Οι αστέρες των μπαλέτων Μπολσόι απολαμβάνουν εξέχουσα θέση στη ρωσική κοινωνία, αλλά μέσα στο σημερινό κλίμα αυτό δεν αρκεί για να τους προστατεύσει όταν υιοθετούν θέσεις εναντίον του Βλαντίμιρ Πούτιν. Η διάσημη μπαλαρίνα Ολγα Σμιρνόβα ανακάλυψε αυτή την πραγματικότητα όταν μπήκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2022 για να καταγγείλει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
«Είμαι ενάντια στον πόλεμο με όλη μου την ψυχή» έγραψε στην υπηρεσία μηνυμάτων Telegram. «Ποτέ δεν πίστευα ότι θα ντρεπόμουν για τη Ρωσία. Αλλά τώρα νιώθω ότι υπάρχει μια γραμμή που χωρίζει το πριν και το μετά». Μέχρι τότε ένα από τα πολύτιμα καλλιτεχνικά «κοσμήματα» της Ρωσίας, η Σμιρνόβα σύντομα συνειδητοποίησε ότι δεν είχε άλλη επιλογή παρά να εγκαταλείψει τα Μπολσόι και τη χώρα της.
Πριν τον πόλεμο, η ρωσίδα μπαλαρίνα είχε μια λαμπρή καριέρα στη Μόσχα. Μετά τη φυγή της έγινε μια από τις κύριες χορεύτριες του Ολλανδικού Εθνικού Μπαλέτου στο Αμστερνταμ, όπου ζει αυτοεξόριστη τα τελευταία δύο χρόνια.
«Δεν είχα άλλη επιλογή» λέει στους Times του Λονδίνου. «Σε έναν ιδανικό κόσμο θα έπρεπε να μπορείς να διαχωρίσεις την τέχνη από την πολιτική, αλλά στην πραγματικότητα είναι δύσκολο να το κάνεις. Ειδικά καθώς το Μπολσόι, ως το κεντρικό θέατρο της Ρωσίας, είναι στενά συνυφασμένο με όλα όσα πρεσβεύει η κυβέρνηση».
Σε λίγες ημέρες η Σμιρνόβα θα πάει στο Λονδίνο για το φιλανθρωπικό γκαλά «Χορός για την Ουκρανία», στο θέατρο Palladium, προς ενίσχυση των χορευτών του Κιέβου. Η μπαλαρίνα, που έχει ουκρανικές ρίζες, θυμάται τη δυσπιστία και τον φόβο που επικρατούσε στη Μόσχα με την κήρυξη της εισβολής. Ακολούθησε η πολιτική καταστολή, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να μπλοκάρονται από την κυβέρνηση.
Η Σμιρνόβα έκλεισε μια πτήση για το Ντουμπάι, έναν από τους ελάχιστους προορισμούς που ήταν ακόμα ανοιχτοί για τους Ρώσους. Δεν σκόπευε να παρατήσει τη χώρα της και τα Μπολσόι για πάντα, αλλά συνειδητοποίησε ότι για να συμβεί αυτό έπρεπε να ανακαλέσει τα αντιπολεμικά της σχόλια. «Αποφάσισα να μην επιστρέψω» λέει στους Times. «Αφησα τα πάντα πίσω μου, αλλά δεν ήμουν η μόνη. Εκανα όλες τις απαραίτητες διευθετήσεις σε συνεργασία με τον σύζυγό μου».
Ηρθε σε επαφή με τον Τεντ Μπράντσεν, τον εδώ και χρόνια καλλιτεχνικό διευθυντή του Ολλανδικού Εθνικού Μπαλέτου. Ηταν ένας θίασος που θαύμαζε για το εύρος του ρεπερτορίου του, αλλά την τράβηξε και η παρουσία της κορυφαίας μπαλαρίνας Λαρίσα Λέζνινα, η οποία, όπως και η Σμιρνόβα, εκπαιδεύτηκε στην Ακαδημία Βαγκανόβα της Αγίας Πετρούπολης.
Ο Μπράντσεν της πρότεινε να συναντηθούν στην Ολλανδία. Την επόμενη μέρα μετακόμισε στο Αμστερνταμ έχοντας στο πλευρό της τον τραπεζίτη σύζυγό της Ντμίτρι Κοστόφ, και μαζί της δυο βαλίτσες. Ο Μπράντσεν ήταν πανευτυχής που του δόθηκε η ευκαιρία να προσλάβει τη Σμιρνόβα, μια αυθεντική διεθνή σούπερ σταρ του μπαλέτου.
Το ταλέντο της είχε αρχίσει να λάμπει από το ξεκίνημα της καριέρας της. Μετά την αποφοίτησή της από την Ακαδημία Βαγκανόβα, το 2011, έλαβε προτάσεις εργασίας από τα Μπολσόι, το Μπαλέτο Μαριίνσκι και το Στάατσμπαλέ του Βερολίνου – τρεις από τους κορυφαίους χορευτικούς θιάσους στον κόσμο.
Επέλεξε το Μπολσόι επειδή εντυπωσιάστηκε από την ενέργεια και το όραμα του νεοδιορισθέντος τότε καλλιτεχνικού διευθυντή του Σεργκέι Φιλίν, ο οποίος δύο χρόνια αργότερα έπεσε θύμα επίθεσης με οξύ – την ώρα που οι πολιτικές του θέσεις είχαν αρχίσει να δυσαρεστούν το Κρεμλίνο. Η Σμιρνόβα μπήκε στα Μπολσόι ως σολίστ και προήχθη σε πρίμα μπαλαρίνα πέντε χρόνια αργότερα.
Φημισμένη για την απίστευτα επιμήκη τεχνική της, τη φυσική δυναμική, την εξωτική ομορφιά και την επιβλητική σκηνική παρουσία της, η Σμιρνόβα έγινε σύντομα η κορυφαία πρωταγωνίστρια των παραστάσεων των Μπολσόι, κοσμώντας τις βραδιές έναρξης των περιοδειών του θιάσου στο εξωτερικό, ειδικά στο Λονδίνο.
Μπορούσε να διοχετεύσει το άγριο δράμα και το μεγάλο φτερούγισμα της Οντέτ στη «Λίμνη των Κύκνων» με την ίδια ευκολία με την οποία μετέφερε την εκρηκτική τεχνική και τη ρομαντική γοητεία της Κίτρι στον «Δον Κιχώτη» ή τον υγρό αισθησιασμό ενός νέου μπαλέτου του βρετανού χορογράφου Γουέιν ΜακΓκρέγκορ.
Το γκαλά του Λονδίνου, στις 18 Φεβρουαρίου, θα δώσει στο κοινό την ευκαιρία να εκτιμήσει την ξεχωριστή τέχνη της σε δύο μέρη – ένα pas de deux από την εντυπωσιακή εκδοχή της «Κάρμεν» του Αλμπέρτο Αλόνσο (με παρτενέρ της τον Ντένις Ματβιένκο) και το περίφημο σόλο «Ετοιμοθάνατος Κύκνος», που έγινε διάσημο από την μπαλαρίνα Αννα Παβλόβα. Η παράσταση οργανώθηκε από τον πρώην σταρ του Βασιλικού Μπαλέτου, Ιβάν Πουτρόφ, που γεννήθηκε στο Κίεβο.
Η Σμιρνόβα έχει χαρακτηρίσει την εισβολή στην Ουκρανία «μια παγκόσμια καταστροφή» και εξακολουθεί να βλέπει με δέος τα καθημερινά θύματά της. Οι γονείς της είναι ακόμα στη Ρωσία και δεν τους έχει δει από τότε που έφυγε. Ως επί το πλείστον, δεν έχει επαφή με τους πρώην συναδέλφους της στο Θέατρο Μπολσόι.
Στα 32 της, η ρωσίδα μπαλαρίνα βρίσκεται στο απόγειό της ως χορεύτρια, και το Ολλανδικό Εθνικό Μπαλέτο τής δίνει την ευκαιρία να εξελιχθεί ως καλλιτέχνης. «Εχουμε εξαιρετικές κλασικές παραγωγές εδώ και έχω μεγάλη καλλιτεχνική ελευθερία να συνεχίσω τις σχέσεις μου με το Μπαλέτο του Μόντε Κάρλο και το Μπαλέτο του Αμβούργου» λέει στους Times.
Η Σμιρνόβα, που θα συμμετάσχει και στο ετήσιο γκαλά «Ballet Icons», στις 17 Μαρτίου στο Κολοσσαίο του Λονδίνου (χορεύοντας με τον Τζάκοπο Τίσι, άλλον έναν χορευτή που έφυγε από τα Μπολσόι και κατέληξε στο Ολλανδικό Εθνικό Μπαλέτο), λέει ότι είναι ζωτικής σημασίας για τους ουκρανούς χορευτές να συνεχίσουν να εργάζονται, ακόμη και στις καταστροφικές συνθήκες του σημερινού Κιέβου.
«Οταν πρωτοήρθα στο Αμστερνταμ και μπόρεσα να δουλέψω από την πρώτη κιόλας μέρα κάνοντας πρόβες μιας νέας παραγωγής της κλασικής παράστασης “Ρεϊμόντα”, αυτό με έσωσε. Η τέχνη έχει αυτή τη δυνατότητα, και οι χορευτές στην Ουκρανία γνωρίζουν ότι η τέχνη και το θέατρο μπορούν να τους σώσουν» εξηγεί στους Times.