«Αν κάτι γίνει μία φορά μπορεί να μην ξαναγίνει ποτέ. Αν, όμως, κάτι συμβεί και δεύτερη φορά, τότε σίγουρα θα συμβεί και τρίτη», λέει ένα ρητό. Κι αν αυτό ισχύει, τότε η «επανεκλογή» της Κριστίν Λαγκάρντ στη θέση της διευθύντριας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου πρέπει απλώς να θεωρείται προάγγελος της τρίτης της φοράς.
Η 60χρονη γαλλίδα κατάφερε να εξουδετερώσει οποιονδήποτε άλλον… λιγουρεύτηκε τη θέση της και ήταν η μόνη που έθεσε υποψηφιότητα για τη θέση του επικεφαλής του ΔΝΤ, αφού κανείς δεν τόλμησε να αμφισβητήσει την κυριαρχία της. Κι αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από τη φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων κι από το επιστέγασμα της πορείας της. Μιας πορείας που άρχισε το καλοκαίρι του 2011.
Συγκεκριμένα, στις 5 Ιουλίου εκείνου του καλοκαιριού αναλαμβάνει τα ηνία του –ίσως πιοπολυσυζητημένου τα τελευταία χρόνια- διεθνούς οργανισμού. Νωρίτερα, είχε υπηρετήσει για τέσσερα χρόνια το υπουργείο Οικονομικών της Γαλλίας και είχε γράψει το όνομά της στην πολιτική ιστορία της χώρας, αφού ήταν η πρώτη γυναίκα υπουργός με αυτό το χαρτοφυλάκιο. Κι όχι μόνο αυτό. Ηταν η πρώτη γυναίκα στο αξίωμα της υπουργού Οικονομικών σε χώρα-μέλος των G8.
Η Λαγκάρντ είχε δείξει από νωρίς πως έχει όλα τα φόντα να κατακτήσει τον οικονομικό κόσμο. Από την παιδική της ηλικία. Και το ότι οι μεγαλύτεροι παίκτες της παρτίδας την στήριξαν, αυτό δείχνει πως κάποιοι εκτιμούν και παίρνουν πολύ στα σοβαρά το πρόσωπο με το γκριζαρισμένο -σχεδόν άσπρο- μαλλί. Κίνα και Γερμανία έχουν προσκολλήσει στο άρμα της και μαζί… τραβούν την ανηφόρα. Πώς, λοιπόν, κάποιος από τις 188 χώρες-μέλη του ΔΝΤ να φέρει αντίρρηση;
Μέρες παράξενες, θαυμάσιες μέρες
Μπορεί για τον υπόλοιπο κόσμο το διάστημα από το 2011 -και λίγο νωρίτερα- και μετά να είναι «μαύρο» για το ΔΝΤ, όμως, είναι… ρόδινο. Κι αυτό γιατί επί εποχής Λαγκάρντ, ο οργανισμός με έδρα την Ουάσινγκτον όχι μόνο εδραιώνει την ηγετική θέση του στο διεθνές γεωπολιτικό γίγνεσθαι (με πολιορκητικό κριό τα δάνεια), αλλά πολλές φορές γίνεται και το… κλειδί για να ξεκλειδώσουν κρίσεις που έφτασαν ακόμη και σε εμφύλιες συρράξεις (βλ. περίπτωση Ουκρανίας). Γενικώς, το ΔΝΤ έχει γίνει κάτι σαν την Coca Cola. Πάει με… όλα. «Εχω γίνει μάρτυρας πολλές φορές των όσων μπορεί να κάνει. Εχει την ικανότητα να κάνει τους ανθρώπους και όλες τις αντίπαλες πλευρές να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι και να συζητήσουν και να βρίσκουν στο τέλος λύσεις που μπορούν να ξεκαθαρίσουν την κατάσταση», τόνισε μόλις πριν μερικές μέρες ο Τζακ Λιου, ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών. Υπάρχει μεγαλύτερο παράσημο;
Κάθε αρχή και δύσκολη
Τα πράγματα δεν άρχισαν καλά για τη Λαγκάρντ. Για την ακρίβεια, καθόλου καλά. Αναλαμβάνει ένα πόστο κι έναν οργανισμό που έχουν πληγεί από τις ερωτικές περιπέτειες του Ντομινίκ Στρος Καν, του ομοεθνούς προκατόχου της. Και είναι τόσες πολλές οι φορές που ακούει δριμεία κριτική που κανείς δεν πιστεύει ότι θα τα καταφέρει. Είναι τα χρόνια που το ΔΝΤ βρίσκεται στο επίκεντρο. Η εμπλοκή του στα της Ελλάδας και η καθημερινή προβολή των όσων συμβαίνουν στη χώρα μας στα διεθνή ΜΜΕ κάνουν τον οργανισμό μισητό από πολλούς. Είναι οι μήνες που η Ελλάδα είναι με το ένα πόδι εκτός ευρωζώνης, είναι οι μήνες που διάφοροι υπουργοί Οικονομικών την κατηγορούν ότι δεν είναι επαρκώς καταρτισμένη, είναι οι μήνες που η μία αποτυχημένη πρόβλεψη των υφισταμένων της διαδέχεται την άλλη. Ωστόσο, είναι οι μήνες που η ίδια αρχίζει να δείχνει τις ικανότητές της. Τις ικανότητες που την κάνουν να μιλά απευθείας με την Ανγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ, με τον Μπαράκ Ομπάμα και με τους επικεφαλής των κορυφαίων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Είναι λαμπερή, κινείται χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησής της και σταδιακά εδραιώνεται.
Δεν έρχονται, όμως, όλα όπως τα περιμένει. Πάνω που έχει αρχίσει να αλλάζει την άποψη του κόσμου για την αναγκαιότητα του ΔΝΤ (σε κάτι που βοήθησε και η Γερμανία αρκετά) έρχονται οι εξελίξεις στην Ελλάδα και στην Ουκρανία να ταράξουν τα νερά. Τα δανειακά προγράμματα των δύο χωρών είναι από τα μεγαλύτερα, αν όχι τα μεγαλύτερα πάνω στον πλανήτη. Και φλερτάρουν και τα δύο με την αποτυχία. Κι ας έχει καταφέρει η ίδια η Λαγκάρντ να δει τέσσερις αλλαγές πρωθυπουργών στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα δεν… βγαίνει.
Η σχέση της Λαγκάρντ με τη χώρα μας μόνο κακή δεν είναι. Τουλάχιστον, όσον αφορά τις δημόσιες τοποθετήσεις. Η 60χρονη Γαλλίδα έχει δώσει πολλές φορές αυτό που ζητά η Αθήνα εδώ και χρόνια. Δημόσιες δηλώσεις για αναδιάρθρωση (εντάξει, το κούρεμα έχει αποκλειστεί) του χρέους. Αλλά, προφανώς, συνεχίζει να ζητά εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Δεν κάνει η ίδια τη βρόμικη δουλειά, δεν μιλά η ίδια για παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, αφήνει τους άλλους να το κάνουν. Συγκεκριμένα τη Γερμανία. Η ίδια περιορίζεται στο να μιλά με ήπιο ύφος στον Γιάνη Βαρουφάκη, στα περίφημα Eurogroup που, σχεδόν, κανείς δεν του μιλά. Κυρία με «Κ» κεφαλαίο.
Ιστορία μου, αμαρτία μου
Κι αν η Λαγκάρντ συχνάζει, πλέον, περισσότερο σε αίθουσες συνεδριάσεων ξενοδοχείων και σε πολυτελή μίνιμαλ γραφεία στο Μανχάταν και στο Παρίσι παρά στο σπίτι της, σε λίγο καιρό θα περάσει πολλές ώρες στις αίθουσες δικαστηρίων. Κι αυτό γιατί εκκρεμεί εις βάρος της μία υπόθεση που αφορά απόφαση την οποία έλαβε η Λαγκάρντ όταν ήταν υπουργός Οικονομικών. Είναι η γνωστή υπόθεση Ταπί, με εμπλεκόμενα μέρη τον γνωστό επιχειρηματία Μπερνάρ Ταπί και το γαλλικό κράτος. Η 60χρονη γαλλίδα είχε αποφασίσει να παραπέμψει την υπόθεση σε ειδική επιτροπή, η οποία επιδίκασε στον Ταπί περισσότερα από 400 εκατομμύρια ευρώ ως αποζημίωση. Τον περασμένο Δεκέμβριο, δικαστήριο ζήτησε από τον Ταπί να επιστρέψει αυτό το ποσό.
Ακόμη κι ο Γιάνης Βαρουφάκης μιλούσε με καλά λόγια για τη γαλλίδα τεχνοκράτη
Πίσω από το λαμπερό της χαμόγελο βρίσκεται ένα άτομο με πορεία σε όλα τα πόστα που μπορεί να φανταστεί κανείς. Η παιδική της ηλικία ήταν γεμάτη βιβλία, λογικό κάποια στιγμή να πέσει κι η ίδια με τα μούτρα σε αυτά. Οι γονείς της ήταν καθηγητές Πανεπιστημίου στις κλασικές σπουδές και την στρέφουν εξ αρχής στον αθλητισμό και στη μουσική. Ασχολείται με τη συγχρονισμένη κολύμβηση και καταφέρνει, μάλιστα, στην εφηβεία της να μπει στην εθνική ομάδα της Γαλλίας. Μόλις στα 15 της κερδίζει το χάλκινο μετάλλιο σε εθνικό πρωτάθλημα. Οι διακρίσεις και οι επιτυχίες έχουν μπει στο αίμα της, όπως μπαίνει το χλώριο της πισίνας στο δέρμα ενός αθλητή της συγχρονισμένης κολύμβησης.
Αργότερα θα σπουδάσει νομικά και θα φύγει για την Αμερική. Στις ΗΠΑ συνεχίζει τις σπουδές της σε μεταπτυχιακό επίπεδο και το 1981 αρχίζει την επαγγελματική της καριέρα στο Παρίσι ως δικηγόρος στην Baker & McKenzie, ίσως την κορυφαία δικηγορική εταιρεία παγκοσμίως. Ειδικεύεται σε θέματα εργατικού δικαίου και αντιμωνοπολιακού δικαίου. Το 1999, έπειτα από σχεδόν 25 χρόνια στην εταιρεία, φτάνει στην κορυφή. Γίνεται πρόεδρός της και παραμένει στο πόστο αυτό μέχρι και το 2004, όταν και ο Ζακ Σιράκ την καλεί για να της απομείνει το μετάλλιο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής. Είναι η ανώτατη τιμητική διάκριση που απονέμει το γαλλικό κράτος, ενώ έναν χρόνο αργότερα η Λαγκάρντ μπαίνει στο εποπτικό συμβούλιο του ολλανδικού κολοσσού ING Group, συνεχίζοντας να θριαμβεύει στον τομέα των πολυεθνικών και λίγο πριν μπει στον στίβο της πολιτικής.
Ολα τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Μία επιτυχημένη ιστορία για την ίδια, μία αμφιλεγόμενη ιστορία για τους ανθρώπους των χωρών που εξαρτώνται από αυτήν…