Είμαι… και τι δεν είμαι –διάνοια, ο ουρανός με τ’ άστρα– μπορεί να λέει ο Τραμπ για τον εαυτό του κομπορρημονώντας στο Twitter του, στον καθρέφτη της κρεβατοκάμαράς του ή όπου αλλού, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο άνθρωπος είναι ασταθής ως προσωπικότητα και πόρρω απέχει από το να χαρακτηριστεί… διάνοια.
Ο Πολ Κρούγκμαν, νομπελίστας οικονομολόγος και αρθρογράφος στους Νew York Times, ασχολείται με το κατά πόσον οι χτυπητές ανεπάρκειες του προέδρου των ΗΠΑ μπορεί τελικά να σώσουν την ίδια την αμερικανική δημοκρατία, καθώς είναι εξόχως αποκαλυπτικές για το πολιτικό ποιόν του Ντόναλντ Τραμπ.
Από πολύ νωρίς, γράφει ο Κρούγκμαν, ξεκαθάρισαν τα πράγματα. Ο νυν πρόεδρος της Αμερικής είναι ένας μεγαλομανής «αυτοκράτορας» που δεν δέχεται περιορισμούς και όρια στην εξουσία του. Μάλιστα θεωρεί ότι κάθε κριτική στα πεπραγμένα του συνιστά κάποια μορφή προδοσίας. Παρά ταύτα, η διανοητική ανεπάρκεια του Τραμπ μπορεί να σώσει τις ΗΠΑ ως μοντέλο δυτικής δημοκρατίας. Διότι είναι κραυγαλέα τα πολιτικά αντανακλαστικά του: είναι προδήλως αντιδημοκρατικά, διατυμπανίζουν τον αυταρχισμό του. Αν ήταν πιο μετρημένος στις αντιδράσεις του, η αμερικανική δημοκρατία ίσως είχε λιγότερες πιθανότητες απ’ όσες έχει τώρα για να επιβιώσει.
Για να μην παρεξηγηθεί, ο Κρούγκμαν εξηγείται πάραυτα:
«Δεν εννοώ ότι ο Τραμπ είναι ηλίθιος. Πώς θα μπορούσε ένας ηλίθιος να εξαπατήσει τόσους πολλούς, να κυβερνήσει τόσον καιρό και να εξακολουθεί να κυβερνά; Ούτε εννοώ ότι είναι παλαβός, παρά τα tweets που έχει γράψει για την ασύγκριτη σοφία του και για τους Κούρδους που δεν έλαβαν μέρος στην D-Day.
» Τεμπέλης είναι, ακραία επιφυλακτικός και υπερβολικά ανασφαλής για να ακούσει ορισμένες συμβουλές ή για να παραδεχτεί κάποιο λάθος του. Και δεδομένου ότι είναι στην πραγματικότητα αυτό που κατηγορεί τους άλλους ότι είναι –ένας εχθρός του λαού, δηλαδή–, πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για τα ελαττώματά του».
Μα, γιατί δίνει τόσα «πυρομαχικά» στους υπερασπιστές της δημοκρατίας ο Τραμπ; Μήπως δεν αντιλαμβάνεται καν ότι ο τρόπος του πυροδοτεί τις αντιδράσεις τους;
«Φαίνεται να πιστεύει πραγματικά και αυτός στις παράξενες θεωρίες συνωμοσίας τις οποίες υποστηρίζουν οι οπαδοί του για να δικαιολογήσουν τις προεδρικές πράξεις. Επίσης στερείται οποιουδήποτε είδους αυτοσυγκράτησης». Ετσι εξηγείται γιατί η παραπομπή του, η οποία φαινόταν απίθανη πριν από λίγες εβδομάδες, φαίνεται τώρα σχεδόν αναπόφευκτη. «Η καταδίκη στη Γερουσία εξακολουθεί να είναι απίθανη, αλλά δεν είναι τόσο αδύνατη όσο κάποτε εμφανιζόταν».
Αν ο Τραμπ ήταν πιο «πονηρεμένος» και είχε περισσότερο αυτοέλεγχο, «η πορεία προς την αυτοκρατορία θα μπορούσε να είναι ασταμάτητη» – επειδή το κόμμα του δεν δείχνει και πολλά δημοκρατικά ανακλαστικά, επειδή διαθέτει και φίλια μέσα ενημέρωσης, επειδή «έχει κατορθώσει να διαφθείρει κομβικές κρατικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου του υπουργείου Δικαιοσύνης». Πράγματι «αυτά τα πλεονεκτήματα είναι τόσο μεγάλα, ώστε η επίθεση κατά της δημοκρατίας μπορεί ακόμη και να επικρατήσει – ο μόνος λόγος που θα μπορούσε να στραβώσει είναι, όπως είπα», γράφει ο Κρούγκμαν, «τα ελαττώματα του Τραμπ».
Η ιδιαιτερότητα της περίπτωσης Τραμπ έγκειται και σε τούτο: «Αλλοι λευκοί εθνικιστές ηγέτες που προσπαθούν να ανατρέψουν το κράτος δικαίου και να μετατρέψουν τις χώρες τους από δημοκρατίες σε μονοκομματικές αυτοκρατορίες έχουν στερεώσει την εξουσία τους παρέχοντας τουλάχιστον κάτι από τις λαϊκιστικές υποσχέσεις τους» τονίζει ο αρθρογράφος. «Στην Πολωνία, λόγου χάρη, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Δικαιοσύνης έχει αυξήσει τις κοινωνικές δαπάνες και τώρα υπόσχεται μεγάλη αύξηση του κατώτατου μισθού». Τέτοια πράγματα, βέβαια, δεν έγιναν στην Αμερική.
Τελικά το συμπέρασμα του αρθρογράφου έρχεται αβίαστο: «Οσοι από εμάς θέλουμε την Αμερική να συνεχίσει να υπάρχει όπως την ξέρουμε, πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που ο Τραμπ είναι τόσο ανώριμος και ανίκανος. Τα ελαττώματα του χαρακτήρα του είναι το μόνο πράγμα που μας δίνει μια πιθανότητα να παλέψουμε».