Η γρίπη των πτηνών εξαπλώνεται στην Ανταρκτική, με εκατοντάδες θαλάσσιους ελέφαντες να έχουν βρεθεί νεκροί, ενώ εκφράζονται φόβοι για «μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές της σύγχρονης εποχής», εάν ο εξαιρετικά μεταδοτικός ιός φτάσει στους απομακρυσμένους πληθυσμούς πιγκουίνων.
Ο ιός αναφέρθηκε πρώτη φορά μεταξύ των καφέ σκουά στο Bird Island, στα ανοιχτά της Νότιας Γεωργίας. Εκτοτε, ερευνητές και παρατηρητές έχουν αναφέρει μαζικούς θανάτους θαλάσσιων ελεφάντων, καθώς και πολλούς θανάτους σε φώκιες, γλάρους και καφέ σκουά, σε πολλές άλλες τοποθεσίες. Κρούσματα έχουν επιβεβαιωθεί και 1.500 χλμ. δυτικά της Νότιας Τζόρτζια, στα νησιά Φώκλαντ.
Η δρ Μέγκαν Ντιούαρ, πρόεδρος του Δικτύου Υγείας της Αγριας Ζωής της Ανταρκτικής, σημείωσε στον Guardian ότι η κατάσταση για τους θαλάσσιους ελέφαντες είναι πολύ ανησυχητική. «Σε ορισμένες τοποθεσίες είχαμε μαζικούς θανάτους, που φτάνουμε τις εκατοντάδες», είπε. «Υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα να οφείλονται στη γρίπη των πτηνών».
Μέχρι στιγμής οι έρευνες έχουν επιβεβαιώσει θανάτους από τη γρίπη των πτηνών σε οκτώ τοποθεσίες σε όλη την Ανταρκτική και δοκιμές εκκρεμούν σε ακόμη 20 τοποθεσίες όπου πέθαναν ζώα.
Οι ερευνητές ανέφεραν ότι πολλοί θαλάσσιοι ελέφαντες παρουσίασαν συμπτώματα γρίπης των πτηνών, όπως δυσκολία στην αναπνοή, βήχα και συσσωρεύσεις βλέννας γύρω από τη μύτη. Ο λήθαργος, οι σπασμοί και η ανικανότητα να πετάξουν είναι τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται η γρίπη στα πτηνά.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα κρούσματα στην ηπειρωτική Ανταρκτική, όπου υπάρχουν μοναδικά οικοσυστήματα που είναι μερικά από τα πιο απομονωμένα στον κόσμο, αλλά η ασθένεια αναμένεται να φτάσει και εκεί τους επόμενους μήνες, καθώς τα πουλιά μετακινούνται.
Οι πιγκουίνοι αρχίζουν να συγκεντρώνονται σε μεγάλες ομάδες καθώς ξεκινά η περίοδος αναπαραγωγής και αυτή η στενή επαφή τούς καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτους. Προηγούμενα κρούσματα στη Νότια Αφρική, τη Χιλή και την Αργεντινή δείχνουν ότι είναι πολύ ευαίσθητοι στη νόσο. «Εάν ο ιός αρχίσει να προκαλεί μαζική θνησιμότητα σε αποικίες πιγκουίνων, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές της σύγχρονης εποχής», ανέφερε έρευνα τον περασμένο μήνα.
Πολλά είδη στην Ανταρκτική δεν συναντώνται πουθενά αλλού, επομένως οι συνέπειες για την περιοχή από μια πιθανή εξάπλωση της γρίπης των πτηνών υψηλής παθογονικότητας (HPAI) είναι άγνωστες.
Η Επιστημονική Επιτροπή για την Ερευνα της Ανταρκτικής ανακοίνωσε πρόσφατα: «Δεδομένων των πυκνών αποικιών αναπαραγωγής άγριας ζωής στις περιοχές της Ανταρκτικής και υπο-Ανταρκτικής, η HPAI αναμένεται να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην άγρια ζωή και να οδηγήσει σε καταστροφικά επίπεδα θνησιμότητας στην περιοχή».
Ο ιός έχει σκοτώσει 20.000 θαλάσσιους λέοντες στη Χιλή και το Περού. Η Ντιούαρ είπε στον Guardian: «Αν αρχίσουμε να έχουμε κρούσματα παρόμοια με αυτά που έχουμε δει στη Νότια Αμερική, αυτό θα μπορούσε να έχει τεράστιες επιπτώσεις. Οι αυτοκρατορικοί πιγκουίνοι έχουν σημειώσει σημαντική πτώση στους αριθμούς τους, οπότε, αν έχουμε μεγάλες εστίες σε αυτά τα είδη, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω πίεση στις αποικίες τους».
Το τρέχον ξέσπασμα της εξαιρετικά μολυσματικής παραλλαγής του H5N1, που ξεκίνησε το 2021, εκτιμάται ότι έχει σκοτώσει εκατομμύρια άγρια πτηνά. Το στέλεχος που εξαπλώνεται στην Ανταρκτική είναι το 2.3.4.4b, το οποίο έχει αποδεκατίσει πληθυσμούς πτηνών στο Ηνωμένο Βασίλειο, την ηπειρωτική Ευρώπη, τη Νότια Αφρική και την Αμερική, με τις αποικίες θαλάσσιων πτηνών να παρουσιάζουν απώλειες από 50% έως 60%. Το στέλεχος H5N1 δεν έχει φτάσει ακόμη στην Ωκεανία. Εκτός από τις επιπτώσεις στα ζώα, ο θάνατος τεράστιου αριθμού ζώων από το οικοσύστημα της Ανταρκτικής μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε αυτό.
Είναι δύσκολο να καταγραφεί ακριβώς τι συμβαίνει, πάντως, λόγω του μεγέθους της Ανταρκτικής και του μικρού αριθμού ανθρώπων που την παρακολουθούν. Πολλές αναφορές για μαζικούς θανάτους έχουν έρθει μέσω τουριστικών πλοίων.
Πολλά μέρη στη Νότια Γεωργία είναι πλέον κλειστά για τους τουρίστες και ακόμη και οι ερευνητές πρέπει να περάσουν από πολλές ιατρικές εξετάσεις για να φτάσουν εκεί, σε μια προσπάθεια να σταματήσουν την εξάπλωση της νόσου.