Ποιος να το έλεγε ότι Παρασκευή βράδυ θα κόντευαν κάποιοι να πιαστούν στα χέρια προκειμένου να μπορέσουν να μπουν σε ένα μνημείο της Θεσσαλονίκης και να παρακολουθήσουν μουσική εκδήλωση με ύμνους από ιεροψάλτες και χορωδούς! Κι όμως, αυτό έγινε, στη Ροτόντα, το Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που άνοιξε τις πύλες του ανακαινισμένο, μεγαλειώδες, οικουμενικό.
Είναι εντυπωσιακό, πάντως, το γεγονός πως πριν ανοίξει, άρχισε το debate. Αντί να καμαρώσουμε, ως Θεσσαλονικείς, που ένας χώρος παραδίδεται μεγαλοπρεπής κι ολόλαμπρος σε όλους μας και στους επισκέπτες, αρχίζουμε να βλέπουμε φαντάσματα. «Θα μπει», λέει, «σταυρός στη Ροτόντα. Αυτό είναι casus belli!» Κι έρχονται, από κοντά, οι μεγάλοι τίτλοι και η φασαρία: «Ξεσηκωμός στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να μη μπει σταυρός στη Ροτόντα», αφού το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) αποφάσισε να τοποθετηθεί σταυρός στο μνημείο, καθώς η σημερινή του όψη «αποκρύπτει» το ότι υπήρξε χριστιανικός ναός για περισσότερα από 1.000 χρόνια. Λέγεται ότι υπήρχε σταυρός έως περίπου το 1955, όταν και καταστράφηκε.
Εάν ρωτήσετε ένα Θεσσαλονικιό αν πήρε χαμπάρι τη φασαρία και το ξεσηκωμό, το πιθανότερο είναι να σας κοιτάξει με απορία. Ουδείς ασχολείται με το ζήτημα, πέραν κάποιων δημοσιογράφων οι οποίοι, ίσως, επιθυμούν απλώς να γίνεται ντόρος.
Στη Θεσσαλονίκη των 23 αιώνων ιστορίας, η Ροτόντα ανέκτησε τη μεγαλοπρέπειά της. Ας την απολαύσουμε, χωρίς ανύπαρκτους καβγάδες, μεμψιμοιρίες και μιζέρια. Θα μείνει ως ένα οικουμενικό μνημείο
Αλλά ας κάνω ένα σύντομο ιστορικό, προκειμένου να καταλάβετε ότι υπάρχει προηγούμενο. Η Ροτόντα είναι ένα υπέροχο μνημείο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Κτίστηκε στα χρόνια του καίσαρα Γαλερίου, γύρω στα 306 μ.Χ. και η μετατροπή του σε χριστιανικό ναό (αφιερωμένο πιθανότατα στους Ασωμάτους ή Αρχαγγέλους) συντελέστηκε στη διάρκεια των παλαιοχριστιανικών χρόνων, άγνωστο πότε ακριβώς. Διαθέτει μοναδικά ψηφιδωτά. Το 1590-1 μετατράπηκε σε τζαμί από τον Σεΐχη Σουλεϊμάν Χορτατζή Εφέντη.
Οι σεισμοί που έπληξαν την πόλη της Θεσσαλονίκης το 1978, προξένησαν σοβαρές βλάβες στο μνημείο. Από τότε, μπήκαν σκαλωσιές σε όλο το εσωτερικό του. Ωστόσο, σε όλο αυτό το διάστημα το μνημείο ήταν επισκέψιμο.
Το 1995, η Θεσσαλονίκη ζούσε σε μια περίεργη σκοτεινιά. Τότε, η Ροτόντα είχε γίνει αντικείμενο διεκδίκησης από την εκκλησία, ενώ το ΚΑΣ είχε περιορίσει τη λατρευτική της χρήση σε τρεις φορές το χρόνο. Μια ομάδα πολιτών είχε αναλάβει δράση προκειμένου να μη μετατραπεί σε ναό. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας μιας συναυλίας στη Ροτόντα, οργισμένοι παπάδες και πιστοί είχαν πετάξει, κυριολεκτικά, στο δρόμο καλλιτέχνες και πιάνο.
«Είναι δεδομένο ότι υπάρχει απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού να λειτουργεί μια φορά το μήνα ως εκκλησία, αυτό είναι όλο. Όχι, δε μ’ ενοχλεί πλέον το να μπει ο σταυρός», μας λέει ο Γιάννης Μπουτάρης
Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι δε ζούμε πια στο 1995. Ακόμη και πρωταγωνιστές της τότε «περιφρούρησης» του ναού εμφανίζονται πολύ πιο ανοιχτοί. «Στην αρχή ξενίστηκα όταν το άκουσα», λέει στο Protagon ο Γιάννης Μπουτάρης, δήμαρχος Θεσσαλονίκης ο οποίος πρωτοστατούσε τότε. «Είπα τι να τον κάνουμε το σταυρό; Μετά, όμως, που μίλησα με τους αρχαιολόγους και μου εξήγησαν, συμφώνησα ότι εφόσον η Ροτόντα υπήρξε εκκλησία για τόσο μεγάλο διάστημα, με την τοποθέτηση ενός σταυρού αποκαθίσταται ο χαρακτήρας του, που είναι και ρωμαϊκός και μουσουλμανικός και χριστιανικός. Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει εκκλησία. Είναι δεδομένο ότι υπάρχει απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού να λειτουργεί μια φορά το μήνα ως εκκλησία, αυτό είναι όλο. Όχι, δε μ’ ενοχλεί πια το να μπει ο σταυρός. Κάποιοι δημοσιογράφοι συντηρούν ανύπαρκτο θέμα».
Στη Θεσσαλονίκη των 23 αιώνων ιστορίας, η Ροτόντα ανέκτησε τη μεγαλοπρέπειά της. Ας την απολαύσουμε, χωρίς ανύπαρκτους καβγάδες, μεμψιμοιρίες και μιζέρια. Θα μείνει ως ένα οικουμενικό μνημείο, πλήρως διαχειριζόμενο από το Υπουργείο Πολιτισμού και με την υπόσχεση από τον Έφορο Aρχαιοτήτων Πόλης Σταμάτη Χονδρογιάννη, ο οποίος είχε την πλήρη επίβλεψη του έργου, ότι στους συμφιλιωτικούς του χώρους θα δημιουργηθεί ένα σημείο πολιτιστικής αναφοράς για τη Θεσσαλονίκη.
