«Δεν είμαι ούτε με τον Τσίπρα ούτε με τον Μητσοτάκη. Είμαι με την Εκκλησία». Και μόνο αυτός ο τίτλος στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Καθημερινή της Κυριακής» ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, αρκεί για να καταδείξει το (και πολιτικό) ενδιαφέρον αυτής της δημόσιας παρέμβασης.
Ο 84χρονος ιεράρχης μίλησε στον διευθυντή της εφημερίδας, Αλέξη Παπαχελά και στη Δώρα Αντωνίου με αφορμή την επικείμενη συμπλήρωση 15 ετών από την εκλογή του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο (τον Φεβρουάριο του 2008) – και μίλησε για πολλά: από το πολυσύνθετο ζήτημα της διαχείρισης της εκκλησιαστικής περιουσίας, μέχρι για τις σχέσεις που είχε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον προκάτοχο του τελευταίου στην πρωθυπουργία Αλέξη Τσίπρα και από την υπόθεση των Αγίων Ισιδώρων του Λυκαβηττού σε μια σοκαριστική συζήτηση που είχε με έναν 33χρονο πτυχιούχο του Πολυτεχνείου.
Ηταν μια συνέντευξη με πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό αλλά και διεθνές αποτύπωμα. Από αυτήν αλιεύσαμε έξι σημεία που ξεχωρίζουν.
1. Η εκκλησιαστική περιουσία
«Εχουμε σε όλη την Ελλάδα περιουσία. Ζητάμε να μπουν στο σχέδιο πόλης, ενώ όλα τα ιδιωτικά μπαίνουν, η εκκλησιαστική έκταση μένει στη διάθεση του δημάρχου, ιδιωτών, κ.λπ. Το ευρωπαϊκό δικαστήριο πήρε απόφαση και καταδικάζει τη μεθόδευση να τακτοποιούνται όλα γύρω, εκτός από τις ιδιοκτησίες της Εκκλησίας. Και λέει ότι πρέπει το κράτος να δώσει γρήγορα ρυμοτόμηση των περιοχών αυτών.
»Η απόφαση αφορά τη Βουλιαγμένη και λέει ότι εάν δεν προχωρήσει η ρυμοτομία, δικαιούμαστε να ζητήσουμε από το 2012 που κάναμε προσφυγή, 20 εκατ. ευρώ τον χρόνο, δηλαδή 200 εκατ. ευρώ. Μιλάμε για συνεννόηση με τον δήμο. Να μας πει τι θέλει. Σχολείο, δρόμο, νηπιαγωγείο, ψυχαγωγία, γήπεδα; Θα τα δώσουμε. Να συνεννοηθούμε. Εχει αρχίσει μια συζήτηση. Ο πρωθυπουργός μάς είπε “είστε ελεύθεροι να αξιοποιήσετε την περιουσία σας όπως θέλετε” και πρόσθεσε ότι “δεν είναι περιουσία να έχετε ένα κομμάτι 1.000 στρέμματα και να το κοιτάτε, περιουσία είναι να το αξιοποιήσετε για να παίρνετε έσοδα που θα τα δίνετε για τις ανάγκες του λαού, για γηροκομεία, για ιδρύματα και όλες τις ανάγκες που έχετε”. Αυτό δεν έχει ακουστεί μέχρι σήμερα. Και πρέπει να το πούμε».
2. «Τι είπα στον Μητσοτάκη»
«Εκανε και άλλα ανοίγματα ο Μητσοτάκης, τον αγώνα που κάναμε για τη μισθοδοσία έχει μια πορεία 200 χρόνων για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε τώρα.
»Ενα δεύτερο θέμα, κάποια φορά που τον συνάντησα, του λέω: “Θέλω να με κάνετε διοικητή στη σχολή Ευελπίδων, διοικητή στην Αεροπορία;”. “Τι είναι αυτά που μου λες;”, με ρώτησε. “Αυτό που γίνεται με εμάς. Ποιος διευθύνει την εκκλησιαστική εκπαίδευση;”, απάντησα. Και ύστερα από 200 χρόνια έκανε τροποποίηση και μας έδωσε πλειοψηφία στην επιλογή καθηγητών, τρόπο επιλογής υποψηφίων κληρικών και αύξηση των ειδικών μαθημάτων. Τροποποίησε το καθεστώς λειτουργίας των κοιμητηρίων όπου διόριζαν οι δήμοι όποιον ήθελαν. Και στην περιουσία μας ανοίγει έναν δρόμο, δεν είναι εύκολος, απαιτούνται χρήσεις γης κ.ά. Είναι ένα όραμα, το Σχιστό θα είναι το μισό Ελληνικό, δεν είναι λίγο, υπολογίζονται τεράστια τα κέρδη του κράτους και για εμάς μόνο αυτό αρκεί για να συντηρηθεί η Εκκλησία, εκτός από τους μισθούς που δίνονται από το κράτος».
3. «Τι είχα πει στον Τσίπρα»
«Ο Τσίπρας, μετά την εκλογή του, ήρθε εδώ, θέλω να πιστεύω από αγνά κίνητρα, μου λέει θα ορκιστώ με πολιτικό όρκο και είπε ότι θα ήθελε να πάω κι εγώ στην τελετή. Του είπα ότι αυτό που τον συμβουλεύω είναι να πει “αυτές είναι οι αρχές μου, αλλά θα κάνω μια παραχώρηση για την Ιστορία, να μην είμαι εγώ πρώτος που κάνω αυτή την τομή, αφενός για τη λαϊκή ορκωμοσία και αφετέρου για την αλλαγή του Συντάγματος”. Υστερα από λίγο καιρό με επισκέφθηκε και μου λέει, ήταν ειλικρινής: “Να κάνουμε εξορθολογισμό των σχέσεων Εκκλησίας – Πολιτείας”. Του λέω, ωραία λέξη, αλλά αυτό τον εξορθολογισμό εγώ δεν τον καταλαβαίνω, παρ’ όλο που είμαι φιλόλογος, είναι λέξη νεοπαγής. Αυτά τα λόγια είναι του Αλιβιζάτου, του λέω. Ο Αλιβιζάτος σού έκανε μάθημα, αλλά δεν το έκανε καλά. Δεν είναι δικά σου αυτά. Καθίσαμε τα είπαμε, δεν είχε ιδέα ο άνθρωπος.
» Επειτα από λίγο καιρό με πήρε τηλέφωνο και με ρώτησε “όταν τελειώνω από τη Βουλή και έχω χρόνο, μπορώ να περνάω να σας βλέπω;”. Οποτε θέλεις, του λέω. Και άρχισε η συζήτηση για την περιουσία και καταλήξαμε σε ένα σχέδιο, αλλά ήμαστε σε προεκλογική περίοδο, ντόρος, φασαρία, βγαίνει και ο Τζανακόπουλος τότε και λέει θα διώξουμε 10.000 παπάδες για να πάρουμε νοσοκόμες, γιατρούς. Αυτό συγκράτησαν οι αρχιερείς, εγώ έγινα “Συριζόνυμος”, κ.λπ. Είχε καλή διάθεση ο Τσίπρας, δεν βοηθούσε το περιβάλλον του όμως».
4. Το θέμα με τους Αγ. Ισιδώρους στον Λυκαβηττό
Για το φαινόμενο που παρατηρείται στον Λυκαβηττό, στην εκκλησία των Αγ. Ισιδώρων, όπου ένας ιερέας ισχυρίζεται ότι με έναν σταυρό θεραπεύει, ο κ. Ιερώνυμος είπε:
«Οσοι δεν έχουν ασχοληθεί με τα εκκλησιαστικά, κάνουν ένα λάθος. Νομίζουν ότι πρώτη φορά γίνεται κάτι τέτοιο. Πολλές φορές έχει γίνει. Οι χριστιανικές οργανώσεις έτσι ξεκίνησαν, απλώς ήταν πιο ευγενικές. Εδώ υπάρχει πολλή αλαζονεία. Το ’50-’60 όλη η Ελλάδα κυβερνιόταν από τις χριστιανικές οργανώσεις. “Ζωή”, “Σωτήρας”, Καντιώτης κ.λπ. Ολοι αυτοί έτσι ξεκίνησαν. Ετσι ξεκινάει κι αυτό τώρα. Εχει όμως μια αλαζονεία, δεν ξέρουμε με ποια ελατήρια. Μας απασχόλησε και μας απασχολεί. Πολλοί άνθρωποι που πονάνε πήγαν εκεί και έρχονται εδώ απογοητευμένοι. Είναι φαινόμενο που ήρθε και θα φύγει. Η Εκκλησία έδωσε εντολή στον άγιο Λαρίσης, τότε αρχιμανδρίτη, και έκανε μια έρευνα πολύ καλή και τον παραπέμπει στα δικαστήρια. Πολύ σκληρό κείμενο, αλλά όχι μακριά από την πραγματικότητα. Ηρθε η ευθύνη σε μένα. Εγώ τι είμαι; Στρατιωτικός διοικητής, διευθυντής αστυνομίας ή είμαι και πατέρας; Πείτε ότι έχετε παιδί που παρεκτρέπεται, δεν θα προσπαθήσετε να το συμβουλέψετε; Είπα να σηκώσω ένα βάρος, αλλά να γίνω και πατέρας. Δεν είναι μόνο αυτός, είναι 16 παιδιά, 25-30 ετών. Μια κοινότητα χωρίς νομική ύπαρξη. Τους κάλεσα, μίλησα με τα παιδιά, τους είπα “θέλετε να γίνετε μοναχοί, εδώ δεν ισχύει αυτό, δεν υπάρχει μοναστήρι”. Δεν πρέπει να τα βοηθήσω;
Φαίνεται ότι πείστηκαν να φύγουν, θα τους δώσω ένα μοναστήρι παλιό στη Βάρη που θα γίνει κανονικό μοναστήρι, με νόμο, παρακολούθηση κ.λπ. Θα έχουν κανόνες, θα πειθαρχούν κάπου. Τους έδωσα περιθώριο λίγων ημερών και περιμένω σε πέντε μέρες απάντηση. Αν πουν ότι δέχονται, θα το παρακολουθήσουμε. Αν πουν “μένουμε εδώ”, θα γίνει ό,τι λένε οι κανόνες της Εκκλησίας και ό,τι λένε οι νόμοι του κράτους. Αν πάνε σε νόμιμο μοναστήρι και πάνε οι αφελείς, είναι υπόλογοι οι ίδιοι, αλλά θα είναι κάτι που ελέγχεται, ενώ τώρα δεν υπάρχει κανένας έλεγχος. Δεν επιτρέπεται η εργαλειοποίηση του σταυρού. Θα μπει σε μια προθήκη στη μονή που θα πάνε και όποιος θέλει μπορεί να προσκυνάει».
5. Ο πτυχιούχος του ΕΜΠ που τον σόκαρε
«Ηρθε ένα παλικάρι, έχει τελειώσει Πολυτεχνείο. Μου λέει “θέλω μια δουλειά, να δουλεύω 4-5 ώρες την ημέρα, όχι περισσότερο και να έχω χρόνο ελεύθερο”. Τον ρώτησα αν κάνει κάτι άλλο παράλληλα, κάποια έρευνα ίσως. “Οχι”, μου απάντησε, “δεν κάνω κάτι άλλο”. Και τι θα παίρνεις με τόσες ώρες δουλειά, του λέω. Εχεις άλλη δουλειά; “Οχι”, μου λέει, “μου έχει αφήσει η μητέρα μου ένα μικρό διαμέρισμα και μένω εκεί. 500 ευρώ μου φτάνουν, θα τρώω, θα κοιμάμαι, θα βγάζω τον σκύλο βόλτα”. Καλά του λέω, οικογένεια δεν σκέφτεσαι να κάνεις, είσαι 33 χρόνων. “Αστειεύεστε”, μου λέει και γέλαγε, “τα βρίσκεις όλα, γιατί να κάνω οικογένεια;”. Μα, δεν έχεις οράματα, τον ρώτησα. “Και ποιος κέρδισε με τα οράματα;”, με ρώτησε. Εμεινα σύξυλος».
6. Η θέση του για το Ουκρανικό
«Η Ρωσία, ο ρωσικός λαός δεν έζησε σε δημοκρατία. Είναι ένας προβληματικός λαός και αυτό ίσως το εκμεταλλεύεται και ο (πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών) Κύριλλος και η κυβέρνηση (Πούτιν).
»Η Ουκρανία είναι αυτή που δέχθηκε πρώτα τον Χριστιανισμό. Αυτός είναι ένας λόγος που δικαιολογεί να θέλει η Ουκρανία να είναι ανεξάρτητη Εκκλησία. Επίσης, τα πράγματα προχωρούν. Οταν ένα κράτος γίνεται ανεξάρτητο, δεν είναι αφύσικο να θέλει και η Εκκλησία του να είναι ανεξάρτητη. Ετσι έχει δοθεί η ανεξαρτησία και σε άλλα μέρη έπειτα από δημιουργία κρατών, δεν είναι κάτι καινούργιο.
»Θα σας εξομολογηθώ ότι για το θέμα αυτό με επισκέφθηκε και ο πρέσβης της Αμερικής και τρεις φορές ο πρέσβης της Ρωσίας. Και στον μεν πρέσβη της Αμερικής είπα ότι εγώ θα συνταχθώ με τον Πατριάρχη και επομένως θα γίνει το θέλημά σας, αλλά δεν είναι πολιτική επιλογή, δεν το κάνω γιατί αυτό επιδιώκει η Αμερική, το κάνω γιατί σέβομαι αυτό που υποστηρίζει ο Πατριάρχης. Και στον Ρώσο είπα ότι λυπάμαι, αλλά είμαστε μια οικογένεια με τον Πατριάρχη. Πώς θα αφήσω την οικογένεια για να πάω κάπου αλλού; Συντάσσομαι με τον Πατριάρχη».