΠΑ και η Ρωσία αρχίζουν συνομιλίες για την αρχιτεκτονική ασφάλειας της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Και οι δύο πλευρές πηγαίνουν στην ελβετική πόλη με την Ουκρανία σαν μείζον πρόβλημα στις αποσκευές τους, ένα ζήτημα που προκαλεί διάσταση ανάμεσα στις απόψεις των δύο πλευρών ωσάν βέβαια να μην είχαν και άλλα θέματα που τις κρατούν σε απόσταση.
Τρεις δεκαετίες από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και η τάξη πραγμάτων που σφυρηλατήθηκε έκτοτε έχει υποστεί πολλά πλήγματα για τα οποία οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί κατηγορούν ο ένας τον άλλο, τονίζει η Monde. Πολύ γρήγορα οι όποιες συνομιλίες φτάνουν σε αδιέξοδο, θυμάται στη γαλλική εφημερίδα βετεράνος της ευρωπαϊκής διπλωματίας που δεν έχει και αυταπάτες για την επιτυχία των συνομιλιών στη Γενεύη. Μεταξύ του 2007 και 2008, προσθέτει, η Ρωσία μάταια είχε προτείνει μια νέα ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων, την οποία απηχούν πάντως οι σημερινές απαιτήσεις.
Η Μόσχα στην πράξη αμφισβητεί όλη την αρχιτεκτονική ασφάλειας που ισχύει από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, προκαλώντας ανησυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες και τους ευρωπαίους συμμάχους τους, οι οποίοι εξακολουθούν να εξαρτώνται από την αμερικανική ομπρέλα προστασίας. Η πρόσφατη απόρριψη, ως εκ τούτου, των ρωσικών αιτημάτων για πάγωμα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ και του περιορισμού στην ανάπτυξη στρατευμάτων και οπλικών συστημάτων των ΗΠΑ, ήταν άμεση όσο και αναμενόμενη.
Πέραν του Ουκρανικού, το πεδίο των συνομιλιών Αμερικανών και των Ρώσων αναμένεται να είναι εξαιρετικά ευρύ.
Τα κράτη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ρωσικών απειλών ανησυχούν ότι η ήδη σαθρή κατάσταση ασφαλείας στην οποία βρίσκονται θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο. Για τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ειδικότερα, οι Ρώσοι θα επιθυμούσαν ένα είδος ουδέτερης ζώνης στη γειτονιά τους, προβάλλοντας ξανά στην ήπειρο μια λογική διαχωρισμού σε μπλοκ.
Πρόκειται όμως, συνεχίζει η Monde, για απαιτήσεις που θέτουν υπό αμφισβήτηση τις αρχές που συμφωνήθηκαν στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, μετά τη διάσπαση του ανατολικού μπλοκ.
Ο Χάρτης του Παρισιού, που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 1990 από 34 χώρες (μεταξύ τους η ΕΣΣΔ και χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας) στο πλαίσιο της επανένωσης της Γερμανίας, έθεσε το πλαίσιο για νέες σχέσεις μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών, προκειμένου να αποφευχθεί η χρήση της βίας, με σεβασμό του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και των μειονοτήτων. Η συμφωνία στο Παρίσι ολοκλήρωσε τη Διακήρυξη του Ελσίνκι, του 1975, που είχε στόχο να παράσχει ένα πλαίσιο για τις σχέσεις μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Ευρώπης. Τότε αφορούσε, μεταξύ άλλων, τη διασφάλιση των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών της ηπείρου.
Απέχουμε όμως αρκετά από αυτήν την εικόνα. Γεγονότα όπως η μονομερής προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία μάς απομάκρυναν ακόμη περισσότερο.
Το ίδιο και η στάση του Ντόναλντ Τραμπ που αφενός κατήγγειλε για πρώτη φορά τη Συνθήκη για τους πυραύλους μέσου βεληνεκούς (INF) με το πρόσχημα ότι παραβιαζόταν από τους Ρώσους και, αφετέρου, τορπίλισε τη συνθήκη Open Sky που καταγράφει με προγραμματισμένες πτήσεις τη δραστηριότητα των ενόπλων δυνάμεων.
Η παραμερισμένη Ευρώπη
Στο μέσο της διελκυνστίνδας είναι οι Ευρωπαίοι, τα βασικά θύματα αυτών των χτυπημάτων, γράφει η γαλλική εφημερίδα. Αυτός είναι ο λόγος για τον προσπαθούν να επηρεάσουν τις ρωσοαμερικανικές συνομιλίες, αφού είχαν παραμεριστεί κατόπιν εντολής του Βλαντίμιρ Πούτιν. Διπλωμάτης δηλώνει -θέλει να ελπίζει μάλλον- ότι οι ευρωπαϊκές ανησυχίες θα ληφθούν υπόψη.
Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε εκφράσει πάντως την προθυμία του να συμμετάσχει στις συζητήσεις πριν ο Πούτιν καταστήσει σαφές ότι θα πρόκειται (στην αρχή τουλάχιστον) για «παιχνίδι» για δύο. Το Παρίσι θεωρεί ότι ο διάλογος θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση της έντασης για την Ουκρανία, ενώ εξακολουθεί να ζητεί τη συμμετοχή του στη διαπραγμάτευση κειμένων που θα αντικαταστήσουν τις συνθήκες INF και Open Sky.
Οι 27 της ΕΕ, από την πλευρά τους, αναμένεται να διατυπώσουν αντιπροτάσεις στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στις 13 και 14 Ιανουαρίου στη Βρέστη, υπό την προεδρεύουσα Γαλλία.