Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: Υπάρχουν 16 εκατομμύρια τουρίστες παγκοσμίως που ταξιδεύουν ανά τον κόσμο αποκλειστικά σε κάστρα, ανάκτορα, πύργους. Το Τατόι θα μπορούσε να είναι ο ιδανικός προορισμός για αυτούς, αντί να απειλείται από την φθορά και τις λεηλασίες. Πνεύμονας πράσινου, χώρος κηρυγμένος σε μνημείο εξαιτίας των κτιρίων και της ιστορίας του, περιμένει την περίφημη αξιοποίησή του. Και όσο αυτή αργεί, όσο αλλάζουν κυβερνήσεις και προθέσεις, τόσο το μέλλον του μοιάζει πιο αβέβαιο. To κτήμα μαραζώνει, ζημιές και βανδαλισμοί σημειώνονται συνεχώς.
Η στιγμή είναι κομβική για το μέλλον του κτήματος εν αναμονή και της υπογραφής της κοινής υπουργικής απόφασης για το μέλλον και τη χρήση του, τόνισε σε ομιλία του ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Τατοΐου Βασίλης Κουτσαβλής στο Μουσείο Μπενάκη πρόσφατα. Όπως σημείωσε, η κατάσταση ήταν ελεγχόμενη, είχε μπει σε μια λογική πορεία για την αξιοποίηση χωρίς την αλλοίωση του χαρακτήρα του, όμως τις τελευταίες εβδομάδες τα πράγματα άλλαξαν. Ο Σύλλογος έχει ήδη με δική του χρηματοδότηση πραγματοποιήσει μελέτες για οκτώ ιστορικά κτίρια του πρώην βασιλικού κτήματος, το σύνολο των οποίων αυτή τη στιγμή ανέρχονται στις 32.000 ευρώ (τέσσερις μελέτες για ισάριθμα κτίρια). Οι μελέτες αυτές στη συνέχεια δωρίζονται στο υπουργείο Πολιτισμού, με τη λογική να περάσουν από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων και εφόσον εγκριθούν να ενταχθούν στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής (ΠΕΠ).
«Κι όμως, με εξαίρεση δύο μελέτες που πέρασαν όταν στη γενική γραμματεία του υπουργείου Πολιτισμού ήταν η Λίνα Μενδώνη, οι υπόλοιπες παραμένουν στα συρτάρια. Ενώ υπάρχουν κονδύλια, τόσο στο Περιφερειακό Πρόγραμμα όσο και στο υπουργείο Ανάπτυξης», τόνισε ο κ. Κουτσαβλής. Η αγωνία όσων γνωρίζουν τον πλούτο και τις δυνατότητες του κτήματος είναι ποια θα είναι η μελλοντική του χρήση. Επιμένουν πως πρέπει να διατηρηθούν οι παλιές χρήσεις, να λειτουργήσουν οι παραγωγικές μονάδες που υπήρχαν στο κτήμα (βουτυροκομείο, τυροκομείο, οινοποιείο, ξενοδοχείο) αποφέροντας έσοδα και δημιουργώντας θέσεις εργασίας και να γίνει μουσείο του εαυτού του το κτίριο των ανακτόρων. Κάποια στιγμή είχε «πέσει» η ιδέα να γίνει πεντάστερο ξενοδοχείο.
Η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ)προβλέπει τη δημιουργία μεγάλου αριθμού κέντρων εστίασης -«ουσιαστικά μετατρέπει το κτήμα σε ταβέρνες και καφετέριες» τόνισε ο κ. Κουτσαβλής. Προβλέπονται ως και επτά χώροι για καφέ ή φαγητό, μέσα στο κτήμα, καθώς και η μετατροπή του στάβλου του βασιλιά Παύλου σε συνεδριακό κέντρο. «Στον στάβλο αυτή τη στιγμή φυλάσσονται οι βασιλικές άμαξες και τα βασιλικά αυτοκίνητα – όπως Rolls Royce που ήταν ειδικές παραγγελίες- που έχουν κηρυχθεί από το ΥΠΠΟ κινητά μνημεία. Αντί να δημιουργηθεί ένα ακόμα συνεδριακό κέντρο που θα μαραζώνει όπως και τα υπόλοιπα στην Αττική, θα έπρεπε να γίνει ο στάβλος Μουσείο Αυτοκινήτων του κτήματος».
Η πρόθεση των κρατικών ιθυνόντων –σύμφωνα με τον κ. Κουτσαβλή- είναι όλα αυτά τα αυτοκίνητα και οι άμαξες να βγουν στο κτήμα και να εκτίθενται εκεί, κάτω από στέγαστρα, «με καταστροφικές συνέπειες για αυτά εξαιτίας της υγρασίας και του κινδύνου λεηλασίας». Ανάμεσα στις άμαξες είναι και η κλειστή ξυλόγλυπτη του 1871 που τελευταία φορά την είδαν οι πολίτες στο γάμο της πριγκίπισσας Σοφίας με τον Χουάν Κάρλος της Ισπανίας.
Το ιστορικό ξενοδοχείο «Το Τατόιον» προβλέπεται να μετατραπεί σε καφετέρια αντί να διατηρήσει τη χρήση του. Λειτουργούσε από τα τέλη του 19ου αιώνα ως το 1936 ως ξενοδοχείο και στα χρόνια της αβασίλευτης Δημοκρατίας ως παράρτημα του ξενοδοχείου «Cecil» της Κηφισιάς. Επίσης σε παραδοσιακό καφενείο προτείνει η ΚΥΑ να μετατραπεί η οικία του αρχικηπουρού: ένα μικροσκοπικό πανέμορφο κτίσμα της δεκαετίας του 1880 με χρώματα κοραλί και λουλακί να καλύπτουν τους εσωτερικούς τοίχους.
Ο πλούτος των κινητών αντικειμένων που διασώθηκαν και συντηρούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και φυλάσσονται σε ειδικά κοντέινερ στον χώρο, είναι απλά ασύλληπτος. 17.000 εντοπίστηκαν μέσα στο κτίριο των ανακτόρων. Και αποτελούν μόνο μέρος του πραγματικά τεράστιου πλούτου που είτε εκλάπη είτε μεταφέρθηκε με τα περίφημα κοντέινερ στο εξωτερικό το 1993 για να καταλήξουν, μέσω των Γλίξμπουργκ, σε μια υψηλού προφίλ δημοπρασία στον οίκο Christie’s το 2007. Το μεγαλύτερο ποσό δόθηκε για δύο μεγάλες ασημένιες φιάλες προσκυνήματος του άγγλου αργυροχόου Ρόμπερτ Γκάραντ, γαμήλιο δώρο στον βασιλιά της Δανίας Χριστιανό. Αγγιξαν το ποσό των 770.000 ευρώ και τις αγόρασε έμπορος έργων τέχνης για λογαριασμό έλληνα επιχειρηματία.
Μεταξύ των διασωθέντων αντικειμένων εντοπίζει κανείς εξαιρετικούς πίνακες του Γύζη, του Βολονάκη, του Χατζηκυριάκου Γκίκα και κυρίως του Ιωάννη Αλταμούρα ο οποίος σπούδασε στο εξωτερικό με χρηματοδότηση του Γεωργίου Α’. Δύο πιάνα βρέθηκαν στα υπόγεια (η πριγκίπισσα Ειρήνη ήταν δεινή πιανίστα και μαθήτρια της Μπαχάουερ), το προικοσύμφωνο της ρωσίδας στην καταγωγή βασίλισσας Ολγας (στα ρωσικά βεβαίως), μοναδικά διακοσμητικά αντικείμενα, παρασόλ και πολλά άλλα.
Ο κ. Κουτσαβλής έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου όμως και για το γεγονός ότι αναμένεται να καταργηθεί το τμήμα Τατοΐου και να χαθεί ο μοναδικός φύλακας του χώρου με κίνδυνο για λεηλασίες. Ούτως ή άλλως είναι απίστευτος ο τρόπος με τον οποίο έχει βανδαλιστεί το κτήμα. Ακόμα και κολώνες έχουν κλαπεί, καταστρέφοντας το χώρο γύρω από τις δυο τεχνητές λίμνες. Σημειώνουμε ότι από το 2015 δεν έχει γίνει κανένα σωστικό έργο στον χώρο…
Όμως δεν υπάρχουν μόνο αρνητικές ειδήσεις. Υπάρχουν και θετικά νέα. Η προμελέτη για τη μετατροπή του κτιρίου των Ανακτόρων σε μουσείο ολοκληρώθηκε και αναμένεται να εγκριθει από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Κατόπιν τούτου μπόρεσαν οι μελετητές να μπουν στο κτίριο, να αφαιρέσουν τα αντικείμενα που βρέθηκαν εκεί (με χρηματοδότηση που εξασφαλίσθηκε από το ΕΣΠΑ) και να προχωρήσουν στην εκπόνηση της κυρίως μελέτης για τη μετατροπή του σε μουσείο όπου θα εκτίθενται τα 17.000 αντικείμενα που εντοπίστηκαν εκεί.
Πριν λίγες μέρες, ο κ. Κουτσαβλής επέστρεψε με καινούρια άσχημα νέα για το Τατόι που βυθίζεται πλέον σε μια μαύρη τρύπα. Λέει χαρακτηριστικά: «Οι τελευταίες μέρες του πρώην Βασιλικού Κτήματος στο Τατόι. Δυστυχώς φαίνεται ότι βιώνουμε πλέον το αποκορύφωμα της κρατικής αδιαφορίας απέναντι στο πρώην Βασιλικό Κτήμα Τατοΐου. Εχθές επισκέφθηκα το κτήμα και έφριξα από την κατάσταση ασυδοσίας που επικρατεί σε όλη την έκταση του κτήματος. Κτίρια εξαφανίζονται από το χάρτη, έχουν σπάσει όλα τα προστατευτικά που είχαν μπει πριν δύο χρόνια από το Υπουργείο Πολιτισμού στα ανοίγματα κτιρίων, έχουν παραβιάσει την πόρτα του ιστορικού ξενοδοχείου “Τατοιον” και κλέβουν ανενόχλητοι έπιπλα και άλλα χρηστικά αντικείμενα που βρίσκονται εκεί. Έγινε προσπάθεια να κλαπεί ο δείκτης χιλιομετρικών αποστάσεων όπως μας πληροφορεί φίλος παρακάτω. Ο ιστορικός πυρήνας του κτήματος έχει μετατραπεί σε στούντιο φωτογραφήσεων γάμων με νύφες να φωτογραφίζονται σε όλες τις πόζες μέσα στα ερείπια. Δεν έχουμε δει ακόμα νύφες και μοντέλα να φωτογραφίζονται γυμνές πάνω στους τάφους των μελών της Ελληνικής Βασιλικής Οικογένειας. Πριν μια εβδομάδα έπεσε η λεύκα στην πάνω είσοδο της λεύκας και για λίγα χιλιοστά θα ισοπέδωνε το φυλλάκιο της πύλης. Η λεύκα έκοψε τον μοναδικό δρόμο προς το κέντρο του κτήματος με αποτέλεσμα οι επισκέπτες να ρίχνουν κάτω τα σύρματα για να μπούν. Στον αστυνομικό σταθμό έχουν αφήσει μόνο έναν αστυνόμο χωρίς περιπολικό που σημαίνει ότι δεν γίνονται πια περιπολίες τακτικές σε όλα τα κτίρια. Τα γκαράζ έχουν γκρεμιστεί πάνω από το Ανάκτορο από πέρυσι με αποτέλεσμα να έχουν καταπλακώσει αυτόκινητα και κανείς δεν ενδιαφέρθηκε εδώ και ένα χρόνο να αντιμετωπίσει την κατάσταση, παρόλο που έχουμε ενημερώσει πολλές φορές το Υπουργείο Πολιτισμού. Η στέγη του Ιπποστασίου χάσκει ανοιχτή ένα χρόνο τώρα, από την πτώση της λεύκας που ο Σύλλογός μας απομάκρυνε με τους εθελοντές πολιτικής προστασίας Κρυονερίου. Έχουν ρημάξει το οινοποιείο και κλέβουν ανενόχλητοι όσα μπουκάλια έχουν απομείνει στο εμφιαλωτήριο. Έχουν σπάσει το παράθυρο στο διευθυντήριο και είναι ζήτημα χρόνου πότε θα μπουκάρουν μέσα για να κλέψουν ότι έχει απομείνει από το αρχείο του κτήματος. Οι μηχανές εντούρο είναι πλέον καθημερινό φαινόμενο σε όλο τον ιστορικό πυρήνα του κτήματος. Σήμερα Κυριακή ανενόχλητοι άναψαν φωτιές στο μεγάλο λιβάδι και έψηναν μπριζόλες. Και σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω με λύπη μου σας ενημερώνω ότι από το καλοκαίρι το κτήμα έχει μείνει χωρίς νερό και με άδειους πυροσβεστικούς κρουνούς με ότι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια του ιστορικού πυρήνα. Αποφύγαμε να θίξουμε το θέμα αυτό το καλοκαίρι, γιατί πιστεύαμε οτι θα λυθεί άμεσα το θέμα και δεν θέλαμε να βάλουμε ιδέες σε κανέναν. Δυστυχώς μέχρι σήμερα το κτήμα παραμένει χωρίς νερό και κανείς δεν ενδιαφέρεται να λυθεί το πρόβλημα. Ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου σηκώνει τα χέρια ψηλά. Δεν υπάρχει καμία απολύτως επικοινωνία με τις αρμόδιες αρχές και είμαστε πλέον αναγκασμένοι να δώσουμε όλα τα παραπάνω στην δημοσιότητα».
Πόσο έτοιμοι είμαστε λοιπόν να δώσουμε ζωή και χρήση στο περίφημο κτήμα; Καθώς τον Δεκέμβριο του 2017 συμπληρώνεται μισός αιώνας από την αποχώρηση της τέως βασιλικής οικογένειας, είναι προφανές πως ο χρόνος που μεσολάβησε ήταν παραπάνω από αρκετός για να επουλωθούν πληγές και να κοιτάξουμε στο μέλλον ακομπλεξάριστα.
