Τον Δεκέμβριο, θα συμπληρωθεί ένας χρόνος από την ημέρα που ανέλαβε τα ηνία της Φινλανδίας η 34χρονη τότε Σάνα Μαρίν, η νεότερη πρωθυπουργός στον πλανήτη.
Εκτός από αυτό όμως, η φινλανδική κυβέρνηση έγραψε ιστορία καθώς αποτελείται από έναν συνασπισμό του οποίου ηγούνται πέντε γυναίκες και μάλιστα οι τέσσερις κάτω των 35 ετών.
Η κυβέρνηση πήρε άριστα -και συνεχίζει- στη διαχείριση της πανδημίας, ενώ τώρα ετοιμάζει ένα φιλόξοδο Πρόγραμμα Ισότητας, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ευρύτερα δικαιώματα για τα διεμφυλικά άτομα, που πηγάζουν από την επαναστατική για πρωθυπουργό θέση ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να αποφασίζει την δική του ταυτότητα φύλου.
Οταν της ανατέθηκε η ηγεσία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, κατ’επέκταση και η πρωθυπουργία, η Μαρίν είχε δηλώσει έτοιμη να δείξει στον κόσμο «ποιοι είμαστε εμείς οι Φινλανδοί».
Και ο κόσμος φυσικά έστρεψε το βλέμμα του στη μικρή αυτή χώρα του Βορρά που πρωτοστάτησε για μία ακόμα φορά στον αγώνα των γυναικών για ισότητα.
Η Φινλανδία έγινε η πρώτη χώρα στον πλανήτη που έδωσε πλήρη δικαιώματα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις γυναίκες, το 1906, πολύ νωρίτερα από τις υπόλοιπες δυτικές χώρες.
Τον επόμενο κιόλας χρόνο, 19 γυναίκες έγιναν μέλη του κοινοβουλίου. Το 2000, η χώρα εξέλεξε την πρώτη πρόεδρο, την Τάρια Χάλονεν και το 2003, την πρώτη πρωθυπουργό, την Ανέλι Γιαατενμάκι.
Στις 9 Δεκεμβρίου του 2019, και ενώ είχε μεσολαβήσει ακόμα μία γυναίκα στην πρωθυπουργία, η Μαρίν πήρε τη θέση του Αντι Ρίνε, ο οποίος επικρίθηκε για τον τρόπο που διαχειρίστηκε μία απεργία των ταχυδρομικών υπαλλήλων.
Δεν θα μπορούσε τότε να φανταστεί ότι λίγο αργότερα, θα ξεσπούσε η χειρότερη πανδημία στον πλανήτη, από το 1918.
Παρόλα αυτά, όταν ήρθε η ώρα, η Μαρίν δεν δίστασε ούτε λεπτό. Κινητοποίησε άμεσα τον κρατικό μηχανισμό και έβαλε σε εφαρμογή το σύστημα εκτάκτου ανάγκης, που τελευταία φορά είχε χρησιμοποιηθεί στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ετσι, η κυβέρνηση απέκτησε το δικαίωμα να αποφασίζει το ύψος των μισθών και να μετακινεί εργαζόμενους όπου υπήρχε ανάγκη. Και ο φινλανδικός λαός ενέκρινε με μεγάλη πλειοψηφία τα δραστικά μέτρα.
Η κυβέρνηση ζήτησε από τον κόσμο να παραμείνει σπίτια του, όπου ήταν δυνατόν. Ολοι όσοι είχαν ήπια συμπτώματα έπρεπε να κάνουν τεστ, ενώ στην πρώτη γραμμή των αποφάσεων μπήκαν οι επιστήμονες.
Η Μαρίν και οι τέσσερις γυναίκες υπουργοί της επιτροπής δράσης για τον κορονοϊό έκαναν εβδομαδιαίες ενημερώσεις, που ήταν ανοιχτές σε ερωτήσεις από τα μίντια και τους πολίτες. Μία ενημέρωση ήταν αφιερωμένη αποκλειστικά σε ερωτήσεις από παιδιά.
Οι ειδικοί και οι δημοσιογράφοι εκθείασαν την Μαρίν για τη διαχείριση της πανδημίας και την έβαλαν στην ίδια κατηγορία με τις επίσης γυναίκες επικεφαλής των κυβερνήσεων σε Ταϊβάν, Γερμανία και Νέα Ζηλανδία, που επίσης θεωρούνται επιτυχημένες στη μάχη εναντίον του κορονοϊού.
«Υπάρχουν και χώρες με άντρες ηγέτες που τα πήγαν πολύ καλά στην πανδημία. Δεν νομίζω ότι είναι θέμα φύλου. Νομίζω ότι πρέπει να εστιάσουμε στο τι έχουν μάθει οι χώρες που τα πήγαν καλά», είπε η φινλανδή πρωθυπουργός στο BBC, το οποίο την επέλεξε στο αφιέρωμά του στις 100 πιο επιδραστικές γυναίκες του κόσμου για το 2020.
Με πληθυσμό 5,5 εκατ., η Φινλανδία έχει 384 νεκρούς, δηλαδή 60 νεκρούς ανά εκατομμύριο. Το ποσοστό στη Βρετανία είναι δεκαπλάσιο.
«Ενα από τα πράγματα που μάθαμε στη Φινλανδία είναι το πόσο σημαντικό είναι να ακούς τους επιστήμονες και να χρησιμοποιείς τη δική τους γνώση για να πάρεις γενναίες αποφάσεις σε συνθήκες αβεβαιότητας», προσθέτει.
Παίζει ρόλο όμως, στην επιτυχία της χώρας και η νοοτροπία των Φινλανδών, λέει η Μαρίν: «Εχουμε μία κοινωνία που βασίζεται στην εμπιστοσύνη. Οι πολίτες εμπιστεύονται την κυβέρνηση, εμπιστεύονται τη δημοκρατική τάξη».
Το ότι οι επικεφαλής όλων των κομμάτων που απαρτίζουν τον κυβερνητικό συνασπισμό, είναι γυναίκες, δεν σημαίνει ότι υπάρχει ομοφωνία στις αποφάσεις τους. Οπως λέει η υπουργός Παιδείας και αρχηγός της Αριστερής Συμμαχίας, η 33χρονη Λι Αντερσον, «μερικές φορές δημιουργούνται εντάσεις, επειδή όλες κάνουμε συμβιβασμούς πίσω από τις κλειστές πόρτες. Ο κόσμος νομίζει ότι επειδή είσαι γυναίκα είναι πιο εύκολο να συμφωνήσεις με άλλες γυναίκες, αλλά δεν συμβαίνει αυτό».
Τα παιδικά της χρόνια
Τα παιδικά χρόνια της Μαρίν ήταν δύσκολα και ιδιαίτερα. Μεγάλωσε σε μία μικρή πόλη, την Πίρκαλα, με τη μητέρα της και τη σύντροφό της σε μία οικογένεια ουράνιου τόξου, όπως την αποκαλεί η ίδια. Η μητέρα της είχε μεγαλώσει σε ορφανοτροφείο και είχε παντρευτεί έναν αλκοολικό, ο οποίος ήταν ο πατέρας της σημερινής πρωθυπουργού. Οταν τον χώρισε, ζούσε από κρατικά επιδόματα. Από μικρή, η Σάνα εργαζόταν, κυρίως στο λιανεμπόριο, για να βοηθήσει την οικογένεια.
Η καθηγήτριά της στο λύκειο, θυμάται ότι ήταν μία μέση μαθήτρια, που ζητούσε έξτρα εργασίες για το σπίτι για να βελτιώσει τους βαθμούς της.
Οταν ήταν 20 ετών, άρχισε να σκέφτεται ότι μπορεί να βελτιώσει τη ζωή τη δική της και των γύρω της, ασχολούμενη με την πολιτική.
Αυτό το προσωπικό υπόβαθρο την οδήγησε σήμερα στον σχεδιασμό του πρωτοποριακού -και όχι μόνο για τη Φινλανδία- Προγράμματος Ισότητας, που ευελπιστεί να περάσει το κοινοβούλιο. Περιλαμβάνει μέτρα για να ενθαρρύνει τους γονείς να μοιράζονται εξίσου τις ευθύνες της ανατροφής των παιδιών τους, να βάλει φρένο στην ενδοοικογενειακή βία, να κλείσει το χάσμα αμοιβών ανάμεσα στα φύλα και να βελτιώσει το επίπεδο της παιδείας για παιδιά από φτωχότερα στρώματα και παιδιά μεταναστών.
Περιλαμβάνει επίσης, σχέδια για την αλλαγή του νόμου περί διεμφυλικών, ο οποίος απαιτεί από όσους αποζητούν νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, να περάσουν πολλά χρόνια παρακολούθησης της ψυχικής τους υγείας και αναγκαστικής στείρωσης!
«Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει το δικαίωμα να αποφασίζει για τη δική του ταυτότητα. Και το Πρόγραμμα Ισότητας το υποστηρίζει αυτό», λέει η Μαρίν, η οποία στο ερώτημα του BBC, αν θεωρεί τις τρανς γυναίκες, γυναίκες, απαντά:
«Δεν είναι δική μου δουλειά να αποφασίζω για την ταυτότητα φύλου των ανθρώπων. Είναι δουλειά του καθένα να αποφασίζει για τον εαυτό του. Οχι δική μου».
Οπως αναφέρουν οι δημοσιογράφοι του BBC, ίσως είναι η μοναδική ηγέτις κυβέρνησης που έχει πάρει τόσο ξεκάθαρα αυτή τη θέση στο ζήτημα της αναγνώρισης ταυτότητας φύλου.
Οι ακτιβιστές για τα δικαιώματα των τρανς ατόμων, τονίζουν ότι δεν αρκεί η δική της θέση για να αλλάξει αυτός ο οπισθοδρομικός νόμος. Χρόνια τώρα προσπαθούν να τον αλλάξουν, αλλά η αντίσταση των συντηρητικών είναι μεγάλη και πρέπει η κυβέρνηση να τους πείσει.
Πρέπει να έχει την υποστήριξη του συστήματος για να τα καταφέρει. Αυτή τη φορά, τα πέντε κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού στηρίζουν την μεταρρύθμιση και το κοινοβούλιο θα κληθεί μέσα στο 2021 να αποφασίσει.
«Η Φινλανδία είχε πάντα κυβερνήσεις συνασπισμού. Είμαστε συνηθισμένοι στους συμβιβασμούς για να βρούμε λύσεις ανάμεσα σε διαφορετικά κόμματα και ιδεολογίες. Είναι πλεονέκτημα αλλά δεν είναι πάντα ο πιο γρήγορος τρόπος για να καταφέρεις πράγματα», τονίζει.
Τον Απρίλιο, η Μαρίν, είχε την έγκριση του 85% του πληθυσμού, χάρη στη διαχείριση της πανδημίας. Η ίδια λέει ότι δεν κοιτά δημοσκοπήσεις.
Τον Αύγουστο, η πρωθυπουργός ξέκλεψε λίγες ημέρες από το βαρυφορτωμένο της πρόγραμμα για να παντρευτεί τον επί 16 χρόνια σύντροφό της, Μάρκους Ραϊκόνεν, με τον οποίο έχουν ένα δίχρονο κορίτσι.
Υπάρχουν πάντως, και κάποιες επικρίσεις για το έργο της. Κάποιοι την επικρίνουν ότι δεν έχει συμπεριλάβει στο Πρόγραμμα Ισότητας τους μη λευκούς. Στη φινλανδική βουλή υπάρχει μόνο μία μαύρη γυναίκα και σύμφωνα με έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης, το 63% των αφρικανικής καταγωγής πολιτών της έχει πέσει θύμα ρατσιστικής παρενόχλησης, το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη.
«Φυσικά, η καταγωγή μας επηρεάζει τις ευκαιρίες που μας παρουσιάζονται στη ζωή και δεν θα έπρεπε. Για αυτό πρέπει να φροντίσουν όλοι οι Φινλανδοί και πιστεύω ότι το Πρόγραμμα για την Ισότητα θα βελτιώσει τη θέση των φυλετικών μειονοτήτων. Πρέπει όλοι μας να ρίξουμε το βάρος μας στο πώς θα γίνει πραγματικότητα αυτό το πρόγραμμα. Αυτή είναι η αποστολή μου ως πρωθυπουργός», τονίζει η Σάνα Μαρίν.