Η «Ομοιόστασις» της κορεάτισσας εικαστικού Λι Μέι Λι στη Φορτέτσα Ρεθύμνου

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης με χαρά παρουσιάζει την έκθεση “Maelee Lee: Homeostasis”, σε επιμέλεια της Δρ. Θάλειας Βραχοπούλου, από τις 23 Ιουνίου έως τις 8 Αυγούστου 2023, στο Κτίριο Πυροβολικού, στη Φορτέτσα Ρεθύμνου.

Ο όρος «ομοιόσταση» περιγράφει την ενδόμυχη λειτουργία μιας μορφής ζωής (life form), μέσω της οποίας, ο ζωντανός οργανισμός συντηρεί τις εσωτερικές του συνθήκες, σταθερές και όμοιες, ανεξάρτητα από όλες τις εξωτερικές μεταβολές. Η ομαλή διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, η συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα, όπως και η ρύθμιση της οξύτητάς (pH) του, αποτελούν πολύτιμα εργαλεία, δικλείδες ασφαλείας και βιολογικούς θερμοστάτες, μέσω των οποίων, προστατεύεται η εύθραυστη υγεία ενός ζωντανού όντος.

Παρομοίως, η φιλοσοφική ιδέα ότι ο πλανήτης μας συνιστά έναν ζωντανό οργανισμό, ο οποίος ενέχει ομοίως μία «ψυχή», τη γνωστή «anima mundi», υπάρχει ήδη στον Πλάτωνα, ή στον Στωικισμό, ενώ η ίδια σκέψη επανέρχεται ξανά σήμερα, διαφορετικά εκφρασμένη ως «the Gaia Hypothesis», ή «Gaia Principle». Ο Τζέιμς Λόβκοκ, στο βιβλίο του, «The Vanishing Face of Gaia: A Final Warning» την ορίζει ως εξής: «μία αντίληψη της Γης που εισήχθη τη δεκαετία του ‘80 και τη βλέπει ως ένα αυτορρυθμιζόμενο σύστημα που αποτελείται από το σύνολο των οργανισμών, τα επιφανειακά πετρώματα, τον ωκεανό και την ατμόσφαιρα, στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους ως ένα εξελισσόμενο σύστημα. Η θεωρία αναφέρει ότι αυτό το σύστημα έχει έναν στόχο – τη ρύθμιση των επιφανειακών συνθηκών έτσι ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκές για τη ζωή». 

Ετσι, η Γη περιέχει ομοίως τη δική της ομοιοστατική λειτουργία, η οποία φροντίζει πυρετωδώς να διατηρήσει ομαλά το πολύτιμο φαινόμενο της «ζωής» έναντι των «βλαβερών» ανθρώπινων, και μη-ανθρώπινων παθογενειών. Ο κτηνώδης χωρισμός του πλανήτη σε αντιμαχόμενα κράτη-έθνη, ο επικείμενος κίνδυνος των ατομικών όπλων, ή ενός επερχόμενου πυρηνικού ολοκαυτώματος, όπως και η διαφαινόμενη άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης εν μέσω παγκόσμιων οικονομικών, πολιτικών, τεχνολογικών και πολιτιστικών «συγκρούσεων», ή οι αδυσώπητες καταστροφές μιας ασταμάτητης κλιματικής αλλαγής συνιστούν έναν τρομερό κίνδυνο για την εξισορροπητική δραστηριότητα ολόκληρου του πλανήτη, καθώς και για τις πολλές κοινωνικές δομές, οι οποίες σιγά σιγά αποδομούνται ένεκα της ισχνής τους ανικανότητας να συγκρατήσουν τις αντικρουόμενες ορμές μίας μαινόμενης ανθρωπότητας. 

Τα πολυσύνθετα έργα της Λι Μέι Λι, από τη σειρά “Homeostasis”, επιλεκτικά εμποτισμένα με έναν οπτικό και υλικό «μαξιμαλισμό», παρόμοιο με τα έργα του Βικ Μουνίζ, εκφράζουν εξαιρετικά την αβάσταχτη ανησυχία για μία χαμένη «ομοιόσταση» ενός άρρωστου πλανήτη-οργανισμού: μία σύγχρονη, ακτιβιστική «Κραυγή» κατά των νοσοφόρων συνθηκών, οι οποίες καταστρέφουν τη λεπτεπίλεπτη ισορροπία της Γης, αλλά και ένα μοντέρνο, θριαμβευτικό «memento mori» σε σχέση με την ατέρμονη ρευστότητα όλων των πραγμάτων, ή όπως η Λι Μέι Λι δηλώνει: «To έργο μου αφορά στο οντολογικό ζήτημα, δηλαδή στα ερωτηματικά για τη ζωή και τον θάνατο καθώς και στη δημιουργία και την εξαφάνιση των λαών και των εθνών. Ξεκινά από το ζήτημα της οργανικής σχέσης μεταξύ της ανόδου και της παρακμής διαφόρων εθνών και της αντικατάστασης των λαών, της ιστορίας του πολιτισμού που έχει επαναλάβει τον κύκλο ολόκληρου του ανθρώπινου είδους και του πεπερασμένου της ζωής».

Πρόκειται για μία μεγάλη εγκατάσταση που τοποθετείται στους δύο ορόφους του Βενετσιάνικου Πυροβολικού στη Φορτέτσα του Ρεθύμνου, η οποία αναπτύσσεται με τη συμμετοχή πρωτογενών και έντεχνων υλικών.