Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη μεταξύ Κυβέλης και Φόνισσας

Από σκάνδαλο σε σκάνδαλο. Από «έρωτα» σε έρωτα. Τρεις γάμοι, τέσσερα παιδιά. Εκστρατείες «προς διαπόμπευσίν της»! Ενθερμοι οπαδοί της να πιάνονται στα χέρια με τους φανατικούς της «αιώνιας αντιπάλου» της να καταστρέφουν θέατρα.

Κι από πίσω, να τρέχει ένας μεγάλος έρωτας. Για το Θέατρο. Και η ταραγμένη ελληνική και παγκόσμια Ιστορία, στο φόντο. Πόσα πρόσωπα, πόσοι θρύλοι του θεάτρου και της πολιτικής, γύρω…

Τι γυναίκα ήταν αυτή, που «να τα πέμψει και να τα ανθέξει όλα τούτα»; Τι προσωπικότητα; Τι ηρωίδα; Τι καταλύτης στην Ιστορία;

Αν κάποια έχει μία απάντηση για τη μεγάλη Κυβέλη του ελληνικού θεάτρου, τούτη είναι η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη. Που την ενσαρκώνει, δυναμικά, στην πρώτη ουσιαστικά, «φιξιόν» και ιστορική συνάμα, τηλεοπτική σειρά με άξονα και θέμα τον μεγάλο και θυελλώδη έρωτα Κυβέλης – Γεωργίου Παπανδρέου.

Ο λόγος για τη σειρά της ΕΡΤ «Φλόγα και άνεμος» (από το ομότιτλο μυθιστόρημα του Στάφανου Δάνδολου – Εκδ. Ψυχογιός, 2020), σε σκηνοθεσία της πολύπειρης Ρέινας Εσκενάζυ.

Με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στον ρόλο της ισχυρής προσωπικότητας τούτης της ιστορίας: της Κυβέλης. Και τον φίλο της (από τα 20) και συνεργάτη της στο Ανοιχτό Θέατρο του Γιώργου Μιχαηλίδη, Άρη Λεμπεσόπουλο, στον ρόλο του Γεωργίου Παπανδρέου. Πρεμιέρα: το Σάββατο 17 Σεπτεμβρίου 2022, στην ΕΤ1.

Βέβαια, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη κάνει ήδη πρόβες, για να αρχίσει από τον Νοέμβριο τα γυρίσματα, για τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Φραγκογιαννούς στην ταινία που φωτίζει μια θρυλική μορφή, από την περίφημη νουβέλα «Η φόνισσα» του σκιαθίτη κοσμοκαλόγερου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Σε σκηνοθεσία και καλλιτεχνική επιμέλεια Εύας Νάθενα.

Πίσω, στην Κυβέλη (Ανδριανού). Ήταν, λοιπόν, μια ερωτευμένη γυναίκα; Μια απατημένη; Μια ισχυρή προσωπικότητα;

«Εκείνο που είναι σίγουρο», μου εξηγεί η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στη μακρά κουβέντα μας (με άπειρες λεπτομέρειες, από την ενδελεχή έρευνά της, για τον ρόλο της), «είναι ότι ήταν μια γυναίκα παθιασμένη με την τέχνη του θεάτρου.

»Μια γυναίκα μορφωμένη, που ως θιασάρχις γνώρισε στο ελληνικό κοινό τους μεγάλους του θεάτρου. Όπως και η (σ.σ.: αντίπαλός της) Μαρίκα Κοτοπούλη.

»Κυρίως, όμως, έγινε αφορμή για να αναπτυχθεί το ελληνικό ρεπερτόριο: Γρηγόριος Ξενόπουλος (που έγραψε και έργα για την ίδια και το θίασό της), Παντελής Χορν, Ιωάννης Πολέμης…».

Ο εύπορος επιχειρηματίας, δεύτερος σύζυγός της Κώστας Θεοδωρίδης (τον οποίο εγκατέλειψε για τον αρχικά «παράνομο» έρωτα με το Γεώργιο Παπανδρέου) έγινε και ο θεατρώνης παραγωγός της, στις πανάκριβες παραστάσεις που ανέβαζε. Ειδικά στις περιοδείες, σχεδόν κάθε βράδυ και άλλο έργο.

«Ήταν τόσο ισχυρή προσωπικότητα, που διεκδίκησε, ως γυναίκα, το δικαίωμά της στην προσωπική της ελευθερία και στις ερωτικές επιλογές της.

»Έκανε παιδί, εκτός γάμου ακόμη, με το Γεώργιο Παπανδρέου, εκείνη την εποχή. Σκέψου πόση δύναμη! Ακόμη και σήμερα επικρίνονται γυναίκες που αποφασίζουν να στήσουν μονογονεϊκές οικογένειες.

»Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι γεμάτα με τοξικούς αφορισμούς για το αν πρέπει ή όχι μια γυναίκα να φέρει ένα παιδί στον κόσμο εκτός γάμου. Δεν επιτρέπονται να υπάρχουν τέτοιου είδους αφορισμοί.

»Η Κυβέλη ήταν μία, πρώτη, φεμινίστρια. Που έφτασε να είναι και απατημένη. Πόσο να αντέξει η πληγωμένη της υπερηφάνεια τις περιπέτειες του άντρα που είχε ερωτευθεί; Κι έφυγε. Αυτός ήταν ο δικός της τρόπος να το αντιμετωπίσει: Με μια δήλωση υπερηφάνειας».

Είναι αξιοθαύμαστο, συνεχίζει η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, το πώς διαχειρίστηκε την προσωπική της ζωή. Άφησε ακόμη και το πολυαγαπημένο της θέατρο (για 15 χρόνια) για χάρη του έρωτά της και για χάρη της υγείας του παιδιού της. Και, παρά το χωρισμό τους, το 1949, δεν ζήτησε κανένας από τους δύο διαζύγιο, ως το τέλος.

«Ενδεχομένως, αν δεν πέθαινε, την 1η Νοεμβρίου του 1968, στον Ευαγγελισμό (όταν η ψυχολογία του και η υγεία του κλονίσθηκαν καθώς τού είχε επιβληθεί κατ’ οίκον περιορισμός από την Χούντα), ο Γεώργιος Παπανδρέου, να κατάφερναν να κάνουν ξανά το όνειρό τους για κοινή ζωή πραγματικότητα».

Η Κυβέλη άφησε τον πρώτο της άντρα Μήτσο Μυράτ και τα παιδιά τους, για να «κλεφτεί» με το γοητευτικό και πλούσιο επιχειρηματία Κώστα Θεοδωρίδη, που την πολιόρκησε.

Ο Μήτσος Μυράτ είπε στον Θεοδωρίδη, με νόημα: «Θα σε πληρώσει με το ίδιο νόμισμα». Οπερ και εγένετο, λίγο αργότερα, όταν άφησε τον ίδιο και το παιδί τους, το 1920, για τον τότε Γενικό Διοικητή Χίου, Γεώργιο Παπανδρέου, τοποθετημένο από τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Εκείνος ήταν παντρεμένος με τη Σοφία Μινέικο, κόρη πολωνού αριστοκράτη και είχαν ήδη έναν γιο, ενός έτους, τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Φανταστείτε, λοιπόν, πόσα και τι σκάνδαλα για την εποχή. Ο Τύπος «την περιέλουζε, γράφοντας ότι επηρεάστηκε από τα έργα που έπαιζε. Ομως, το κοινό τη λάτρευε. Και η υπεραγαπημένη του ηθοποιός συνέχισε, με γενναιότητα, να ανεβάζει τις παραστάσεις της».

Ενώ ο Μήτσος Μυράτ μου θυμίζει η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, πήγε στο θίασο της αντιπάλου της, Μαρίκας Κοτοπούλη (η Πέγκυ Τρικαλιώτη στην τηλεοπτική σειρά). Αντιπάλου και πολιτικά. Και οι δύο με «θερμοκέφαλους» οπαδούς, που έφταναν να πιάνονται στα χέρια ή να προκαλούν καταστροφές στα θέατρα του «αντίπαλου στρατοπέδου».

Ενα σημαντικό στοιχείο, μάρτυρας και των θυσιών: Οταν, το 1928, γεννήθηκε εκτός γάμου (παντρεύτηκαν 11 χρόνια μετά) ο γιος τους, Γιώργος Παπανδρέου, το παιδί καταχωρίστηκε στο ληξιαρχείο με όνομα μητρός «Σοφία Μινέικο», για να αποφευχθεί σκάνδαλο. Και διορθώθηκε αργότερα.

Μια φιλοβενιζελική εφημερίδα αποκάλυψε ότι η «παράνομη» σχέση έχει ως έδρα μία σουίτα στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάννια», δίχως να δημοσιεύσει ονόματα, για να προστατεύσει τον πολιτικό. Όμως, πολύ σύντομα διέρρευσαν και όταν πια γεννιέται και το παιδί τους, το σκάνδαλο φουντώνει.

Ο γάμος γίνεται το 1939, «όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου βλέπει την αναταραχή στην Ευρώπη και θέλει να προστατέψει τα αγαπημένα του πρόσωπα.

»Πίσω από όλη αυτή την αφήγηση και στο βιβλίο και στην τηλεοπτική σειρά, αλλά και στην πραγματική ιστορία, υπάρχει η Ιστορία του Έθνους και του κόσμου. Εκείνη, πρόσωπο θρυλικό του Πολιτισμού κι εκείνος της Πολιτικής.

»Και πίσω περνάνε τα μεγάλα γεγονότα. Αλλά και η ιστορία του θεάτρου. Ελπίζω οι νεότερες γενιές να πάρουν ερεθίσματα (σ.σ.: έστω από την τηλεοπτική σειρά) και να σκύψουν πάνω από την Ιστορία».

Στην ιστορία μας, αν και ξεκινά το 1887-8, όταν γεννιούνται και οι δύο ήρωές της και «φουντώνει» το 1920 με τη γνωριμία και την πρώτη σπίθα του έρωτά τους, η σειρά «περνάει από τη δικτατορία του Μεταξά, την εξορία του Παπανδρέου, την Κατοχή. Τη φυγάδευσή του στη Μέση Ανατολή (όπου πηγαίνει και η Κυβέλη, που παρολίγο να θαλασσοπνιγεί σε αυτό το ταξίδι), τα Δεκεμβριανά…

»Παράλληλα με τα προβλήματα στην υγεία του παιδιού τους, που την αναγκάζει να βρίσκεται για μήνες στην Ελβετία ή στην Αμερική, για θεραπείες, ηλεκτροσόκ, χειρουργεία. Άλλη μια θυσία».

Το παιδί που θα τούς ένωνε, με έναν τρόπο τούς απομακρύνει τον έναν από τον άλλο. Χώρια οι ερωτικές περιπέτειες του «λάτρη του ποδόγυρου» Παπανδρέου, που φτάνουν στα αυτιά της. Μέχρι που εκείνη, το 1951, στέλνει ένα τηλεγράφημα από την Αμερική και του ζητάει να εγκαταλείψει το σπίτι τους.

Έμειναν σε διάσταση για τα επόμενα 17 χρόνια, με την ελπίδα –όπως μού επισημαίνει η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη– ότι θα είναι ξανά κάποτε μαζί. Κανένας τους δεν ζήτησε διαζύγιο.

Όταν πεθαίνει το 1968 ο Παπανδρέου, η χούντα προσεγγίζει την χήρα του, Κυβέλη, και της προτείνει να ταφεί δημοσία δαπάνη από το καθεστώς, που ήδη βάλλεται στο εξωτερικό η εικόνα του. Εκείνη αρνείται και στις 3 Νοεμβρίου 1968, η κηδεία, με παλλαϊκή συμμετοχή, καταγράφεται ως η πρώτη αντιδικτατορική διαδήλωση.

Το καθεστώς της Επταετίας τής το κρατάει και πολύ σύντομα βγάζει στα… μανταλάκια μια επιστολή, που υπογράφει η ίδια, και «δηλώνει σύμπλευση με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο».

Σύμφωνα με μαρτυρίες από το οικογενειακό περιβάλλον της Κυβέλης, δεχόταν απειλές για την ζωή του αγαπημένου της γιού…

Το 1968, με την εισαγωγή του Γεωργίου Παπανδρέου στον Ευαγγελισμό, ξεκινάει και η τηλεοπτική σειρά «Φλόγα κι άνεμος». Και κάνει φλας μπακ σε αυτή την ιστορία έρωτα, παθών, απιστίας, τέχνης και πολιτικής.