Εχουν περάσει λίγες μόνο ημέρες από την υπόθεση της μήνυσης του τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν κατά γερμανού δημοσιογράφου για τη σατιρική εκπομπή του τελευταίου, αλλά και το πράσινο φως της γερμανίδας καγκελαρίου για να προχωρήσει η υπόθεση.
Και όμως το Σάββατο, η Ανγκελα Μέρκελ και ο τούρκος πρωθυπουργός Αχμέντ Νταβούτογλου βρέθηκαν μαζί στο Γκαζίαντεπ, όχι πολύ μακριά από τα σύνορα με τη Συρία, για να εγκαινιάσουν το πρόγραμμα βοήθειας για τους σύρους πρόσφυγες που φιλοξενούνται στην Τουρκία.
Το πρώτο μέρος από την βοήθεια των 6 δισ. ευρώ που έχει υποσχεθεί η ΕΕ στην Τουρκία για τα επόμενα τέσσερα χρόνια έχει εκταμιευτεί και η επίσκεψη Μέρκελ, η οποία συνοδευόταν από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς, αυτό ακριβώς ήθελε να υπογραμμίσει.
Ο Τουσκ, όπως μεταδίδει η Deutsche Welle, τόνισε ότι η Τουρκία «είναι το καλύτερο παράδειγμα σε όλο τον κόσμο για το πώς φερόμαστε στους πρόσφυγες» και διευκρίνισε ότι αυτό δεν είναι μια πολιτική δήλωση ή μια τυπικότητα, αλλά «το δικό του πολύ προσωπικό αίσθημα».
Προανήγγειλε δε ότι μέσα στο καλοκαίρι θα διατεθούν πάνω από 1 δισ. ευρώ για προγράμματα που θα βελτιώσουν την ζωή των προσφύγων στην Τουρκία.
Από την πλευρά του ο Νταβούτογλου υπογράμμισε ότι οι παράνομες ροές προς την Ελλάδα έχουν μειωθεί αισθητά, μία απόδειξη ότι η συμφωνία λειτουργεί και αποδίδει. Είναι γύρω στις 130 διελεύσεις προς την Ελλάδα την ημέρα και μερικές ημέρες δεν γίνεται καμία, είπε. Ακόμη, υπενθύμισε (ή ίσως προειδοποίησε) ότι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για την επανεισδοχή προσφύγων δεν μπορεί να εφαρμοσθεί χωρίς την φιλελευθεροποίηση από την ΕΕ του καθεστώτος της βίζας για τους τούρκους πολίτες. «Το θέμα της κατάργησης της βίζας είναι ζωτικής σημασίας για την Τουρκία».
Νωρίτερα η Μέρκελ είχε επισκεφτεί ένα κέντρο για παιδιά, άκουσε ένα μουσικό συγκρότημα και ευχαρίστησε τα μέλη του μιλώντας στα αραβικά. Στις δηλώσεις της η καγκελάριος δήλωσε υπέρ του σχεδίου δημιουργίας ζωνών ασφαλείας στη Συρία, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, όπου οι πρόσφυγες θα μπορούν να βρουν καταφύγιο.
Με τα γεγονότα της μήνυσης του δημοσιογράφου ακόμη νωπά, δεν θα ήταν η επίσκεψη μια έμμεση ενίσχυση της Τουρκίας και των πρακτικών καταπίεσης της ελευθερίας του Τύπου που εφαρμόζει, διερωτήθηκαν πολλοί.
Ο Τσαν Ντουντάρ, δημοσιογράφος της Τζουμχουριέτ που φυλακίστηκε και τώρα δικάζεται για το ρεπορτάζ του, έγραφε το Σάββατο στο Der Spiegel ότι η επίσκεψη της Μέρκελ προδίδει τις αξίες της δημοκρατίας και δίνει στον Ερντογάν το «πάτημα» για την καταστολή των πολιτικών ελευθεριών.
Από την άλλη, οι Σύροι πρόσφυγες στην Τουρκία –γύρω στα 2,7 εκατομμύρια- ζουν σε τραγικές συνθήκες, οι περισσότεροι μακριά από οργανωμένους χώρους, χωρίς άδεια εργασίας, τροφοδοτώντας χωρίς να έχουν άλλες επιλογές μια μαύρη αγορά εκμετάλλευσης. Σε κέντρα φιλοξενίας, όπως αυτό που επισκέφτηκαν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, ζει περίπου το 10%. Οι άλλοι είναι στην πράξη αόρατοι.
Τέτοια μάλλον «ενοχλητικά» ζητήματα δεν θα απασχόλησαν την επίσκεψη –photo-op για την ακρίβεια– στο Γκαζίαντεπ. Η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ενωση μαζί της στρέφονται προς την Τουρκία ζητώντας τη βοήθειά της για να περιοριστούν οι προσφυγικές ροές. Εστω και αν στην πορεία «ξεχνιούνται» κάποιες αξίες.