«Ψυχώ» (πρωτότυπος αγγλικός τίτλος: «Psycho»). Είναι ο τίτλος κλασικής ταινίας τρόμου του 1960, σκηνοθετημένη από -ποιον άλλον;- τον μέγα Αλφρεντ Χίτσκοκ, σε σενάριο του Τζόσεφ Στέφανο.
Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Μπλοκ, η υπόθεση της ταινίας εξελίσσεται γύρω από τους φόνους που διαπράττονται σε ένα απομονωμένο μοτέλ από έναν ψυχωτικό δολοφόνο. Που ναι, είναι ο Νόρμαν Μπέιτς (Αντονι Πέρκινς), ο οποίος έχει κάποια θέματα με τη μαμά του.
Η ταινία γνώρισε μεγάλη επιτυχία μόλις κυκλοφόρησε, κόστισε μόλις 800.000 δολάρια και απέφερε 40 εκατ. δολάρια. Θεωρείται μέχρι σήμερα μια από τις κορυφαίες στο είδος της. Οχι, αυτό αποτελεί υποδήλωση. Εχουν γυριστεί πολλές συνέχειες, καθώς και ένα απαράδεκτο έγχρωμο ριμέικ. Το 1992 επελέγη από τη Βιβλιοθήκη του Αμερικανικού Κογκρέσου ως «τμήμα του Εθνικού Μητρώου Κινηματογράφου», ενώ το 1998 έλαβε τη 18η θέση ως μια από τις «καλύτερες ταινίες όλων των εποχών», από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (ΑFΙ) – το 2007 υπήρξε αναθεώρηση του καταλόγου και το «Ψυχώ» έγινε η 14η καλύτερη ταινία όλων των εποχών. Το 2006, ψηφίστηκε από την Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου του Σικάγο ως η «πιο τρομακτική ταινία όλων των εποχών».
Με την πάροδο του χρόνου, πέρα από τις χρυσές περγαμηνές της, έλαβε άυλη, θρυλική υπόσταση και αποτελεί πλέον ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα του σκηνοθέτη. Ενα από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά τής ταινίας είναι πως -παρ’ ότι διαδραματίζονται σκηνές άγριων δολοφονιών- είναι κινηματογραφημένες με τέτοιον τρόπο ώστε να μην παρουσιάζεται στον θεατή ωμή βία, παρά μόνο τρόμος.
Στα κάδρα του Χίτσκοκ η βία σχεδόν υπαινίσσεται, στο ασπρόμαυρο φιλμ, ακόμα και το αίμα στην μπανιέρα δεν είναι κόκκινο αλλά μαύρο, άλλωστε είναι γνωστό ότι χρησιμοποίησε σιρόπι σοκολάτας γιατί έδειχνε καλύτερα στην κάμερα.
Ο απόλυτος τρόμος, στην πιο αρχέγονη μορφή του, είναι ακόμα νωπός – λες και είδες την ταινία πρόσφατα, χθες. Πέρασαν ήδη σχεδόν 60 χρόνια από τότε που ο Αλφρεντ Χίτσκοκ σόκαρε το κινηματογραφικό κοινό και η σκηνή στο ντους με την Τζάνετ Λι έγινε για πάντα εμβληματική και λουσμένη στην απόλυτη αγωνία. Ξέρετε πόσα εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν αυτή ακριβώς τη φοβία κάθε φορά που κάνουν ντους;
Ο Αλεξάντρε Φιλίπε σκηνοθέτησε ένα ντοκιμαντέρ για τον τρόπο με τον οποίο ο Χίτσκοκ εμπνεύστηκε και κατασκεύασε αυτή την αριστουργηματική σκηνή. Το μοντάζ, τα «ψαλίδια» που έγιναν για την ένωση των πλάνων, θα πρέπει να αποτελεί πανεπιστημιακό μάθημα, για το πώς τοποθετημένα καρέ, ανακατεμένα με την κατάλληλη μουσική επένδυση, μπορούν να έχουν αυτό το οπτικό αποτέλεσμα.
Ο ίδιος ο Χίτσκοκ είχε δηλώσει εντυπωσιασμένος για το πόσο γρήγορα συνέβησαν όλα και ότι υπήρξαν 78 διαφορετικά φιλμ για μια τέτοια σκηνή. Στην αρχή όμως δεν ήταν τόσο ενθουσιασμένος. Θεωρούσε ότι η σκηνή και το φιλμ δεν θα ήταν επιτυχία και εκτιμούσε ότι η ταινία θα κατέληγε στα drive in. Αλλά όταν προστέθηκε η αριστουργηματική μουσική του Μπέρναρντ Χέρμαν, άλλαξε άποψη. Μάλιστα έδωσε αύξηση στον συνθέτη και είπε ότι το 33% της ταινίας είναι δικό του.
Αλλά ας μην γελιόμαστε, είναι ο Χίτσκοκ -και το μοντάζ του, «ένα μωσαϊκό που δημιουργεί μια ιδέα» έχει περιγράψει – που το έφτιαξαν όλο αυτό. Ο ορισμός του τρόμου, ο ορισμός του σινεμά, άλλωστε ο θρυλικός Σεργκέι Αϊζενστάιν το είχε πει πρώτος και ισχύει ως τις ημέρες μας: «κινηματογράφος είναι μοντάζ»
Με 78 ρυθμίσεις κάμερας, 52 τροποποιήσεις και μικρά μοντάζ, σε διάρκεια τριών κινηματογραφικών λεπτών, ο Χίτσκοκ άλλαξε για πάντα την κινηματογραφική ιστορία του τρόμου. Γι΄ αυτό και το ντοκιμαντέρ που δημιούργησε ο Αλεξάντερ Ο. Φιλίπε ως ανατομία αυτής της σκηνής του φόνου ονομάζεται «78/52».
Στο φιλμ του Φιλίπε, ενός από τους σημαντικότερους ντοκιμαντερίστες του αμερικανικού ανεξάρτητου σινεμά, καταθέτουν -μεταξύ άλλων- την άποψή τους οι Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, Πίτερ Μπογκντάνοβιτς, Ντάνι Ελφμαν, Ιλάι Ροθ, Μπρετ Ιστον Ελις.
- Δείτε εδώ το τρέιλερ για αυτό το συναρπαστικό κομμάτι κινηματογραφικής νιρβάνας σε ντοκιμαντέρ, που βγήκε ήδη στις κινηματογραφικές αίθουσες.
«Αποφάσισα να φτιάξω αυτή την ταινία εξαιτίας του πάθους μου για τον Χίτσκοκ», εξηγεί ο Φιλίπε, «αυτό για μένα είναι πραγματικά η μεγαλύτερη, σπουδαιότερη και πιο εξαιρετική σκηνή στην ιστορία των ταινιών».
Και για μια ταινία που κυκλοφόρησε το 1960, η σκηνή τού «Ψυχώ» έχει ακόμα την ικανότητα να σοκάρει. Ο,τι έγινε στο ντους ήταν τόσο «δυνατό» που μοιάζει να συμπυκνώνει όλη τη βία του Κινηματογράφου, υποστηρίζει ο Φιλίπε – πιθανώς, μέσα στην υπερβολή του.
[Φυσικά και είναι μια από τις απόλυτες σκηνές της 7ης Τέχνης και ειδικά σε ό,τι αφορά στις ταινίες θρίλερ, αλλά σίγουρα υπάρχουν κι άλλες. Θα θέλαμε την άποψή σου σχετικά με αυτό, στα σχόλια].
Το μόνο βέβαιο είναι ότι αναφερόμαστε σε μια ταινία η οποία δεν κατάφερε, τελικά, να αποσπάσει κανένα Οσκαρ. Κι αυτό, είναι από μόνο του πολύ τρομακτικό…