Μια μέρα πριν την «άτυπη» σύνοδο κορυφής στη Γρανάδα, φαίνεται να τέθηκαν οι βάσεις για μια ιστορική πανευρωπαϊκή συμφωνία για το Μεταναστευτικό και ειδικότερα για το πως τα κράτη-μέλη θα διαχειρίζονται μια ξαφνική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που ζητούν άσυλο σε περίπτωση πολέμου, φυσικής καταστροφής ή κλιματικής έκτακτης ανάγκης.
Η πόλη της Ανδαλουσίας άρχισε να φιλοξενεί από το πρωί της Τετάρτης κάποιους από τους περίπου 600 πολιτικούς ηγέτες και μέλη επιτροπών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς και τουλάχιστον 2.000 μέλη ξένων αντιπροσωπειών αλλά και περίπου 2.000 εκπρόσωπους των ΜΜΕ που επρόκειτο να φτάσουν στην πόλη
Τα μέτρα ασφαλείας είναι, για ευνόητους λόγους, δρακόντεια με τον συντονισμό να έχουν αναλάβει τα σώματα ασφαλείας. Η Αλάμπρα, ένα μουσουλμανικό ανάκτορο, όπου θα γίνει επίσημο δείπνο έκλεισε για το κοινό από τις ως τις 6 Οκτωβρίου, όπως και οι εμπορικές πτήσεις στην πόλη.
Σύμφωνα με την ανταπόκριση της Λίζα Ο’ Κόννορ στον Guardian οι νέοι κανόνες σχετικά με το Μεταναστευτικό θα επιτρέψουν στα κράτη πρώτης γραμμής να διεκπεραιώνουν ταχέως τις αιτήσεις ασύλου και να μετακινούν τους ανθρώπους γρήγορα σε άλλες χώρες της Ευρώπης, αποφεύγοντας μια επανάληψη του 2015.
Το σύμφωνο σφραγίστηκε νωρίς το πρωί της Τετάρτης σε επίπεδο Μόνιμων Αντιπροσώπων (για την Ελλάδα αυτός είναι ο Ιωάννης Βράιλας) και έχει τη δυνατότητα να τερματίσει τρία χρόνια διαφωνιών μεταξύ των κρατών μελών.
Με αυτό ανοίγει ο δρόμος για τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με στόχο να ολοκληρωθεί το νέο Σύμφωνο Ασύλου και Μετανάστευσης της ΕΕ, πριν τις ευρωεκλογές του 2024.
Η ισπανική κυβέρνηση, η οποία ασκεί την προεδρία της ΕΕ, είχε προβλέψει ότι θα είχε την υποστήριξη της πλειοψηφίας για τη συμφωνία κατά τη συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών στις Βρυξέλλες την περασμένη Πέμπτη.
Ομως, την τελευταία στιγμή, η Ιταλία δήλωσε ότι δεν θα υποστηρίξει τη συμφωνία, αφού συντάχθηκαν δύο ρήτρες για να ικανοποιηθούν οι γερμανικές ανησυχίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ενώ πιστεύεται ότι η ΕΕ είχε τους αριθμούς για να προωθήσει τη συμφωνία με πλειοψηφία, οι υπουργοί αποφάσισαν ότι δεν θα είχε αξία, εκτός αν η Τζόρτζια Μελόνι, η δεξιά πρωθυπουργός της Ιταλίας, ήταν στο πλευρό της, καθώς η Ιταλία έχει υποδεχθεί περίπου τους μισούς από τους 250.000 ανθρώπους που έχουν φθάσει στην ΕΕ μέσα στο 2023.
«Οι πρεσβευτές της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τον κανονισμό για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και ανωτέρας βίας στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου», ανακοίνωσε η ισπανική προεδρία στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter).
Η σύγκρουση μεταξύ της Ιταλίας και της Γερμανίας συμπυκνώνει τις διαφορετικές προσεγγίσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Η Ιταλία επιθυμούσε μια ρήτρα που θα επέτρεπε την παραβίαση των ελάχιστων προϋποθέσεων στα κέντρα κράτησης σε περίπτωση αιχμής των αφίξεων λόγω κρίσης, κάτι στο οποίο είχε αντιταχθεί η Γερμανία. Η Ιταλία επιτέθηκε επίσης στη Γερμανία για την υποστήριξή της προς τις ΜΚΟ στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο.
Η ΕΕ έχει ήδη συμφωνήσει νέους κανόνες για την αντιμετώπιση των παράτυπων αφίξεων στα σημερινά επίπεδα με «αλληλέγγυα» μετεγκατάσταση των μεταναστών μακριά από τις χώρες της πρώτης γραμμής. Σύμφωνα με τη νέα συμφωνία, αυτό θα επαναληφθεί σε περίπτωση αύξησης των αριθμών.
Η Πολωνία, με το βλέμμα στραμμένο στις γενικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 15 Οκτωβρίου, όπου το μεταναστευτικό έχει αναχθεί σε βασικό ζήτημα, εξακολουθεί να αντιτίθεται στη συμφωνία.
«Σήμερα, πετύχαμε ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός σε ένα κρίσιμο ζήτημα για το μέλλον της ΕΕ. Με τη σημερινή συμφωνία είμαστε πλέον σε καλύτερη θέση για να καταλήξουμε σε συμφωνία για ολόκληρο το Σύμφωνο για το Ασυλο και τη Μετανάστευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέχρι το τέλος του εξαμήνου», δήλωσε ο Φερνάντο Γκράντε-Μαρλάσκα , υπηρεσιακός υπουργός Εσωτερικών της Ισπανίας.
Ο νέος νόμος πρέπει ακόμη να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ουρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς έχουν ήδη χαιρετίσει τη συμφωνία
Τι προβλέπει ο νόμος;
Παρατείνει την διάρκεια της κράτησης των μεταναστών στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης μέχρι και τις 40 εβδομάδες και προβλέπει διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου ταχύτερες και περισσότερο απλοποιημένες για μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών (όλων όσων προέρχονται από χώρες για τις οποίες το ποσοστό θετικής απάντησης σε αιτήματα ασύλου είναι μικρότερο από 75%), ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ταχύτερης επιστροφής τους.
Τα κράτη μέλη θα έχουν έσσερις εβδομάδες για να κάνουν την αρχική γραφειοκρατία πριν ζητήσουν από άλλες χώρες να φιλοξενήσουν ανθρώπους.
Προβλέπει επίσης γρήγορη κινητοποίηση του μηχανισμού αλληλεγγύης προς το κράτος μέλος της ΕΕ που αντιμετωπίζει την αυξημένη μεταναστευτική ροή υπό την μορφή της επανεγκατάστασης των αιτούντων ή της χρηματικής συνδρομής του. Η αλληλεγγή μπορεί να λάβει τις εξής μορφές:
• Τη μετεγκατάσταση αιτούντων άσυλο ή δικαιούχων διεθνούς προστασίας από το κράτος μέλος σε κατάσταση κρίσης σε συνεισφέροντα κράτη μέλη
• Ανάληψη ευθύνης για εξέταση των αιτημάτων ασύλου, με σκοπό την ανακούφιση του κράτους-μέλους που βρίσκεται σε κατάσταση κρίσης.
• Οικονομικές συνεισφορές ή εναλλακτικά μέτρα αλληλεγγύης.
Ο κανονισμός που αντιμετωπίζει την κατάσταση κρίσης και την ανωτέρα βία στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου αποτελεί μέρος του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Ασυλο που πρότεινε η Επιτροπή στις 23 Σεπτεμβρίου 2020. Το σύμφωνο αποτελείται από μια σειρά προτάσεων για τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο. Αλλες προτάσεις ορόσημο εκτός από τον κανονισμό κρίσης περιλαμβάνουν τον κανονισμό διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης και τον κανονισμό για τη διαδικασία ασύλου.
Ο κύριος στόχος της συμφωνίας είναι να μοιραστεί το βάρος της μετανάστευσης σε ολόκληρη την ΕΕ, με τα κράτη της πρώτης γραμμής «να μπορούν να ζητούν μέτρα αλληλεγγύης και στήριξης από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της», δήλωσε ο υπουργός.
Την περασμένη εβδομάδα η ευρωπαία επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ιλβα Γιόχανσον, αποκάλυψε ότι 250.000 άνθρωποι έφτασαν στην ΕΕ φέτος μέσω της παράνομης μετανάστευσης, ενώ εκκρεμεί η εξέταση αιτήσεων ασύλου 600.000 ανθρώπων.