Μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική για το πώς η Πορτογαλία βγήκε εγκαίρως από την κρίση –σε αντίθεση με την Ελλάδα– έδωσε ο Κάρλος Κόστα, ο πορτογάλος κεντρικός τραπεζίτης, σε ομιλία του στο 4ο Φόρουμ των Δελφών.
Ο δρ. Κόστα απέδωσε την επιτυχία του προγράμματος που εφήρμοσε η χώρα του για την έξοδό της από την κρίση σε δύο βασικούς παράγοντες.
Πρώτο «κλειδί» υπήρξε η πολυσυζητημένη (και εδώ) υιοθεσία του μνημονίου. Εκεί όμως συνέβη. Η νέα κυβέρνηση που προέκυψε ενστερνίστηκε και υλοποίησε το πρόγραμμα που είχε διαπραγματευτεί η προηγούμενη (επιχειρησιακή κυβέρνηση).
Δεύτερο «κλειδί» υπήρξε η «σαφής αποδοχή από τον λαό», καθώς -όπως είπε- αναγνωρίστηκε ότι ήταν κάτι που έπρεπε να γίνει. Οπως εξήγησε, προέκυψαν δυσκολίες μεταξύ των πολιτικών κομμάτων που δεν ήταν πρόθυμα να πληρώσουν το τίμημα της προσαρμογής – αλλά κι αυτό ήταν κάτι που ξεπεράστηκε.
Συνέκρινε την περίπτωση της Πορτογαλίας με εκείνη της Ιρλανδίας, λέγοντας πως η πρώτη ξεκίνησε ως κρίση δημόσιου χρέους, ενώ στη δεύτερη η κρίση ξεκίνησε από τον τραπεζικό τομέα και είχε επιπτώσεις στο δημόσιο χρέος. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας χρειάστηκε να ζητηθεί πρόγραμμα βοήθειας, ενώ -όπως είπε- το μνημόνιο ετοιμάστηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα κι «έτσι μπορέσαμε να κάνουμε μία συμφωνία προτού φτάσουμε στην παύση πληρωμών και το χείλος του γκρεμού».
Σύμφωνα με τον δρα Κόστα, συνεπεία της δράσης που ανελήφθη είναι ότι ο τραπεζικός τομέας της Πορτογαλίας είναι πλέον πιο δυνατός ενώ έχουν αυξηθεί οι εξαγωγές τα τελευταία χρόνια.
Ο ίδιος έκανε ιδιαίτερη μνεία στα πολλαπλά σφάλματα από πολλούς συντελεστές που έγιναν από το 1995 έως το 2007 αλλά και στην αντίδραση των κεφαλαιακών αγορών κατά την είσοδο της χώρας στην ενιαία αγορά.
Οπως εξήγησε, υπήρξε μεγάλη αύξηση του χρέους και στον εταιρικό τομέα, με αποτέλεσμα οι κλάδοι να έχουν υψηλό ποσοστό χρέους. Γιατί; Αρχικά, λόγω οικονομικής κατάστασης της εποχής, αφού δεν ήταν εύκολο να εξασφαλίσει κανείς χρηματοδότηση («ήταν πιο φτηνό να δημιουργήσει κανείς χρέη» τόνισε χαρακτηριστικά). Στον εταιρικό τομέα υπήρξε αύξηση της απευθείας δραστηριότητας που αντιδρούσε στις ανάγκες του κράτους αλλά και μόχλευση στους άλλους τομείς των μη εμπορεύσιμων τομέων. Το αποτέλεσμα ήταν η μεγάλη αύξηση του χρέους και μείωση στο εσωτερικό, όπου ενώ η αποταμίευση εσωτερικά μειωνόταν, ο εταιρικός τομέας δεν αύξανε τη δυνατότητα αυτοχρηματοδότησής του.