«Ας ανεγερθεί εδώ μια πόλη και ένα λιμάνι», αναφέρεται στην επιγραφή κάτω από το άγαλμα της Μεγάλης Αικατερίνης που δείχνει στο βάθος με το αριστερό της χέρι τη Μαύρη Θάλασσα και είναι, πλέον, καλυμμένο με σάκους γεμάτους άμμο. Λίγο πιο κάτω βρίσκονται οι διάσημες σκάλες της Οδησσού που απαθανάτισε ο Σεργκέι Αϊζενστάιν στο «Θωρηκτό Ποτέμκιν», έρημες καθώς ηχούν οι σειρήνες.
«Υποφέρει η Οδησσός και όχι μόνο εξαιτίας των βλημάτων που καταφθάνουν από τη θάλασσα», γράφει σε ανταπόκρισή της από την οχυρωμένη πόλη η Μάρτα Σεραφίνι της Corriere della Sera. Οι πολίτες της είναι προετοιμασμένοι για την πολιορκία που επίκειται αλλά είναι επίσης και απίστευτα εξοργισμένοι με τη Ρωσία και κυρίως με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Η ιταλίδα ανταποκρίτρια αναφέρει πως η Οδησσός πάντα ρωσικά μιλούσε, οχτώ στους δέκα κατοίκους της. «Ομως σήμερα θα ήθελα να βγάλω τα δόντια μου από το στόμα, ούτως ώστε να μην πρέπει να το κάνω πια», της είπε ο Σεργκέι τον οποίο πέτυχε έξω από ένα περίπτερο. Πλέον η Οδησσός γράφεται για όλους τους πολίτες της με ένα «c», όπως στα ουκρανικά, «Оде́са» αντί για «Оде́сcа», όπως γράφεται στα ρωσικά, πρόσθεσε.
«Εχουμε να μιλήσουμε από την 24η Φεβρουαρίου. “Είστε ο εχθρός”, μου ανέφερε στο τελευταίο μήνυμα», σημείωσε από την πλευρά της η Τατιάνα, μια συνταξιούχος που περπατούσε μαζί με τον σύζυγό της κοντά στην Οπερα της Οδησσού. «Η ξαδέλφη μου ζει στο Ροστόφ. Μετά την εισβολή του Πούτιν αποφάσισε να διακόψει κάθε επαφή μαζί μας. Αλλά δεν έχει σημασία. Καταραμένοι να είναι όλοι τους», συμπλήρωσε η ηλικιωμένη γυναίκα.
Σήμερα επικρατεί μια ανησυχητική ηρεμία στα πέριξ του «Σπιτιού των Συνδικάτων» που πυρπολήθηκε τον Μάιο του 2014 από ουκρανούς νεοναζιστές με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους δεκάδες άνθρωποι. «Αλλά εκείνα τα τείχη που αφέθηκαν εκεί καπνισμένα για να θυμίζουν τη σφαγή, είναι μια πληγή που αιμορραγεί ακόμα σε μια συνήθως ειρηνική πόλη και όπου μέχρι τότε ζούσαν όλοι μαζί: Ουκρανοί, Ρώσοι, Βούλγαροι, Αρμένιοι, Εβραίοι», γράφει η Μάρτα Σεραφίνι.
Οσον αφορά τη τραγωδία στο «Σπίτι των Συνδικάτων», μετά την αποπομπή του φιλορώσου προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς τον Φεβρουάριο του 2014 και την αντικατάσταση της κυβέρνησής του από ένα φιλοευρωπαϊκό σχήμα, κομμουνιστές, υποστηρικτές του Πούτιν και αυτονομιστές κατέλαβαν το κτίριο ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Τραγική συνέπεια της πυρπόλησης του από εθνικιστικά και νεοναζιστικά στοιχεία ήταν ο θάνατος 48 ανθρώπων, αρκετοί από τους οποίους απανθρακώθηκαν.
Από τότε έως σήμερα πολλά έχουν αλλάξει στην Οδησσό. Ο δήμαρχος της πόλης Γενάντι Τρουχάνοφ μέχρι το 2017 είχε ρωσικό διαβατήριο και αντιμετωπιζόταν με καχυποψία από τους συμπολίτες του. Αλλά μέσω των βίντεο του στο Facebook εκφράζει τις τελευταίες εβδομάδες τη δυσφορία μιας ολόκληρης πόλης. «Η Οδησσός ανέκαθεν ήταν μία πόλη ειρήνης, ένα λιμάνι για δουλειές, όχι ένας τόπος για να πεθάνεις», δηλώνει σήμερα.
«Ο γιος μου ζει στη Ρωσία, είναι διάσημος ηθοποιός. Και παρακάλεσε δημοσίως τους Ρώσους, “μην σκοτώνετε τον λαό μου”. Οταν μετακόμισε στο εξωτερικό για σπουδές, ήμουν χαρούμενος, αλλά ποιος ξέρει τώρα, ίσως να μην καταφέρω ποτέ να τον δω ξανά», είπε ο 73χρονος Μπάρατς ενώ η δημοσιογράφος της Corriere κάνει λόγο για ζωές και οικογένειες που διαλύονται από έναν πόλεμο που κανένας δεν περίμενε να ξεσπάσει.
Η τηλεόραση τώρα εκπέμπει κυρίως στα ουκρανικά, το οποίο τον προηγούμενο μήνα θα εξόργιζε τους ρωσόφωνους της Οδησσού. «Θέλετε να μπείτε στην Ευρωπαϊκή Ενωση και να μην προστατεύετε εμάς που είμαστε η ισχυρότερη μειονότητα;», έλεγαν μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες. Αλλά πλέον στους δρόμους του «Μαργαριταριού της Μαύρης Θάλασσας», κανείς δεν τολμά να θίξει το ζήτημα, τώρα στη Οδησσό όλοι καταριούνται τη Ρωσία και τον Πούτιν.
«Οι Ρώσοι έρχονταν πάντα στην Οδησσό. Αισθάνονταν πάντα και μόνο ζεστασιά στην Οδησσό. Και τώρα; Βόμβες κατά της Οδησσού; Βλήματα κατά της Οδησσού; Πύραυλοι κατά της Οδησσού;», διερωτάται ένας άλλος κάτοικος της πόλης, καθώς αντιαεροπορικά βλήματα σκίζουν τον αέρα. «Τον ακούτε αυτόν τον ήχο; Είναι ο Πούτιν που θέλει να εκδικηθεί, λέει ότι θέλει να μας αποναζιστικοποιήσει, σε εμάς αναφέρεται. Αλλά διαπράττει ένα έγκλημα. Εδώ οι Ρώσοι έρχονταν ανέκαθεν. Αλλά για διακοπές», είπε στην ιταλίδα δημοσιογράφο.
Στην πραγματικότητα ο Βλαντίμιρ Πούτιν επιδιώκει την κατάληψη της Οδησσού για να αποκλείσει την πρόσβαση των Ουκρανών στη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά ο χρόνος είναι με το μέρος των αμυνόμενων. Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων τεσσάρων εβδομάδων, χάρη κυρίως στην αντίσταση που προέβαλαν οι δυνάμεις που υπερασπίζονται το Μικολάιβ, η Οδησσός πρόλαβε να δημιουργήσει αποθέματα όπλων, τροφίμων και φαρμάκων και να καταστεί απόρθητο φρούριο.
«Τώρα εδώ υπάρχουν νάρκες, προσέχετε που πατάτε», προειδοποίησε την ιταλίδα ανταποκρίτρια, συνοδεύοντάς την σε μία ακτή της Οδησσού, ο Ιβάν, αξιωματικός του ουκρανικού πολεμικού ναυτικού. Την προηγούμενη εβδομάδα, σε κοντινή απόσταση από τις παραθαλάσσιες οχυρώσεις συνελήφθησαν δώδεκα φιλορώσοι σαμποτέρ. «Ανθρωποι που ζουν εδώ, δύο ήταν μεθυσμένοι, έναν τον σκοτώσαμε γιατί δεν ανταποκρίθηκε στο αλτ, αλλά τους άλλους τους κλείσαμε στη φυλακή», ανέφερε ο ουκρανός αξιωματικός.
Στη συνέχεια έβγαλε το τηλέφωνό του και άρχισε να δείχνει φωτογραφίες. «Εχω πολεμήσει στην Ουκρανία. Εχω δει τη φρίκη και δεν θα ξεχάσω. Και δεν θα υπηρετήσω ποτέ ξανά στο πλευρό τους. Τώρα τους περιμένω εδώ στην παραλία», εξήγησε.