Το θέμα είναι σημαντικό και απασχολεί τη δημόσια σφαίρα εδώ και μία δεκαετία: Είναι σωστό τα παιδιά να φέρνουν και να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα στο σχολείο; Η πλειονότητα των γονέων και των δασκάλων είναι υπέρ μιας μορφής απαγόρευσης. Τώρα, μια μεγάλη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών προτείνει το ίδιο.
Σύμφωνα με τον Guardian, η έκθεση του ΟΗΕ συνιστά να απαγορευτούν στα σχολεία τα smartphones, για την αντιμετώπιση της αναστάτωσης στην τάξη, τη βελτίωση της μάθησης και την προστασία των μαθητών από τον διαδικτυακό εκφοβισμό (cyberbullying).
Η UNESCO, η Υπηρεσία Εκπαίδευσης, Επιστήμης και Πολιτισμού του ΟΗΕ, ανακοίνωσε ότι υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η υπερβολική χρήση του κινητού τηλεφώνου συνδέεται με μειωμένη εκπαιδευτική απόδοση και ότι τα υψηλά επίπεδα χρόνου που ξοδεύονται μπροστά στην οθόνη έχουν αρνητική επίδραση στη συναισθηματική σταθερότητα των παιδιών.
Ο οργανισμός αναφέρει ότι η έκκλησή του για απαγόρευση των smartphones στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι η ψηφιακή τεχνολογία στο σύνολό της, συμπεριλαμβανομένης της Τεχνητής Νοημοσύνης, πρέπει πάντα να υποτάσσεται στο «ανθρωποκεντρικό όραμα» της εκπαίδευσης και να μην υποκαθιστά ποτέ την πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση των μαθητών με τους δασκάλους.
Η UNESCO προειδοποιεί τους υπεύθυνους για τη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής ενάντια σε έναν απερίσκεπτο εναγκαλισμό της ψηφιακής τεχνολογίας, υποστηρίζοντας ότι ο θετικός αντίκτυπός της στα μαθησιακά αποτελέσματα και στην οικονομική αποδοτικότητα θα μπορούσε να υπερεκτιμηθεί – και ότι το νέο δεν είναι πάντα καλύτερο. «Δεν αποτελούν όλες οι αλλαγές πρόοδο. Το ότι κάτι μπορεί να γίνει, δεν σημαίνει ότι πρέπει να γίνει» καταλήγει.
Καθώς όλο και περισσότερη μάθηση κινείται στο διαδίκτυο, ειδικά στα πανεπιστήμια, προτρέπει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να μην παραμελούν την «κοινωνική διάσταση» της εκπαίδευσης, όπου οι μαθητές λαμβάνουν διδασκαλία πρόσωπο με πρόσωπο. «Αυτοί που προτρέπουν την αυξανόμενη εξατομίκευση μπορεί να χάνουν το νόημα του τι σημαίνει εκπαίδευση» αναφέρει η οργάνωση.
«Η ψηφιακή επανάσταση έχει αμέτρητες δυνατότητες, αλλά, όπως έχουν εκφραστεί προειδοποιήσεις σχετικά με το πώς πρέπει να ρυθμιστεί στην κοινωνία, παρόμοια προσοχή πρέπει να δοθεί και στον τρόπο που χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση» δηλώνει η γενική διευθύντρια της UNESCO, Οντρεϊ Αζουλέι.
«Η χρήση της πρέπει να γίνεται για βελτιωμένες μαθησιακές εμπειρίες και για την ευημερία των μαθητών και των δασκάλων – όχι εις βάρος τους. Δώστε προτεραιότητα στις ανάγκες του μαθητή και υποστηρίξτε τους δασκάλους. Οι διαδικτυακές συνδέσεις δεν υποκαθιστούν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση» προσθέτει.
Η UNESCO αναφέρει στην έκθεσή της ότι οι χώρες πρέπει να διασφαλίσουν ότι η ψηφιακή τεχνολογία στην εκπαίδευση θα είναι επωφελής και θα αποφευχθεί η βλάβη, τόσο στην υγεία των μεμονωμένων μαθητών όσο και ευρύτερα στη δημοκρατία και στα ανθρώπινα δικαιώματα – όπως, για παράδειγμα, μέσω εισβολής στην ιδιωτική ζωή και την υποκίνηση διαδικτυακού μίσους.
Η υπερβολική ή ακατάλληλη χρήση της τεχνολογίας από τους μαθητές στην τάξη και στο σπίτι μέσω smartphone, tablet ή φορητού υπολογιστή θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή, να διαταράξει και να οδηγήσει σε επιζήμια επίδραση τη μάθηση, εξηγεί η έκθεση. Αναφέρει επίσης δεδομένα διεθνούς αξιολόγησης μεγάλης κλίμακας, που δείχνουν μια «αρνητική σχέση» μεταξύ της υπερβολικής χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας και της μαθησιακής απόδοσης.
Αν και η τεχνολογία θα μπορούσε ενδεχομένως να ανοίξει ευκαιρίες για μάθηση σε εκατομμύρια παιδιών, τα οφέλη θα ήταν άνισα κατανεμημένα, με πολλούς φτωχότερους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο ουσιαστικά να αποκλείονται, αναφέρει η UNESCO. Μια ψηφιακή εκπαιδευτική υποδομή θα ήταν δαπανηρή, ενώ το περιβαλλοντικό κόστος της συχνά υποτιμάται.
Υπάρχει ελάχιστη τεκμηριωμένη έρευνα που να καταδεικνύει την εγγενή προστιθέμενη αξία της ψηφιακής τεχνολογίας στην εκπαίδευση, αναφέρει η UNESCO στην έκθεσή της για το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο της Εκπαίδευσης για το 2023. Πολλά από τα στοιχεία αυτά χρηματοδοτούνται από ιδιωτικές εταιρείες εκπαίδευσης που προσπαθούν να πουλήσουν προϊόντα ψηφιακής μάθησης. Η αυξανόμενη επιρροή τους στην εκπαιδευτική πολιτική παγκοσμίως είναι «αιτία ανησυχίας».
Οι χώρες «αρχίζουν να συνειδητοποιούν τη σημασία να βάζουν πρώτα το συμφέρον των μαθητών» όσον αφορά στην ψηφιακή τεχνολογία, σημειώνεται στην έκθεση και αναφέρεται το παράδειγμα της Κίνας, η οποία έχει θέσει όρια για τη χρήση ψηφιακών συσκευών ως διδακτικών εργαλείων, περιορίζοντάς τα στο 30% επί του συνολικού διδακτικού χρόνου, με τους μαθητές να αναμένεται να κάνουν τακτικά διαλείμματα από την οθόνη.
Η έκθεση αποδέχεται ότι η διαδικτυακή μάθηση «εμπόδισε την πλήρη κατάρρευση της εκπαίδευσης» όταν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια έκλεισαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Υπολογίζει ότι περισσότεροι από ένα δισ. μαθητές παγκοσμίως μετακινήθηκαν στη διαδικτυακή μάθηση κατά τη διάρκεια της Covid-19 – αλλά προσθέτει ότι εκατομμύρια φτωχότεροι μαθητές χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο έμειναν εκτός εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Με βάση την ανάλυσή της σε 200 εκπαιδευτικά συστήματα διεθνώς, η UNESCO υπολόγισε ότι μία στις έξι χώρες έχει απαγορεύσει τα smartphones στο σχολείο, είτε μέσω νόμου είτε μέσω συστάσεων. Μεταξύ αυτών είναι η Γαλλία, η οποία εισήγαγε αυτή την πολιτική το 2018, και η Ολλανδία, η οποία θα επιβάλει περιορισμούς από το 2024.
Ανακοινώνοντας την απαγόρευση νωρίτερα μέσα στον μήνα, ο ολλανδός υπουργός Παιδείας, Ρόμπερτ Ντιζκράαφ, δήλωσε: «Οι μαθητές πρέπει να μπορούν να συγκεντρώνονται και να τους δίνεται η ευκαιρία να μελετούν καλά. Τα κινητά τηλέφωνα είναι μια αναστάτωση, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες. Οφείλουμε να προστατεύσουμε τους μαθητές από αυτήν».
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο πρώην υπουργός Παιδείας, Γκάβιν Γουίλιαμσον, ζήτησε την απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία το 2021, ως μέρος της καταστολής της απειθαρχίας των μαθητών, αλλά η πρότασή του απορρίφθηκε ως «περισπασμός» από τα εκπαιδευτικά συνδικάτα, που είπαν ότι τα σχολεία έχουν θεσμοθετήσει πολιτικές χρήσης smartphone εδώ και χρόνια.
Οι πολιτικές των βρετανικών σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τα smartphones ποικίλλουν, καθώς πρόκειται για απόφαση που λαμβάνεται από τους εκάστοτε διευθυντές. Συνήθως διασφαλίζουν ότι τα τηλέφωνα είναι απενεργοποιημένα και μη ορατά στον χώρο του σχολείου, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην τάξη μόνο με την άδεια του δασκάλου. Η απαγορευμένη χρήση τηλεφώνων ή άλλων ψηφιακών συσκευών στους χώρους του σχολείου μπορεί να οδηγήσει σε δήμευση της συσκευής και σε τιμωρίες.