H αντίθεση δεν θα μπορούσε να είναι πιο εμφανής: την ώρα που οι ΗΠΑ εισέρχονται δυναμικά στην εποχή Ντόναλντ Τραμπ –με όσα φέρνει αυτή ως προς τις προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η «ορφανή» πια από την αμερικανική προστασία Ευρώπη– η πιο ισχυρή χώρα της Γηραιάς Ηπείρου εισέρχεται στη δίνη μιας κυβερνητικής κρίσης, που συνιστά μια νέα απειλή για την ευρωπαϊκή οικονομία και τη συνολική γεωπολιτική της θέση.
Ο συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Φιλελευθέρων, που είχε προκύψει μετά τις εκλογές του 2021 στη Γερμανία, διαλύεται· οι εκτιμήσεις που διατυπώνονταν εδώ και μέρες, επιβεβαιώθηκαν με δραματικό τρόπο το βράδυ της Τετάρτης, όταν ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς απέπεμψε από την κυβέρνηση τον Κρίστιαν Λίντνερ, υπουργό Οικονομικών και ηγέτη του FDP, όταν ο τελευταίος, αδυνατώντας να συγκεράσει τις αντικρουόμενες πολιτικές και τις εσωτερικές αντιφάσεις του τρικομματικού συνασπισμου στο κείμενο του προϋπολογισμού για το 2025, πρότεινε πρόωρες εκλογές.
Τυπικά, η κυβέρνηση στο Βερολίνο συνεχίζει να κυβερνά τη χώρα και να κυβερνά –σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που ανακοίνωσε ο καγκελάριος Σολτς, την 15η Ιανουαρίου θα διεξαχθεί ψηφοφορία για λάβει ή όχι η κυβέρνηση ψήφο εμπιστοσύνης από την Μπούντεσταγκ (Bundestag).
Ο δε αντικαγκελάριος, ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ των Πρασίνων, επέμεινε, σε δηλώσεις του την Πέμπτη, ότι η Γερμανία εξακολουθεί να μπορεί να λειτουργεί και χειροκρότησε την ενέργεια του Σολτς να παύσει τον υπουργό Οικονομικών.
Ο Κρίστιαν Λίντνερ, ηγέτης του FDP που ομνύει στον δημοσιονομικό συντηρητισμό, δεν μπόρεσε να φέρει σε πέρας το θεμελιώδες καθήκον της σύνταξης του προϋπολογισμού και έχασε τον σεβασμό των άλλων μελών του υπουργικού συμβουλίου, εξήγησε ο Χάμπεκ, μιλώντας στο ραδιοσταθμό Deutschlandfunk.
«Στη βάση αυτή, η απόφαση του καγκελαρίου ήταν εύλογη. Ήταν συνεπής και απαραίτητη σ’ αυτό το σημείο», πρόσθεσε.
Ερωτηθείς αν η Γερμανία εξακολουθεί να μπορεί να λειτουργεί, ο Χάμπεκ δήλωσε στο ραδιοσταθμό: «Ναι, φυσικά μπορούμε», προσθέτοντας πάντως ότι «δεν έχουμε πλέον πλειοψηφία στο κοινοβούλιο». Καθώς η κατάρρευση της κυβέρνησης ανοίγει το δρόμο για πρόωρες εκλογές, ο Χάμπεκ πρόσθεσε πως δεν προτίθεται να υπηρετήσει ως προσωρινός υπουργός Οικονομικών.
Την θέση του υπουργού Οικονομικών αναλαμβάνει ο υφυπουργός στην καγκελαρία Γκέοργκ Κούκις, ο οποίος έχει διατελέσει και υφυπουργός Οικονομικών υπό τον Σολτς την περίοδο 2018-2021. Πριν από την είσοδό του στην πολιτική ήταν επικεφαλής της Goldman Sachs στη Γερμανία.
Αρα, η Γερμανία «λειτουργεί». Αλλά για πόσο;
Αναλυτές εκτιμούν ότι μετά την ψηφοφορία του Ιανουαρίου οι γερμανοί βουλευτές θα ανοίξουν τον δρόμο για κάλπες ως το τέλος Μαρτίου, δηλαδή, έξι μήνες νωρίτερα από τις προγραμματισμένες για τον Σεπτέμβριο του 2025 ομοσπονδιακές εκλογές. Αλλωστε αυτό το χρονοδιάγραμμα περιέγραψε και ο Σολτς:
Μέχρι τότε, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και οι Πράσινοι θα εξακολουθήσουν να συγκυβερνούν ως κυβέρνηση μειοψηφίας, ευελπιστώντας στην ανοχή του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU), προκειμένου έως το τέλος του έτους να εγκριθούν κρίσιμα νομοσχέδια για το συνταξιοδοτικό και για τη στήριξη της βιομηχανίας.
Εκλογές τώρα ζητάει ο Μερτς
Για τον σκοπό αυτό ο καγκελάριος Σολτς όρισε έκτακτη συνάντηση, την Πέμπτη, με τον αρχηγό της κοινοβουλευτικής ομάδας της Χριστιανικής Ένωσης (CDU/CSU) Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος από την πλευρά του αρχικά είχε φροντίσει να αποφύγει, τις πρώτες ώρες της κρίσης, να σχολιάσει δημόσια τις εξελίξεις.
Ωστόσο την Πέμπτη, ο Μερτς ξεκαθάρισε ότι απορρίπτει το χρονοδιάγραμμα που έθεσε ο Σολτς και ζήτησε εκλογές εδώ και τώρα.
«Ο κυβερνητικός συνασπισμός απέτυχε (…) Το τέλος της χθεσινής νύχτας σήμανε και το τέλος του “φωτεινού σηματοδότη” και επομένως και το τέλος της τρέχουσας νομοθετικής περιόδου και δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να ζητηθεί ψήφος εμπιστοσύνης τον Ιανουάριο», δήλωσε ο Μερτς μετά από συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, η οποία αποφάσισε ομόφωνα ότι ο καγκελάριος πρέπει να ζητήσει την ψήφο εμπιστοσύνης την επόμενη εβδομάδα. Αν αποτύχει να εξασφαλίσει την ψήφο της πλειοψηφίας, έχει 21 ημέρες για να διαλύσει το κοινοβούλιο.
Νωρίτερα, ο υπουργός-επιτελάρχης της καγκελαρίας, Βόλφγκανγκ Σμιτ (SPD) είχε αναφέρει ως πιθανότερη ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών την 9η Μαρτίου. Ο Μερτς ωστόσο τόνισε ότι η Γερμανία δεν αντέχει μια κυβέρνηση μειοψηφίας και μια προεκλογική εκστρατεία διάρκειας πολλών μηνών.
Το ραντεβού του αρχηγού του CDU με τον Ολαφ Σολτς αναμενόταν να γίνει το απόγευμα, πριν από μια συνάντηση με τον πρόεδρο της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ.
Μιλώντας νωρίτερα στο στη γερμανική δημόσια τηλεόραση ARD, η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ (Πράσινοι) τάχθηκε υπέρ του χρονοδιαγράμματος που πρότεινε ο Ολαφ Σολτς, υποστηρίζοντας ότι έτσι διασφαλίζεται η ομαλή μετάβαση. «Σε αυτούς τους αβέβαιους καιρούς η τάξη είναι το πιο σημαντικό πράγμα. Μετά τις εκλογές στις ΗΠΑ και την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, θα αλλάξουν πολλά διεθνώς. Κανένας νέος πρόεδρος όμως δεν θα αναλάβει τα καθήκοντά του στις ΗΠΑ, τη μεγαλύτερη οικονομία, τους επόμενους τρεις μήνες και η Γερμανία, ως τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, έχει κεντρική ευθύνη στην Ευρώπη», δήλωσε η Μπέρμποκ.
Διαφορετική άποψη εξέφρασε ο επικεφαλής των ομοσπονδιακών βουλευτών της Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης (CSU) Αλεξάντερ Ντόμπριντ, τονίζοντας ότι η Γερμανία «δεν μπορεί απλώς να αντέξει έναν καγκελάριο σε κώμα».
Αλληλοκατηγορίες Σολτς – Λίντνερ
Το βράδυ της Τετάρτης και απευθυνόμενος στους πολίτες, ο καγκελάριος Σολτς επέρριψε την ευθύνη για την διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού στον αρχηγό του Κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) Κρίστιαν Λίντνερ, καταλογίζοντάς του «ακατανόητους εγωισμούς» και «μικρόψυχες μικροκομματικές τακτικές».
«Διέρρηξε πολλές φορές την εμπιστοσύνη μου, ακύρωσε αυθαίρετα την συμφωνία για τον προϋπολογισμό (…) Δεν υπάρχει βάση εμπιστοσύνης για περαιτέρω συνεργασία, συνεπώς δεν είναι δυνατή η σοβαρή κυβερνητική εργασία», είπε χαρακτηριστικά ο καγκελάριος στην ιδιαίτερα φορτισμένη ομιλία του.
Νωρίτερα, στο πλαίσιο της συνεδρίασης της κυβερνητικής επιτροπής, ο αρχηγός του FDP εισηγήθηκε την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, κάτι το οποίο απέρριψε ο καγκελάριος. Στις αιτιάσεις του Λίντνερ περί αδυναμίας συνεννόησης των κυβερνητικών εταίρων, ο Όλαφ Σολτς απάντησε με την αποπομπή του από το υπουργείο Οικονομικών, η οποία συνεπάγεται προφανώς και την αποχώρηση του FDP από την κυβέρνηση.
Λίγες ώρες αργότερα, από το FDP ανακοινώθηκε η αποχώρηση από την κυβέρνηση και των υπολοίπων υπουργών του κόμματος: του Φόλκερ Βίσινγκ από το υπουργείο Μεταφορών, του Μάρκο Μπούσμαν από το υπουργείο Δικαιοσύνης και της Μπετίνα Σταρκ-Βάτσινγκερ από το υπουργείο Παιδείας.
Ομως την Πέμπτη, ο Φόλκερ Βίσινγκ ανακοίνωσε ότι παραμένει στη θέση του στο υπ. Μεταφορών, παρά την αποχώρηση από τον κυβερνητικό συνασπισμό του κόμματός του, των Ελεύθερων Δημοκρατών. Ο ίδιος είπε ότι αποχωρεί, αντιθέτως, από το FDP!
«Ο καγκελάριος με ρώτησε προσωπικά εάν επιθυμώ να παραμείνω και απάντησα θετικά», δήλωσε ο Βίσινγκ και εξήγησε ότι αποχωρεί από το FDP προκειμένου «να μην βάλει το κόμμα σε μπελάδες», ενώ διευκρίνισε ότι δεν απομακρύνεται από τις βασικές αξίες των Φιλελευθέρων.
Το βράδυ της Τετάρτης, ο Κρίστιαν Λίντνερ επέμεινε στις δηλώσεις του προς τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης ότι κατέθεσε προτάσεις για οικονομική ανάκαμψη, οι οποίες, όπως τόνισε, δεν έγιναν δεκτές ούτε καν ως βάση για διαβούλευση από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και τους Πράσινους.
«Από την προσεκτικά προετοιμασμένη δήλωση του καγκελαρίου απόψε καταλάβαμε γιατί», δήλωσε ο αρχηγός του FDP, κατηγορώντας τον Ολαφ Σολτς για προσχεδιασμένη συμπεριφορά.
Στην κατηγορία του Ολαφ Σολτς ότι ο Λίντνερ ζητούσε περικοπές συντάξεων και φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους, ο αποπεμφθείς πλέον υπουργός Οικονομικών αντέτεινε ότι ακόμη και απόψε ο καγκελάριος του ζήτησε επιτακτικά την άρση του «φρένου χρέους» για λόγους «έκτακτης ανάγκης», κάτι με το οποίο, όπως είπε, δεν μπορούσε να συμφωνήσει. Ο Σολτς επεδίωκε, είπε, για την συνέχιση της στήριξης της Ουκρανίας, την ενεργοποίηση του κανόνα «έκτακτης ανάγκης», η οποία δικαιολογεί τον επιπλέον έκτακτο δανεισμό του κράτους. Ο Κρίστιαν Λίντνερ υποστήριξε ακόμη ότι πρότεινε την συντεταγμένη από κοινού πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, κάτι που απέρριψε ο καγκελάριος.
«Δυστυχώς, ο Ολαφ Σολτς έδειξε ότι δεν έχει τη δύναμη να δώσει στη χώρα μας νέα αρχή», τόνισε ο Λίντνερ και πρόσθεσε ότι αυτό θα πρέπει να το κάνει νέα κυβέρνηση.
Η διάλυση του συνασπισμού είχε προεξοφληθεί από πολιτικούς, αναλυτές και ΜΜΕ ήδη από τις προηγούμενες ημέρες, καθώς κλιμακωνόταν η ένταση μεταξύ των μέχρι χθες κυβερνητικών εταίρων. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα, όταν ο Κρίστιαν Λίντνερ κατέθεσε κείμενο θέσεων, με το οποίο απαιτούσε την άμεση αναστολή της πολιτικής για το κλίμα και την σχεδόν εκ βάθρων αναθεώρηση της συνολικής οικονομικής στρατηγικής της κυβέρνησης, αφήνοντας να εννοηθεί πως από την αποδοχή των προτάσεών του θα κρινόταν η παραμονή του FDP στην κυβέρνηση.
Η Πέμπτη ξημέρωσε με τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης να προσπαθούν να ερμηνεύσουν τις εξελίξεις και να δουν τι μέλλει γενέσθαι στην πιο ισχυρή (αλλά ασθμαίνουσα τελευταία) οικονομία της Ευρώπης.
Για «δύσκολο αποχωρισμό» έκανε λόγο σε σχόλιό της η Frankfurter Allgemeine Zeitung, επισημαίνοντας ότι «στο τέλος μιας ημέρας γεμάτης γεγονότα, ο Όλαφ Σολτς αποπέμπει τον υπουργό Οικονομικών του, καθώς η σχέση του με τον πρόεδρο του FDP είναι εμφανώς τόσο διαλυμένη που η κοινή πορεία έχει τελειώσει έπειτα από σχεδόν τρία χρόνια».
«Το τέλος του κυβερνητικού συνασπισμού είναι καλή είδηση για την Γερμανία», έκρινε η Süddeutsche Zeitung επισημαίνοντας ότι «οι κυβερνώντες αντιμετώπισαν ο ένας τον άλλον με περιφρόνηση». Θα διεξαχθούν νέες εκλογές την άνοιξη και στη συνέχεια θα μπορέσει να υπάρξει αναδιοργάνωση, διαβεβαίωσε η εφημερίδα.
Το Der Spiegel σημείωσε τον νέο, «μαχητικό» τόνο που υιοθέτησε ο καγκελάριος, τόσο στις ανακοινώσεις του, όσο και εσωτερικά, κατά την συνάντησή του αργότερα με την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του. «Πολλοί βουλευτές τον χαρακτήρισαν μαχητικό και άνετο. Ο καγκελάριος προέτρεψε τους βουλευτές να συμπεριφέρονται με επαγγελματισμό και πειθαρχία», εξήγησε το περιοδικό.
«Αυτή η πτώση είναι λογική συνέπεια» των αμερικανικών εκλογών, εκτίμησε, σε διαφορετικό ύφος, το Focus εξηγώντας ότι «το μήνυμα από αυτό το διπλό χτύπημα λέει ότι η δύναμη της εκλογικής νίκης του Ντόναλντ Τραμπ παρέσυρε τον γερμανικό συνασπισμό και η αστοχία του κυβερνητικού συνασπισμού αποτελεί την πρώτη μεγάλη επιτυχία του Τραμπ».
Ο κόσμος στην Γερμανία «είχε από καιρό χορτάσει από τη συμμαχία αυτών των ανισοτήτων, των ερωτευμένων με τα επιχειρήματα και των εμμονικών με την ηθική. Ποτέ άλλοτε ομοσπονδιακός καγκελάριος δεν κατάφερε να καταστρέψει την εμπιστοσύνη που του δόθηκε με τόσο διαρκή τρόπο μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα», έκρινε το Focus περιγράφοντας τον Ολαφ Σολτς με όρους όπως «αποκομμένος» και «αποξενωμένος από την πραγματικότητα», καθώς «αρνείται πεισματικά και αλαζονικά την προσωπική του ευθύνη για την δική του πολιτική αποτυχία».
«Ο Ολαφ Σολτς δεν απέτυχε εξαιτίας του Κρίστιαν Λίντνερ, αλλά κυρίως λόγω του Ολαφ Σολτς», σχολίασε επίσης το Focus.
«Ο Σολτς τελειώνει τον κυβερνητικό συνασπισμό με κρότο και ακολουθεί η λασπομαχία», σχολίασε το τηλεοπτικό δίκτυο ntv τονίζοντας πως οι κατηγορίες που εξαπέλυσε ο καγκελάριος εναντίον του Λίντνερ «είναι άνευ προηγουμένου, ειδικά για τον κατά τα άλλα μάλλον συγκρατημένο σοσιαλδημοκράτη και είναι πιθανό να σημαίνουν την αρχή μιας λασπολογίας που όμοιά της δεν έχει ζήσει η Γερμανία στο τέλος μιας κυβερνητικής συμμαχίας».
«Επιτέλους τέλος!», συνόψισε η Bild θυμίζοντας ότι επί μήνες ο συνασπισμός του Όλαφ Σολτς «κρατούσε τη χώρα σε αγωνία -αλλά μόνο υπό την έννοια των καβγάδων και της δυσαρέσκειας» και σημειώνοντας ότι η κυβέρνηση δεν ανταποκρίθηκε σε καμία περίπτωση στο πραγματικό της καθήκον, να οδηγήσει την Γερμανία έξω από την κρίση. «Αντιθέτως: τα κόμματα της συγκυβέρνησης οδήγησαν την χώρα ακόμη πιο βαθιά σε ένα χάος μέσω της γκρίνιας και των συνεχών αλληλοκατηγοριών». Στο τέλος ο Κρίστιαν Λίντνερ, συνεχίζει η ταμπλόιντ, «μάζεψε το απαραίτητο θάρρος ώστε να τελειώσει το κόκκινο-κίτρινο-πράσινο δράμα. Άνοιξε τον δρόμο για μια νέα αρχή και έκανε αυτό που η πλειοψηφία των πολιτών απαιτούσε εδώ και καιρό από τα φανάρια: τράβηξε την πρίζα». Από τη μια είναι κατανοητό ότι ο κ. Σολτς επιτίθεται πλέον τόσο έντονα στον κ. Λίντνερ. Άλλωστε ο συνασπισμός είναι ιστορία. Και ο καγκελάριος Σολτς επίσης, υποστήριξε η εφημερίδα.
Η Handelsblatt εκτίμησε στο σχόλιό της ότι «η συνεπής πορεία του Λίντνερ προς νέες εκλογές αξίζει σεβασμού» και ότι ο Όλαφ Σολτς και ο Ρόμπερτ Χάμπεκ δεν ήταν πρόθυμοι να αναλάβουν την ευθύνη για ανασυγκρότηση ή νέες εκλογές, έτσι ο Λίντνερ ανέλαβε δράση πράττοντας το σωστό την κατάλληλη στιγμή. «Θα θέλαμε σχεδόν να πούμε: Respect, κύριε Λίντνερ, το να διακινδυνεύει κανείς τη θέση του για να παραμείνει πιστός στον εαυτό του δεν συμβαίνει συχνά στην πολιτική», συμπλήρωσε η οικονομική εφημερίδα.
Για καθυστερημένη «απελευθέρωση» της Γερμανίας έσπευσαν να κάνουν λόγο οι επικεφαλής της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για την Γερμανία (AfD) Αλίς Βάιντελ και Τίνο Χρουπάλα.
«Η συμμαχία του SPD, των Πρασίνων και του FDP οδήγησε την χώρα στην οικονομική άβυσσο. Έπειτα από μήνες αδράνειας και αμέτρητες συνεδρίες ψυχοθεραπείας και ομφαλοσκόπησης, χρειαζόμαστε τώρα μια θεμελιώδη πολιτική επανεκκίνηση, προκειμένου να οδηγήσουμε την οικονομία και ολόκληρη την χώρα στην έξοδο από αυτή την σοβαρή κρίση στην οποία έχει περιέλθει λόγω της ιδεολογικά καθοδηγούμενης πολιτικής του SPD, των Πρασίνων και του FDP», υποστήριξαν στην ανακοίνωσή τους και πρόσθεσαν ότι ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς «πρέπει να προσφέρει στην χώρα την τελευταία υπηρεσία του και να ζητήσει αμέσως ψήφο εμπιστοσύνης».