Στην ταινία επιστημονικής φαντασίας «Επιστροφή στο Μέλλον Νο.2» του 1985, ο σκηνοθέτης Ρόμπερτ Ζεμέκις οραματίστηκε μια εκδοχή του 2015, όπου όλα τα οχήματα στα αμερικανικά αστικά κέντρα θα ήταν ιπτάμενα. Το πραγματικό 2015 δεν δικαίωσε το όραμά του, αλλά το λανσάρισμα των αυτοκινήτων–ρομπότ, που οδηγούνται αυτόματα, χωρίς άνθρωπο στη θέση του οδηγού, είναι πλέον μια πραγματικότητα στις αμερικανικές λεωφόρους.
Τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς έχουν γίνει κοινό θέαμα στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο. Οι ρυθμιστικές αρχές της Καλιφόρνιας ενέκριναν την περασμένη εβδομάδα στις εταιρείες αυτοκαθοδηγούμενων αυτοκινήτων των εταιριών Waymo και Cruise, να προσφέρουν εικοσιτετράωρη επί πληρωμή υπηρεσία ταξί σε όλο το Σαν Φρανσίσκο – μια σημαντική νίκη για τον κλάδο, που θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για πιο ευρεία υιοθέτηση της τεχνολογίας.
Η ψηφοφορία της περασμένης Πέμπτης αφαίρεσε τους περισσότερους περιορισμούς σχετικά με τη λειτουργία και τη χρέωση για τις διαδρομές των μη επανδρωμένων ταξί, ουσιαστικά δημιουργώντας περισσότερες υπηρεσίες μεταφοράς, από εταιρίες όπως η Uber, ή η Lyft — μόνο χωρίς τους οδηγούς τους, σύμφωνα με ανάλυση της εφημερίδας Washington Post.
Είναι μια κομβική στιγμή για τον κλάδο των αυτόνομων μεταφορών, επεκτείνοντας μια από τις μεγαλύτερες δοκιμές, για έναν κόσμο στον οποίο πολλές εταιρείες οραματίζονται ότι δεν χρειάζονται καθόλου οδηγούς. Για χρόνια, εταιρείες από την Amazon έως την Google, πειραματίζονται με αυτοκαθοδηγούμενα οχήματα, κάτι που θα μπορούσε να αποδειχτεί ανυπολόγιστα ανασταλτικό για την οικονομία της εργασίας, εάν πραγματοποιηθεί ποτέ μαζικά.
Μόνο στην Καλιφόρνια, υπάρχουν περισσότερες από 40 εταιρείες –από νεοφυείς επιχειρήσεις, έως τεχνολογικούς γίγαντες– που έχουν άδειες να δοκιμάζουν τα αυτοκίνητά τους στο Σαν Φρανσίσκο, σύμφωνα με το Τμήμα Μηχανοκίνητων Οχημάτων της πολιτείας. Η εφημερίδα υπολογίζει ότι οι εταιρείες συλλογικά διανύουν εκατομμύρια μίλια σε δημόσιους δρόμους κάθε χρόνο — ούσες υπεύθυνες και για εκατοντάδες, ως επί το πλείστον, μικροατυχήματα.
Η Επιτροπή Δημοσίων Υπηρεσιών της Καλιφόρνιας ενέκρινε τις άδειες για την Waymo και την Cruise, παρά τις αντιδράσεις από τοπικούς ηγέτες και πολλούς κατοίκους στο Σαν Φρανσίσκο, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι τα αυτόνομα οχήματα έχουν προκαλέσει χάος στην πόλη – από μποτιλιαρίσματα, έως διατάραξη τοποθεσιών όπου εφαρμόζονται μέτρα έκτακτης ανάγκης.
Η πλειοψηφία, με ψήφους 3-1, ήρθε μετά από μια επτάωρη συνάντηση στο Σαν Φρανσίσκο, όπου εκατοντάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους τόσο υπέρ, όσο και κατά των προτάσεων. Ο Ααρον Πέσκιν, πρόεδρος του Συμβουλίου Εποπτών του Σαν Φρανσίσκο και συχνός επικριτής των αυτοκαθοδηγούμενων αυτοκινήτων, είπε ότι ο ίδιος, ο δήμαρχος της πόλης, Λόντον Μπριντ, και μέλη των πρακτορείων μεταφορών της μεγαλούπολης θα συναντηθούν μετά την ψηφοφορία για να «συζητήσουν τα επόμενα βήματά τους».
Είπε ότι είναι «πιθανόν» η πόλη να καταθέσει αίτημα για επανάληψη της ψηφοφορίας, μια κίνηση–προπομπός για δικαστική προσφυγή κατά της επιτροπής. Τα δημόσια δεδομένα για τις δοκιμές στην Καλιφόρνια που αναλύθηκαν από την Washington Post δείχνουν την απότομη επέκταση του κλάδου τα τελευταία χρόνια: Το 2020, 551 αυτοκίνητα δοκιμάστηκαν σε απόσταση 2,9 εκατομμυρίων χιλιομέτρων στην Καλιφόρνια. Μέχρι το 2022, ο αριθμός είχε αυξηθεί σε 1.051 αυτοκίνητα, που δοκιμάστηκαν σε περισσότερα από 7,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα.
Η αδελφή εταιρεία της Google, Waymo, και η Cruise, είναι οι μεγαλύτερες εταιρείες που πραγματοποιούν δοκιμές στην πολιτεία με διαφορά, με εκατοντάδες αυτοκίνητά τους στους δρόμους στο Σαν Φρανσίσκο. Υπάρχουν όμως και άλλα γνωστά ονόματα στην «πίστα»: η Apple, η οποία έχει σε μεγάλο βαθμό σιωπήσει για τη λειτουργία του αυτοκαθοδηγούμενου αυτοκινήτου της –που εσωτερικά ονομάζεται Project Titan (Πρότζεκτ Τιτάνας)– είχε περίπου 50 αυτοκίνητα σε δοκιμές σε δημόσιους δρόμους, σύμφωνα με στοιχεία του 2022. Το Zoox της Amazon, έχει περίπου 100 δοκιμαστικά αυτοκίνητα.
Παρά τη ζέση γύρω από την ανάπτυξη του κλάδου, πολλοί ειδικοί προειδοποιούν ότι ένα πιο διαδεδομένο μέλλον των μη επανδρωμένων αυτοκινήτων, είναι ακόμα πιθανώς χρόνια μακριά. Ηδη, εταιρείες όπως η Uber και η Tesla, είχαν προβλέψει ότι θα ήταν ευρέως διαδεδομένα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2020, αλλά η τεχνολογία δεν κατάφερε να ανταποκριθεί.
Και ενώ περισσότερες από 40 εταιρείες έχουν άδειες για να δοκιμάσουν την τεχνολογία τους στην Καλιφόρνια, πολλές εξακολουθούν να πρέπει να έχουν τουλάχιστον έναν άνθρωπο παρόντα για να επιβλέπει την οδήγηση. Πολλές εταιρείες αυτοκινήτων δεν φαίνεται να δοκιμάζουν ενεργά την τεχνολογία καθόλου.
Ως μέρος των προϋποθέσεων για τη λειτουργία των οχημάτων τους στην Καλιφόρνια, οι εταιρείες υποχρεούνται να αναφέρουν συγκεκριμένες πληροφορίες, όπως χιλιόμετρα και συγκρούσεις, στην Εθνική Υπηρεσία Ασφάλειας Οδικής Κυκλοφορίας, στο Τμήμα Μηχανοκίνητων Οχημάτων της Καλιφόρνια, και σε άλλες ομοσπονδιακές υπηρεσίες.
Ωστόσο, οι επικριτές της τεχνολογίας ισχυρίζονται ότι αυτά τα δεδομένα είναι αναξιόπιστα και ελλιπή, καθώς οι εταιρείες δεν υποχρεούνται να αναφέρουν μια σειρά άλλων περιστατικών που επηρεάζουν το κοινό – όπως όταν ένα αυτοκίνητο παρεκκλίνει σε λωρίδα ποδηλάτων, ή λεωφορείων, ή σταματά απότομα και διακόπτει την κυκλοφορία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανέλυσε η εφημερίδα, έχουν αναφερθεί τουλάχιστον 236 συγκρούσεις από εταιρείες με αυτοκίνητα που λειτουργούν σε πλήρως αυτόνομη λειτουργία στην Καλιφόρνια, από το 2019 — οι περισσότερες σχετικά ασήμαντες. Αυτές δεν περιλαμβάνουν τα πολλά άλλα παραδείγματα προβλημάτων που αντιμετώπισαν τα αυτοκίνητα όταν λειτουργούσαν σε χειροκίνητη λειτουργία, ή μετά την ανάληψη του αυτόνομου αυτοκινήτου από άνθρωπο οδηγό.
Σε δηλώσεις τους, τόσο η Waymo, όσο και η Cruise, επιμένουν στην επιτυχία των μέτρων ασφαλείας τους – λέγοντας ότι η τεχνολογία τους θα οδηγήσει τελικά σε ασφαλέστερους δρόμους. Αλλά μόλις λίγους μήνες αφότου η κινεζική νεοφυής επιχείρηση, Pony.ai, έλαβε άδεια για να δοκιμάσει τα αυτοκίνητά της χωρίς οδηγό στους δρόμους της Καλιφόρνια το 2021, ένα από αυτά πέρασε πάνω από ένα κεντρικό διαχωριστικό στο Φρίμοντ της Καλιφόρνια, αλλοιώνοντας μια πινακίδα κυκλοφορίας.
Οι ρυθμιστικές αρχές της πολιτείας ανακάλεσαν αργότερα τις άδειες της. Σήμερα, σύμφωνα με το Τμήμα Μηχανοκίνητων Οχημάτων της Καλιφόρνια, επιτρέπεται στην εταιρεία να κάνει δοκιμές, εφόσον υπάρχει άνθρωπος για να πάρει τον έλεγχο αν τα πράγματα στραβώσουν. Σύμφωνα με δημόσια στοιχεία, η εταιρεία είχε 41 αυτοκίνητα ενεργά στην Καλιφόρνια το 2022.
Την ίδια χρονιά, ένα αυτοκίνητο της Apple κοντά στην πανεπιστημιούπολη της στο Κουπερτίνο, έπεσε πάνω σε πεζοδρόμιο με περίπου 21 χιλιόμετρα την ώρα. Κανείς δεν τραυματίστηκε, αλλά ένας τροχός του αυτοκινήτου απο-ευθυγραμμίστηκε. Σε δύο ξεχωριστές περιπτώσεις τον Μάιο και τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, το Zoox της Amazon ενεπλάκη σε δύο μικρά ατυχήματα στο Σαν Φρανσίσκο, που προκάλεσαν τραυματισμούς στους οδηγούς του οχήματος.
Αξιωματούχοι της πόλης λένε ότι έχουν βαρεθεί να είναι τα πειραματόζωα της βιομηχανίας. Σε μια προσπάθεια να σταματήσουν την ψηφοφορία της περασμένης Πέμπτης, έγραψαν επιστολές και μίλησαν σε ακροάσεις για να επιστήσουν την προσοχή σε μια σειρά περιστατικών τους τελευταίους μήνες.
Ανάμεσά τους, η περίπτωση ενός αυτοκινήτου που σταμάτησε κοντά σε σημείο μαζικών πυροβολισμών, ενός άλλου που μπλέχτηκε σε μια κίτρινη ταινία της αστυνομίας και κατέρριψε καλώδια μετά από μια μεγάλη καταιγίδα, και ενός άλλου που εμπόδισε για αρκετά λεπτά ένα πυροσβεστικό όχημα να βγει από έναν σταθμό.
Στους δρόμους της πόλης κατέβηκε επίσης ένα πιο οργανικό κίνημα διαμαρτυρίας, που προήλθε από τους κατοίκους της μεγαλούπολης. Σε βίντεο που έγιναν viral στο Twitter, μια ομάδα διαδηλωτών διαπίστωσε ότι η τοποθέτηση κώνων κυκλοφορίας στη μύτη των οχημάτων, τα απενεργοποιεί και τα κάνει να σταματήσουν.
Στόχος τους είναι να τονίσουν πόσο εύκολο είναι να μπερδέψει κανείς την τεχνολογία, αλλά και να πιέσουν τις κρατικές ρυθμιστικές αρχές να σταματήσουν την επέκταση αυτών των αυτοκινήτων στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο.