Μπορεί το ολοκληρωτικό, θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν να έχει καταφέρει να καταπνίξει τις σαρωτικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας των γυναικών του περασμένου δεκαμήνου σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά υπάρχουν και επώνυμοι Ιρανοί που αρνούνται να γίνουν πιόνια της ηγεσίας της χώρας.
Οταν η κορυφαία σκακίστρια του Ιράν εμφανίστηκε σε διοργάνωση παγκοσμίου πρωταθλήματος πέρυσι χωρίς την υποχρεωτική χιτζάμπ (η μουσουλμανική μαντήλα κεφαλής), ήξερε ότι φλερτάρει με την αμφισβήτηση στην πατρίδα της. Ωστόσο, διατήρησε την ελπίδα ότι θα μπορούσε να συνεχίσει να εκπροσωπεί τη χώρα της γέννησής της.
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ωστόσο, είχε εκδοθεί ένταλμα σύλληψής της, οπότε διέφυγε στην Ισπανία τον περασμένο Ιανουάριο. Την Τρίτη η Σάρα Χαντέμ έμαθε ότι της είχε δοθεί η ισπανική υπηκοότητα και την Πέμπτη ανακοίνωσε ότι θα παίξει για λογαριασμό της καινούργιας πατρίδας της στο Παγκόσμιο Κύπελλο Σκακιού στο Μπακού, στο Αζερμπαϊτζάν, την επόμενη εβδομάδα.
Την απόφαση, λέει στους Times του Λονδίνου, την εμπνεύσθηκε από τους ιρανούς φίλους της στον κόσμο του σκακιού, σκεπτόμενη τι είχαν διακινδυνεύσει και εκείνοι και πόσα είχαν χάσει. «Οταν ο Αλιρέζα Φιρούζια καταφέρνει κάτι, εξακολουθώ να τον θεωρώ Ιρανό, παρ’ όλο που είναι πλέον Γάλλος» λέει αναφερόμενη στον ιρανό γκραν μάστερ στο σκάκι, που αγωνίζεται για τη Γαλλία και κατατάσσεται ως ο έκτος καλύτερος παίκτης στον κόσμο.
«Από την εθνική ομάδα που είχαμε πριν και στην οποία αγωνιζόμουν, σχεδόν κανείς δεν βρίσκεται πια στο Ιράν» αποκαλύπτει. Λέει ότι είναι σοκαρισμένη με το πόσο γρήγορα εξελίχθηκαν τα γεγονότα. «Δεν μπορώ να πιστέψω την αγάπη και την υποστήριξη που έχουμε λάβει από τότε που φτάσαμε στην Ισπανία. Δεν υπήρξε μέρα που να ένιωθα ότι δεν ανήκουμε εδώ».
Η 26χρονη Χαντέμ, κορυφαία γκραν μάστερ σκακίστρια του Ιράν επί σχεδόν δέκα χρόνια, αποφάσισε να σταθεί ενάντια στο καθεστώς όταν ταξίδεψε στο Καζακστάν για το παγκόσμιο πρωτάθλημα γρήγορου και blitz σκακιού της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Σκακιού (FIDE) τον Δεκέμβριο, με το Ιράν να συγκλονίζεται από διαμαρτυρίες για τον θάνατο της διαδηλώτριας Μάσα Αμινί, ενώ ήταν υπό κράτηση.
«Ποτέ δεν ένιωσα πραγματικά άνετα με το χιτζάμπ, ποτέ δεν ήταν κάτι στο οποίο πίστευα» λέει στους Times η Χαντέμ. «Οταν κλήθηκα σε εκείνο το τουρνουά, συνειδητοποίησα, με όσα γίνονταν πίσω στην πατρίδα μου, ότι είχα μια επιλογή. Αν εμφανιζόμουν φορώντας τη μαντήλα μου, θα έστελνα το μήνυμα ότι ήμουν στο πλευρό της κυβέρνησης, αντί του λαού».
Οι Αρχές κατέστειλαν βάναυσα τις διαδηλώσεις στους δρόμους, που είχαν εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά στόχευσαν επίσης εξέχοντες ηθοποιούς, σκηνοθέτες και αστέρες του αθλητισμού. Ο ποδοσφαιριστής Αμίρ Νασρ-Αζαντάνι, είδωλο εκατομμυρίων Ιρανών, καταδικάστηκε σε 26 χρόνια φυλάκιση επειδή υποστήριξε τους διαδηλωτές. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: κανείς δεν είναι ασφαλής.
«Κανένας Ιρανός εκτός της χώρας δεν απαγορεύεται να επιστρέψει, αλλά αν επιστρέψει θα έχει πρόβλημα» εξηγεί η Χαντέμ. «Δεν λένε επίσημα ότι αυτό το άτομο δεν μπορεί να εισέλθει στη χώρα –αυτό δεν συμβαίνει ποτέ–, όταν όμως γυρνάς πίσω αντιμετωπίζεις τεράστια προβλήματα».
Η Σάρα λέει ότι εξωθήθηκε στην εξορία, αφού αρνήθηκε να γυρίσει ένα βίντεο στο οποίο θα ζητούσε συγγνώμη για το περιστατικό με το χιτζάμπ. Είχε διαταχθεί να πει ότι η πίεση από τη Δύση είχε επηρεάσει την απόφασή της. «Συνήθως, όταν μας έλεγαν “φορέστε αυτό και κάντε εκείνο”, το κάναμε πάντα χωρίς δεύτερη κουβέντα. Αλλά κάποια στιγμή μεγάλωσα λίγο, είδα όλα τα πράγματα που συνέβαιναν και άρχισα να τα αμφισβητώ».
Λέει ότι αρχικά σχεδίαζε να επιστρέψει στην πατρίδα της, αλλά αργότερα κατέληξε στο συμπέρασμα πως ήταν πολύ επικίνδυνο – όχι μόνο για εκείνη, αλλά και για τον σύζυγό της, σκηνοθέτη Αρντεσίρ Αχμαντί, και τον δέκα μηνών γιο τους, Σαμ. Το ισπανικό υπουργείο Αθλητισμού, γνωρίζοντας ότι η Χαντέμ είχε περάσει μήνες εξόριστη, προώθησε την υπόθεσή της για ιθαγένεια στο υπουργείο Δικαιοσύνης τον περασμένο μήνα, ώστε να επισπεύσει τη διαδικασία.
Ούσα ισπανίδα υπήκοος, έχει πλέον την ευκαιρία να λάβει μέρος σε περισσότερους διεθνείς σκακιστικούς αγώνες. «Πρόσφατα έχασα την ευκαιρία να παίξω σε ένα τουρνουά στις ΗΠΑ, κάτι που δεν θα αποτελεί πια πρόβλημα για μένα. Αυτό σημαίνει τόσα πολλά» αποκαλύπτει στους Times.
Αλλά προς το παρόν, προτεραιότητά της είναι να συνεχίσει να χτίζει τη ζωή της οικογένειάς της στην Ισπανία. «Το άμεσο σχέδιο είναι να μάθουμε ισπανικά» λέει. «Ακόμα δεν τα μιλάω, γιατί όλον αυτόν τον καιρό ξόδευα τον χρόνο μου ταξιδεύοντας σε τουρνουά».