Στις 16 Νοεμβρίου, το περίφημο Λεξικό της Οξφόρδης ανακοίνωνε μέσα από το blog του ότι «η λέξη της χρονιάς» δεν είναι καν λέξη. Το emoji*, η διάδοχη κατάσταση ουσιαστικά των emoticons που μπήκαν την περασμένη δεκαετία στη ζωή μας, με τα δάκρυα να κυλούν από τα μάτια ενός χαμογελαστού προσώπου αποτελεί σύμφωνα με τους επιμελητές του Oxford Dictionaries τη βασικότερη «έκφραση» για το 2015. Είναι η εικόνα που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο από όλες στα social media, είναι ο τρόπος που επέλεξαν οι περισσότεροι χρήστες του Facebook, του Twitter και των υπόλοιπων Μέσων να εκφράσουν σύντομα τα συναισθήματά τους. «Είναι η “λέξη” που αντικατοπτρίζει καλύτερα το ήθος, τη διάθεση και τις ανησυχίες του 2015», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση.
Κι όταν αυτή η ανακοίνωση έρχεται από το Oxford Dictionaries αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα. Η Βίβιαν Εβανς καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μπάνγκορ της Μεγάλης Βρετανίας, το χαρακτηρίζει έναν από τους μεγαλύτερους «διαιτητές» της αγγλικής γλώσσας. Oι ερευνητές του Λεξικού της Οξφόρδης δεν κάνουν τυχαία την επιλογή τους. Δεν διαλέγουν με ελαφρά κριτήρια, όσο κι αν η απόφαση αυτή ξεπερνά τις σοβαρές νόρμες του βρετανικού φλεγματικού ύφους. Η επιλογή γίνεται πολύ προσεκτικά, με όρους και δικλείδες που διασφαλίζουν πως έχει ελεγχθεί η συχνότητα χρήσης της ίδιας της λέξης, αλλά κι η δυναμική που αναπτύσσει αυτή ανάμεσα στους χρήστες της.
Γιατί, όμως, το συγκεκριμένο emoji έκανε τόσο μεγάλο άλμα, ώστε να υιοθετηθεί από το Oxford Dictionaries;
Τα στοιχεία μελέτης για την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας TalkTalk Mobile δείχνουν πως στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 80% των χρηστών πάνω από την ηλικία των 18 ετών χρησιμοποιούν σε τακτική βάση τα emoji. Αν και στην αρχή υπήρχε μια δυσπιστία απέναντι στη διεισδυτικότητα που αυτά εμφανίζουν στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, πλέον, όλο και περισσότεροι τα χρησιμοποιούν. Κι ας υπάρχει ένα αξιοσημείωτο ποσοστό –των πιο… ηλικιωμένων- που δεν τα προτιμούν καθώς παραδέχονται ότι δεν είναι σίγουροι ότι θα το κάνουν με σωστό – και ταιριαστό στην περίσταση – τρόπο.
Κι ο λόγος που όλο και περισσότερος κόσμος τα χρησιμοποιεί δεν είναι άλλος από την ευκολία και τον δυναμισμό που χαρακτηρίζει μία γλώσσα. Οπως αναφέρει η Εβανς, «μια γλώσσα –είτε αυτή αποτελείται από φθόγγους και λέξεις που προφέρουμε με το στόμα μας, είτε αποτελείται από σύμβολα που αναπαράγουμε μέσα από smartphones- μας δίνει τη δυνατότητα να μεταφέρουμε μηνύματα, να επηρεάσουμε νοητικές καταστάσεις και συμπεριφορές των άλλων ανθρώπων και να προκαλέσουμε αλλαγές στην κοινωνική και πολιτική θέση των πραγμάτων».
Κι αν σας φαίνονται όλα αυτά υπερβολικά, τότε δεν έχετε παρά να μελετήσετε την περίπτωση ενός 17χρονου Αμερικανού, ο οποίος βρέθηκε στο εδώλιο γιατί πόσταρε το αντίστοιχο εικονίδιο με το κεφάλι αστυνομικού και εικονίδια με όπλα δίπλα του. Προφανώς, όσο τα social media εισέρχονται περισσότερο στη ζωή μας, οι δημόσιες δηλώσεις μας σε αυτά αποκτούν και χαρακτήρα… αποδεικτικών στοιχείων.
Ενας άλλος λόγος για τον οποίο το συγκεκριμένο emoji είχε αυτή την τεράστια αποδοχή είναι ο συνδυασμός. Ο συνδυασμός που προσφέρει μεταξύ λύπης και χαράς, μεταξύ γέλιου και κλάματος. Για την ακρίβεια, είναι δύο σε ένα. Με βάση τη μελέτη της SwiftKey, η οποία έγινε μέσω ανάλυσης σε δισεκατομμύρια αναρτήσεις στα social media, το 60% των emoji που χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση αφορούν χαμογελαστά ή λυπημένα πρόσωπα, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Σκεφτείτε τώρα τη δυναμική που αναπτύσσει ένα εικονίδιο που συνδυάζει και τα δύο.
Τρίτη και βασικότερη αιτία: Το emoji παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στον γραπτό λόγο, όσο ο τονισμός και το body language στη δια ζώσης επαφή. Σκεφτείτε πόσες διαφορετικές πληροφορίες λαμβάνετε όταν βλέπετε κάποιον να σας μιλά, σε σχέση με το εάν απλά τον ακούγατε. Το ψηφιακό τοπίο που μόνο με λέξεις και γράμματα θα ήταν άδειο και στεγνό, τώρα γεμίζει και αποκτά… υγρασία. Είτε από δάκρυα χαράς, είτε από δάκρια λύπης.
Ολα τα παραπάνω είναι απλά η θεωρία. Η πράξη είναι ακόμη πιο… σκληρή. Ο Τζο Χέιλ, συγγραφέας και δημιουργός κινουμένων σχεδίων μετέτρεψε το γνωστό παραμύθι «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» σε μία εξιστόρηση μέσα από αυτά τα εικονίδια. Και δεν είναι ο πρώτος που επιχειρεί κάτι τέτοιο. Στη διαδικτυακή πλατφόρμα συγκέντρωσης χρημάτων από τον κόσμο για χρηματοδότηση επιχειρηματικών ιδεών, το διάσημο Kickstarter δηλαδή, είχαν συγκεντρωθεί περισσότερα από 25.000 δολάρια για τη μετάφραση της Βίβλου με emoji!
Τα emoji μπορεί απλά να είναι σημεία των καιρών. Μπορεί, όμως, να μετατραπούν στον κώδικα που θα αλλάξει οριστικά ένα παραδοσιακό μοντέλο επικοινωνίας. Ενα μοντέλο που κράτησε χρόνια, δεκαετίες ολόκληρες. Η γλώσσα αλλάζει δυναμικά, δεν μένει ποτέ στάσιμη. Οι ανάγκες επικοινωνίας το επιτάσσουν αυτό.
* H λέξη emoji προέρχεται από την Ιαπωνία και σημαίνει εικονίδιο-χαρακτήρας.