Καθώς στη γαλλική ακροδεξιά «πολυκατοικία» προσπαθούν να χωνέψουν ένα αχώνευτο εκλογικό αποτέλεσμα, το αναμενόμενο τώρα είναι οι αλληλοκατηγορίες και ακόμη και η αποπομπή κορυφαίων αξιωματούχων που θα βρεθούν «υπόλογοι» για το αποτέλεσμα, όπως επισημαίνει το politico.eu
Αυτό που μέχρι πριν από λίγες ημέρες ήταν το επόμενο «τρόπαιο» για τη γαλλική Ακροδεξιά, η κατάληψη του Μεγάρου των Ηλυσίων το 2027, σήμερα της προκαλεί τρόμο. Στο μεταξύ, μια εκκολαπτόμενη αντιπαλότητα μεταξύ «μαθητή» και «δασκάλου» θα μπορούσε να διαλύσει μια από τις πιο επιτυχημένες πολιτικές συνεργασίες στη γαλλική μεταπολεμική ιστορία.
Ποιος θα οδηγήσει τις δεξιές εθνικιστικές δυνάμεις της Γαλλίας στη μάχη για την προεδρία της χώρας σε τρία χρόνια, ή, ακόμα νωρίτερα, εάν ο Μακρόν κάνει το απίθανο βήμα να φύγει από την εξουσία πριν από το τέλος της θητείας του; Το ερώτημα πλανάται πλέον απειλητικά πάνω από το συνασπισμό της Λεπέν.
Ενώ Λεπέν και Μπαρντελά φρόντισαν να δείξουν ενότητα δημόσια, η ηλικία του Μπαρντελά, η μεγαλύτερη από την ίδια την Λεπέν δημοτικότητά του στη βάση του κόμματος και η αυξανόμενη ανεξαρτησία του σε θέματα πολιτικής, όλα αποτελούν σιωπηρές απειλές για την εξουσία της Λεπέν στην Εθνική Συσπείρωση. Μιλώντας σε δημοσιογράφους, τον περασμένο Ιανουάριο, η Λεπέν αναγνώρισε τις αρετές του Μπαρντελά, αλλά πρόσθεσε ότι εκείνη ήταν που «του έδωσε μια ευκαιρία».
Ο Μπαρντελά έχει επανειλημμένα πει ότι η Λεπέν είναι ο «φυσικός υποψήφιος» για την προεδρία και ότι ο ίδιος δεν θα γίνει ο «Εμανουέλ Μακρόν της Μαρίν Λεπέν», αναφερόμενος στο πώς ο Μακρόν στράφηκε εναντίον του ευεργέτη του, τότε προέδρου Φρανσουά Ολάντ, πριν κερδίσει την προεδρία το 2017.
Ερωτηθείς για μια πιθανή διάσπαση, ο Ζαν-Λιν Λακαπέλ, σύμμαχος της Λεπέν, είπε: «Αποκλείεται. Είναι μια νικητήρια ομάδα».
Ωστόσο, σε ιδιωτικές συνομιλίες με το Politico, νυν και πρώην μέλη του κόμματος καθώς και σύμμαχοι και των δύο ακροδεξιών ηγετών δεν επέδειξαν την ίδια βεβαιότητα, επισημαίνοντας ότι το πολιτικό brand του Μπαρντελά έχει ευρύτερη απήχηση από εκείνο της Λεπέν. «Μερικοί Γάλλοι πιστεύουν ότι ο Ζορντάν Μπαρντελά έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές από τη Μαρίν Λεπέν», είπε ένας βουλευτής της Εθνικής Συσπείρωσης που ζήτησε να μην κατονομαστεί.
Το πραγματικό ερώτημα, είπαν αρκετοί αναλυτές, είναι λιγότερο το εάν αλλά το πότε θα αναλάβει τα ηνία ο Μπαρντελά· αν θα περιμένει υπομονετικά έως ότου η Λεπέν υποβάλει τέταρτη υποψηφιότητα για την προεδρία, ή αν θα προσπαθήσει να επιταχύνει τον χρόνο κάνοντας ένα εσωτερικό πραξικόπημα ή και φεύγοντας από την Εθνική Συσπείρωση για να σχηματίσει το δικό του κόμμα, όπως έκανε ο Μακρόν μετά την αποκόλληση από τον σοσιαλιστή Ολάντ, το 2016.
«Δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει πραξικόπημα πριν από το 2027, αλλά μετά από αυτό, ποιος ξέρει;» είπε ένας συντηρητικός πολιτικός που πρόσθεσε ότι ο Μπαρντελά είναι ένα «πιο αποτελεσματικό brand, που δεν έχει το όνομα Λεπέν και δεν κουβαλά τη δυσάρεστη κληρονομιά της».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Λεπέν έδωσε στον Μπαρντελά την αρχική ώθηση στην πολιτική, αλλά ο μαθητευόμενος ξεπέρασε γρήγορα τη δασκάλα του.
Αφού εντάχθηκε στο κόμμα, που στη συνέχεια ονομάστηκε Εθνικό Μέτωπο, στα 17 του το 2012, ανέβηκε γρήγορα στις τάξεις του για να ηγηθεί του ψηφοδελτίου του στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 2019, σε ηλικία μόλις 23 ετών. Το κόμμα κέρδισε 23,3% των ψήφων, νικώντας τη κεντρώα συμμαχία του Μακρόν.
Στη συνέχεια ο Μπαρντελά έγινε αναπληρωτής πρόεδρος του κόμματος κατά τις προεδρικές εκλογές του 2022 και ο επίσημος ηγέτης του λίγους μήνες αργότερα. Την εποχή εκείνη, ο Μπαρντελά, αισθανόμενος την ανάγκη να επιδείξει πίστη σε ένα κόμμα που προηγουμένως είχε μόνη επικεφαλής την Λεπέν, απέδιδε την επιτυχία του σε αυτό που ονόμαζε μια «μοναδική σχέση ανεκτίμητης εμπιστοσύνης» με την μέντορά του.
Εκτοτε, η Λεπέν και η Μπαρντελά παρουσιάζονται ως «ομάδα». Χάρη στην ιδιότητά της ως γόνου της δυναστείας Λεπέν, εκείνη αντιπροσωπεύει έναν οργανικό σύνδεσμο με την ιστορία του κόμματος. Ωστόσο, αυτή η δύναμη είναι επίσης αδυναμία: το όνομα της Λεπέν συνδέεται ανεξίτηλα με τις αντισημιτικές και ρατσιστικές δηλώσεις του πατέρα της, τον οποίο η ίδια έδιωξε από το κόμμα το 2015.
Εδώ μπαίνει τη σκηνή ο Μπαρντελά. Ενα αουτσάιντερ χωρίς δεσμούς αίματος με την «εταιρεία Λεπέν», ο ανερχόμενος πρίγκιπας της Ακροδεξιάς, ο οποίος έχει μεγαλύτερη απήχηση σε τμήματα του εκλογικού σώματος που παραδοσιακά αρνούνταν να δώσουν ψήφο στην Εθνική Συσπείρωση. Η ίδια η Λεπέν είπε το ίδιο κατά τη διάρκεια μιας κουβέντας με δημοσιογράφους τον Ιανουάριο του 2024: «Ο Ζορντάν είναι δημοφιλής στις ανώτερες επαγγελματικές κατηγορίες και είμαι χαρούμενη γι’ αυτό».
Ο Μπαρντελά βοηθά επίσης στη διεύρυνση της εμβέλειας του κόμματος, χάρη στο προσωπικό του υπόβαθρο. Σε αντίθεση με την αστή Λεπέν, η οποία μεγάλωσε σε μια έπαυλη στο μικροσκοπικό προάστιο του Παρισιού Σεν-Κλουντ, ο Μπαρντελά πέρασε τα νιάτα του στη σκληρή συνοικία του Παρισιού Σέιν-Σεν-Ντενίς, μαζί με τα παιδιά των μεταναστών και απορροφώντας τη γλώσσα και τις συμπεριφορές της γαλλικής νεολαίας.
Μαζί, εκπροσωπούν δύο κρίσιμα δημογραφικά στοιχεία. Η Λεπέν προσελκύει παραδοσιακούς υποστηρικτές και ψηφοφόρους της Εθνικής Συσπείρωσης από το αποβιομηχανοποιημένο βόρειο τμήμα της χώρας που έλκεται από τον εθνικισμό «των αδυνάμων», ενώ ο Μπαρντελά κερδίζει τους νέους και τις υψηλότερες κοινωνικοοικονομικές κατηγορίες.
«Είναι απαραίτητοι ο ένας για τον άλλον και συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον», πρόσθεσε ο Λακαπέλ, υπογραμμίζοντας πόσο καλά είχε πάει το δίδυμο στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 2024, όταν το κόμμα συγκέντρωσε το ένα τρίτο των ψήφων, υπερδιπλάσιο του πλησιέστερου αντιπάλου του.
Αλλοι, όμως, επισημαίνουν ότι η ιδέα της κοινής υποψηφιότητας -δηλαδή, η παρουσίαση δύο ή περισσότερων ονομάτων ως υποψηφίων- είναι εξαιρετικά ασυνήθιστη στις προεδρικές προεκλογικές εκστρατείες, στις οποίες ένας υποψήφιος παραδοσιακά αντιμετωπίζει το έθνος, μόνος.
Το υπερ-κεντρικό σύστημα διακυβέρνησης της Γαλλίας, που συχνά περιγράφεται ως προεδρική μοναρχία, αναιρεί ουσιαστικά την ιδέα δύο βασικών χαρακτήρων να μοιράζονται την εξουσία με ουσιαστικό τρόπο.
Στην καλύτερη περίπτωση, ο ένας αναλαμβάνει την προεδρία, όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος της εξουσίας, και ο άλλος γίνεται πρωθυπουργός του προέδρου, ένας κατώτερος, σχεδόν υποτελής, ρόλος.
Αυτό σημαίνει ότι την κρίσιμη ώρα ακόμη και ισχυροί σύμμαχοι μπορούν να γίνουν αντίπαλοι.
Ο Πούτιν και η γαλλική Ακροδεξιά
Κατά το Politico, το ερώτημα που αντιμετωπίζει η Ακροδεξιά είναι: Για πόσο καιρό θα συμφωνεί ο Μπαρντελά να παραμένει «δεύτερο βιολί» πίσω από την Λεπέν; Μια σειρά από διαφωνίες σχετικά με βασικά ζητήματα πολιτικής – συγκεκριμένα, τη σχέση του κόμματος με τη Ρωσία- υποδηλώνουν ότι οι όρκοι πίστης του μπορεί να μην είναι τόσο ισχυροί όσο θα ήθελε ο ίδιος να φαίνονται.
Μιλώντας στην εφημερίδα l’Opinion, τον Φεβρουάριο του 2023, ο Μπαρντελά είπε ότι η Εθνική Συσπείρωση έχει δείξει «συλλογική αφέλεια σχετικά με τις φιλοδοξίες του Βλαντίμιρ Πούτιν».
Το σχόλιο σόκαρε πολλούς σε ένα κόμμα που οφείλει την οικονομική του επιβίωση εν μέρει σε ένα δάνειο 9 εκατομμυρίων ευρώ που ενέκρινε το Κρεμλίνο και του οποίου τα στελέχη έκαναν τεράστια χάρη στον Πούτιν, λειτουργώντας ως παρατηρητές για να επικυρώσουν τα αποτελέσματα των εκλογών στη Ρωσία και τις ελεγχόμενες από τη Ρωσία εδάφη της Ουκρανίας. Η διαμάχη δεν εμπόδισε τον Μπαρντελά να υπερθεματίσει, ένα χρόνο αργότερα, λέγοντας σε συνέντευξη Τύπου ότι «οι πολεμικές δηλώσεις του προέδρου Πούτιν αντιπροσωπεύουν κίνδυνο για την ασφάλειά μας ως έθνος».
Η Λεπέν, αντίθετα, φρόντισε να μην επικρίνει ποτέ ευθέως τον Πούτιν. Ερωτηθείσα σχετικά με την επανεκλογή του ρώσου προέδρου, νωρίτερα αυτό το έτος, η Λεπέν είπε: «Πρέπει να ζήσουμε με αυτό. Αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα όπως είναι και όχι τον κόσμο όπως θα θέλαμε να είναι».
Τέσσερις ημέρες πριν από τις βουλευτικές εκλογές, η Μόσχα ανταπέδωσε τη χάρη: «Ο λαός της Γαλλίας επιδιώκει μια εξωτερική πολιτική που εξυπηρετεί τα εθνικά του συμφέροντα και μια ρήξη με τις επιταγές της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών», έγραψε το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X.
Οσον αφορά στην εσωτερική πολιτική, η Λεπέν και η Μπαρντελά αποκλίνουν περιστασιακά, όπως όταν εκείνος νωρίτερα φέτος επέκρινε την ιδέα της επιβολής ελάχιστων κατώτατων τιμών για τα γαλλικά γεωργικά προϊόντα. Η πρόταση ελάχιστης τιμής είναι μια μακροχρόνια θέση της Εθνικής Συσπείρωσης και η Λεπέν έσπευσε να διορθώσει τον προστατευόμενό της, κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίασης στην Εθνοσυνέλευση.
Η πορεία του Μπαρντελά προς την προεδρία
Καθώς η προσοχή στρέφεται στις προεδρικές εκλογές και η Εθνική Συσπείρωση επεξεργάζεται τα απογοητευτικά γι αυτήν αποτελέσματα της Κυριακής, κάποιοι στα πολύ δεξιά της γαλλικής πολιτικής μιλάνε πλέον ανοικτά για την υπεροχή του Μπαρντελά.
«Ξέρω πολλούς ανθρώπους που λένε ότι ψηφίζουν τον Ζορντάν και όχι την Λεπέν», είπε ένας σύμβουλος του συντηρητικού κόμματος των Ρεπουμπλικάνων στο Politico. «Υπάρχει ένα κύμα ενθουσιασμού, μια τάση υπέρ του Μπαρντελά. Καταφέρνει να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται χαλαροί όταν ψηφίζουν την Εθνική Συσπείρωση». Ο ίδιος σύμβουλος πρόσθεσε ωστόσο ότι η Μπαρντελά «δεν μπορεί να την αποβάλει. Η φίρμα Λεπέν είναι πιο σταθερή». Ομως, υπάρχει ένα σενάριο στο οποίο ο Μπαρντελά δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τη Λεπέν: αν το νομικό σύστημα της Γαλλίας κάνει τη δουλειά γι’ αυτόν.
Η Λεπέν, μαζί με άλλα 27 μέλη της Εθνικής Συσπείρωσης, αντιμετωπίζουν δίκη στις 30 Σεπτεμβρίου για κατηγορίες ότι έκαναν κατάχρηση κονδυλίων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προκειμένου να πληρώσουν για προεκλογικές τους εκστρατείες. Η ίδια αρνείται, φυσικά, τους ισχυρισμούς. Εάν κριθεί ένοχη, η Λεπέν θα μπορούσε να χάσει το δικαίωμά της να είναι υποψήφια στις προεδρικές εκλογές, κάτι που θα άνοιγε την πόρτα στον Μπαρντελά.
«Η Μαρίν θα μπορούσε να καταρρεύσει (πολιτικά) κατά τη διάρκεια της δίκης της», είπε στο Politico ένας πρώην βοηθός της Εθνικής Συσπείρωσης, συζητώντας τις πιθανότητες του Μπαρντελά να πάει μόνος του στις προεδρικές εκλογές. «Νομίζω ότι, κατά βάθος, προετοιμάζεται για αυτό», συμπλήρωσε.