Ανθισμένες κερασιές στεφανώνουν το μνημείο του Τόμας Τζέφερσον στην αμερικανική πρωτεύουσα. Μία νέα άνθηση της αμερικανικής δημοκρατίας προϋποθέτει άμβλυνση των οικονομικοκοινωνικών ανισοτήτων | EPA/MICHAEL REYNOLDS
Επικαιρότητα

ΗΠΑ: Δημοκρατία εναντίον ολιγαρχίας, με επιστροφή στις ρίζες

Η αυξανόμενη οικονομική ανισότητα απειλεί το πολίτευμα λέει αρθρογράφος των ΝΥΤ και προτείνει εκδημοκρατισμό του αμερικανικού καπιταλισμού με μπούσουλα τις επιταγές της ιδρυτικής πράξης του κράτους
Protagon Team

Ο Πιτ Μπάτιγκιγκ, ο επικρατέστερος για να λάβει το χρίσμα του υποψηφίου των Δημοκρατικών για τις εκλογές του 2020 σύμφωνα με τις πληροφορίες από την Αμερική, δήλωσε ευθαρσώς στο NBC ότι είναι καπιταλιστής, καθόσον «οι ΗΠΑ είναι καπιταλιστική κοινωνία», ωστόσο προνόησε να διευκρινίσει ότι «ο καπιταλισμός πρέπει να είναι δημοκρατικός».

Το παράδειγμά του αναφέρει και σαφώς εκθειάζει ο αρθρογράφος των New York Times Μάικλ Τομάσκι αναλύοντας το θέμα των απειλούμενων από την αυξανόμενη ανισότητα δημοκρατικών αρχών.

Οι δημοκρατικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι αυτοί που διασφαλίζουν τη λειτουργία του πολιτεύματος και την απόδοση του οικονομικού μοντέλου το οποίο παράγει και εγγυάται την ευημερία για όλους τους πολίτες. Αν δεν υπάρχουν τα δημοκρατικά εχέγγυα, όπως είπε ο Μπάτιγκιγκ, έχουμε καπιταλισμό χωρίς δημοκρατία, δηλαδή ολιγαρχία, τουτέστιν… Ρωσία. Τότε ο καπιταλισμός μετατρέπεται σε ένα ομιχλώδες πεδίο σύσφιξης των σχέσεων μεταξύ των κεφαλαιοκρατών και του κράτους (crony capitalism είναι ο όρος που χρησιμοποιείται στο κείμενο του Τομάσκι).

Η δημοκρατία δεν μπορεί να ευδοκιμήσει σε ένα πλαίσιο υπερσυγκέντρωσης πλούτου σε λίγα χέρια – αυτή είναι η κεντρική ιδέα του αρθρογράφου των ΝΥΤ. Ο σημερινός καπιταλισμός των ΗΠΑ χρειάζεται να μεταβληθεί από τους ίδιους τους αμερικανούς καπιταλιστές σε ένα πεδίο πραγματικών ευκαιριών που θα ευνοήσει τη διεύρυνση της ευτυχίας (της οικονομικής επιτυχίας) στη λαϊκή βάση. Αυτή δεν είναι κάποια ριζοσπαστική ιδέα, ούτε καν καινούργια, γράφει και μνημονεύει τον Τόμας Τζέφερσον, τον τρίτο πρόεδρο των ΗΠΑ, όχι μόνο για τη σύνταξη της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας αλλά και για την κατάργηση των βρετανικών νόμων -όπως ο σχετικός με τον κληρονομικό πλούτο- οι οποίοι ήταν θεμελιωδώς ασυμβίβαστοι με την έννοια της δημοκρατίας.

Στο οπλοστάσιό του υπέρ του εκδημοκρατισμού της δημοκρατίας ο Τομάσκι επιστρατεύει τον Ανταμ Σμιθ και τον δεύτερο πρόεδρο των ΗΠΑ Τζον Ανταμς για να υποστηρίξει την παλαιά αλήθεια ότι η υγεία του δημοκρατικού πολιτεύματος προϋποθέτει τη γενική οικονομική ευημερία.

«Η δημοκρατία και το είδος της οικονομικής ανισότητας που έχουμε δει στις ΗΠΑ να αναπτύσσεται τις τελευταίες δεκαετίες δεν αναμειγνύονται. Τα φτωχότερα από τις ΗΠΑ κράτη με τις μεγαλύτερες ανισότητες και με την τυπική ένδειξη «δημοκρατία» δίπλα στην επίσημη ονομασία τους δεν μπορεί να είναι πρότυπα για την υπερδύναμη».

Ο αρθρογράφος των ΝΥΤ θεωρεί ότι από τη στιγμή που κάποιοι πολιτικοί όπως ο Μπάτιγκιγκ τοποθετούνται δημοσίως κατά τον προαναφερθέντα τρόπο, ήρθε η ώρα για τον ευρύ εθνικό διάλογο που οι ΗΠΑ έχουν απεγνωσμένα ανάγκη: στόχος του δεν μπορεί να είναι άλλος από τον επαναπροσδιορισμό της αμερικανικής δημοκρατίας βάσει των ιδρυτικών αρχών της, να γίνουν δηλαδή οι ΗΠΑ το κράτος που οι ιδρυτές του οραματίστηκαν και είχαν την πρόθεση να οικοδομήσουν (και το οποίο φυσικά δεν έχει καμία σχέση με τη… Σοβιετική Ενωση ή με τη Βενεζουέλα).