Η Μεγάλη Αικατερίνη, ο Γιώργος Λάνθιμος και η «Ιστορία»

Είχε όνειρα μεγάλα η 19χρονη Γερμανιδούλα, αλλά… Με το που φτάνει στην αυλή του Αυτοκράτορα (τσάρου) της Ρωσίας, Πέτρου Γ’, εκείνος της δηλώνει ότι του φαίνεται πιο κοντή από το… πορτρέτο της και ζητάει να την στείλουν πίσω και να του φέρουν μία ψηλότερη.

Εκείνη παγώνει. Γελώντας, της εξηγεί ότι ήταν ένα (ρωσικό) χωρατό και της εξηγείται: ήθελα για αυτοκράτειρά μου μία κόρη με αριστοκρατική καταγωγή, αλλά να μην έχει και πραγματική εξουσία. Και η οικογένειά σου, λέει στην μετέπειτα θρυλική αυτοκράτειρα Αικατερίνη τη Μεγάλη, είναι… ξοφλημένη. Άλλη λέξη χρησιμοποιεί, αλλά ας είμαστε πιο σεμνοί από την ολοκαίνουργια τηλεοπτική σειρά, «The Great», νέα ναυαρχίδα στις σειρές της Cosmote TV.

Δεν προλαβαίνει να συνέλθει, που λέτε, η 19χρονη Αικατερίνη και ο Αρχιεπίσκοπος (και μετέπειτα Πατριάρχης της Ρωσορθόδοξης Εκκλησίας, ελέω Αυτοκράτορα – ο εξαιρετικός βρετανός ηθοποιός Άνταμ Γκόντλι) της λέει, βλοσυρά: «Και τώρα ήρθε η ώρα να δούμε αν είσαι πράγματι παρθένα». Ετοιμάζοντας τα δύο δάχτυλά του για την «εξέταση».

Σε μπάζει από την αρχή στο νόημα (του δικού του κόσμου) ο πολύφερνος σεναριογράφος Τόνι ΜακΝαμάρα, υποψήφιος για Όσκαρ σεναρίου και, εν πολλοίς, υπαίτιος (μαζί με την Ντέμπορα Ντέιβις) για την επιτυχία της «Ευνοούμενης» του Γιώργου Λάνθιμου. Με το ερωτικό τρίγωνο τριών γυναικών, με πρώτη την μάλλον μαλθακή ομοφυλόφιλη – κατά το σενάριο – βασίλισσα Άννα της Αγγλίας, ρόλος που χάρισε το Όσκαρ ερμηνείας στην Ολίβια Κόλμαν.

Η «Ευνοούμενη», που έκανε εντυπωσιακό σλάλομ γύρω και πέρα από την πραγματική ιστορία της Βασίλισσας Αννας, κυρίως εξαιτίας του ΜακΝαμάρα, μας μετέφερε στο 1711. Η τηλεοπτική σειρά δέκα επεισοδίων «The Great», με την εξαιρετική Ελ Φάνινγκ ως νεαρή Αικατερίνη, μας μεταφέρει στο 1761. Με τους αγαπημένους του σεναριογράφου και παραγωγού αναχρονισμούς και παρεκκλίσεις. Στην πραγματικότητα, η Αικατερίνη το 1761 ήταν ήδη 32 ετών, 15 χρόνια παντρεμένη με τον Αυτοκράτορα Πέτρο, διόλου ισάξιο γιο του Μεγάλου Πέτρου της Ρωσίας και είχε και δύο παιδιά. Έτσι για να λέμε τα της ιστορίας.

Ο ΜακΝαμάρα παίρνει όσα στερεότυπα και μη έχουμε δει στην μεγάλη και τη μικρή οθόνη για τους εστεμμένους του 18ου αιώνα, με δυο λόγια τα «όργια» στις βασιλικές αυλές πριν το λαϊκό ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης, και τα κάνει εύπεπτα «κουλουβάχατα». «Δεν είναι ένα κανονικό ιστορικό δράμα. Είναι η δική μου εκδοχή στο πώς θα έπρεπε να είναι ένα ιστορικό δράμα», υποστηρίζει ο ίδιος. Και ένας αστερίσκος στον τίτλο της τηλεοπτικής σειράς του hulu (που προβάλλεται στην Ελλάδα αποκλειστικά από την Cosmote TV) εξηγεί, α λα Μόντι Πάιθονς: «Βασισμένο… περίπου σε ιστορικά γεγονότα».

Τα «κουλουβάχατα» του ΜακΝαμάρα, πάντως, έχουν και ενδιαφέρον και χιούμορ – μοιάζει με κωμωδία το «The Great» – και αληθοφάνεια: μπορεί, πράγματι, ο Πέτρος και η Αικατερίνη να χαιρετούσαν τα στρατεύματα που έφευγαν για το ρωσοσουηδικό μέτωπο, αθέατοι, πίσω ένα τζάμι, με αγκυλωμένο στυλ… βασίλισσας Ελισάβετ.

Η 19χρονη… αναχρονισμένη Αικατερίνη, λοιπόν, φανταζόταν πως στην Αυλή του Πέτρου (τον ενσαρκώνει ο Νίκολας Χουλτ των «X-Men» και του «Mad Max») θα έβρισκε τον έρωτα. Αντ’ αυτού, η πρώτη της νύχτα περνάει μέσα σε ενάμισι λεπτό «απρόσωπης» επαφής με τον Πέτρο, σε μια «τεχνική» προσπάθεια τεκνοποιΐας και δη την ώρα που εκείνος μιλάει παράλληλα με φίλους του στην Αυλή, για άσχετα θέματα.

Ο Πέτρος της χαρίζει ως δώρο πρώτα μια ρωσική αρκούδα, την οποία και πολύ σύντομα θανατώνει παίζοντας με ένα όπλο σε κάποια από τις «αυτοκρατορικές γιορτές», τις οποίες ενίοτε… κοσμούν κομμένα κεφάλια σουηδών αξιωματικών, σερβιρισμένα στα τραπέζια σε πιατέλες. Και από τα οποία καλούνται όλοι οι – υποτακτικοί σε σημείο υπερβολής – συνδαιτημόνες του Αυτοκράτορα να… ξεματιάσουν.

Έπειτα, της χαρίζει έναν εραστή, τον οποίο ελέγχει μαζί με την Αυλή του για τα θρυλούμενα προσόντα του. Τον κόμη Λέο Βορόνσκι, γιό του θρυλικότερου γυναικοκατακτητή και εραστή στην Ρωσία του Μεγάλου Πέτρου, από τον οποίο πολλές από τις Κυρίες της Αυλής δηλώνουν, με αναστεναγμό, ότι έχασαν την παρθενία τους.

Η Αικατερίνη, αφού βλέπει ότι δεν θα βρει χαρά με τον σύζυγό της (που ερωτοτροπεί, ολούθε, με την σύζυγο του κόμη παιδικού του φίλου, Γκριγκόρ, με την συνεχή ανοχή του), αποφασίζει να κάνει τον έρωτα που περίμενε… έρωτα για την Ρωσία. Και αφού αποφασίζει να του γίνει αρεστή, όταν μαθαίνει ότι σχεδιάζει ένα θανατηφόρο «ατύχημα» για την ίδια, ετοιμάζει την ανατροπή του. Με στόχο μια Ρωσία μορφωμένων γυναικών και ανδρών, μια Ρωσία ισότητας (χρόνια προτού φανεί το φεμινιστικό κίνημα), στην οποία οι γυναίκες δεν θα είναι ευτυχείς μόνον όταν καταφέρνουν να γλιτώνουν, καθημερινά, «από τον βιασμό τους». Ακόμη και η Αυτοκράτειρα! Όλα αυτά, μαζί με τον ευνοούμενό της και σύμβουλο του Πέτρου, κόμη Ορλόφ (που τον προφέρουν σκέτο… Όρλο). Έναν διανοούμενο ανέραστο, που υφίσταται σειρά ταπεινώσεων από τον Αυτοκράτορα.

Σκηνές αιματηρές, βασανισμού, ταπεινώσεων, σεξ, ύβρεων (ακόμη και από γυναικεία στόματα, κάτι που δεν είχε καταγράψει σε εκείνη την εποχή η Ιστορία) και άλλα πολλά διανθίζουν το «σχεδόν ιστορικό δράμα» του Τόνι ΜακΝαμάρα. Με τέτοια αληθοφάνεια και σκληρό σκωπτικό ρεαλισμό, που θα μπορούσε, όπως και το «Αμαντέους» του Μίλος Φόρμαν (βασισμένο στο θεατρικό του Πίτερ Σέφερ) να μας κάνει να πιστεύουμε ότι έτσι έγιναν και στην πραγματικότητα τα πράγματα. Εκεί που η Τέχνη αντικαθιστά την Ιστορία.