«Δεν είμαι αντικειμενικός όταν πρόκειται για την Ελλάδα γιατί αγαπώ αυτή τη χώρα, αλλά ανεξάρτητα από τη βαθιά αγάπη για τους Ελληνες και την Ελλάδα, σε αυτό το θέμα έχουν δίκιο. Και η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν πρέπει ποτέ να έχει διαφορετική στάση. Πρέπει να καταδικάσουμε την τουρκική συμπεριφορά σε αυτό το μέρος της Μεσογείου». Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έκανε ένα disclaimer, δεν είναι αντικειμενικός με τη χώρα μας —μας αγαπά και το έχει αποδείξει εμπράκτως, κρατώντας την στην Ευρωπαϊκή Ενωση όταν σχεδόν όλοι στις Βρυξέλλες και πολλοί στην Αθήνα ήθελαν το αντίθετο.
Όμως αυτά που δήλωσε στο Euronews, δίνουν ένα σαφές στίγμα τού πώς (πρέπει να) βλέπει η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία τα όσα συμβαίνουν στη γειτονιά μας με τον επεκτατισμό και τις ακραίες συμπεριφορές του Ταγίπ Ερντογάν.
Βέβαια ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δεν έχει πια ρόλο, έχει αποχωρήσει από την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αλλά ο λόγος του μετράει.
Και όταν λέει πως η Ελλάδα και η Κύπρος δεν είναι μόνες επειδή έχουν δίκιο και έχουν το διεθνές δίκαιο με το μέρος τους, αυτό ακούγεται. Τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στην Άγκυρα.
Αναλυτικότερα, απαντώντας σε ερώτηση για το κατά πόσον Ελλάδα και Κύπρος είναι μόνες στην ΕΕ σε ό,τι αφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ τόνισε:
«Οχι, δεν είναι μόνες. Επειδή έχουν δίκιο και έχουν το Διεθνές Δίκαιο και την ιστορία της περιοχής και των χωρών τους στο πλευρό τους. Δεν είμαι αντικειμενικός όταν πρόκειται για την Ελλάδα γιατί αγαπώ αυτήν τη χώρα, αλλά ανεξάρτητα από τη βαθιά αγάπη για τους Ελληνες και την Ελλάδα, σε αυτό το θέμα έχουν δίκιο. Και η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν πρέπει ποτέ να έχει διαφορετική στάση. Πρέπει να καταδικάσουμε την τουρκική συμπεριφορά σε αυτό το μέρος της Μεσογείου».
Σε συνέντευξη που παραχώρησε ο Γιούνκερ στο Euronews για τις ευρωτουρκικές σχέσεις αλλά και την πορεία του Κυπριακού μίλησε για τον «φίλο του Ερντογάν» και το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων για την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας.
«Ξέρετε, δεν είμαι οπαδός των κυρώσεων επειδή δεν οδηγούν ποτέ σε θετικά αποτελέσματα. Εντείνουν τη γενική ατμόσφαιρα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης, των ευρωπαϊκών χωρών και εκείνων που αφορούν οι κυρώσεις, οπότε δεν είμαι οπαδός αυτού, είμαι οπαδός της εμβάθυνσης του διαλόγου και πρέπει να πω ότι ως φίλος του Ερντογάν, τα πράγματα έγιναν σταδιακά χειρότερα» είπε ο κ. Γιούνκερ.
Είπα «όχι» στην ένταξη της Τουρκίας
Και πρόσθεσε: «Και το 1997, όταν ήμουν πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μέσω του συστήματος της εκ περιτροπής προεδρίας και η Τουρκία ήταν υποψήφια για ένταξη, το αρνήθηκα, λέγοντας ότι μία χώρα που ασκεί την πρακτική των βασανιστηρίων δεν έχει θέση γύρω από το ευρωπαϊκό τραπέζι, κάτι που οδήγησε σε μια μεγάλη κρίση».
Διευκρίνισε ότι «από την άλλη πλευρά, εάν θέλεις να έχεις μια πραγματική αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη, πρέπει να συμπεριλάβεις την Τουρκία και τη Ρωσία, παρεμπιπτόντως, σε αυτήν την ανασύνθεση του ευρωπαϊκού χάρτη ασφαλείας».
Αλλά, όπως επισήμανε, «η Τουρκία δεν είναι μελλοντικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Τουρκία συμπεριφέρεται ως χώρα που δεν θέλει να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ελεγα πολλές φορές στον Ερντογάν: “Δεν θέλετε να γίνετε μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης επειδή το βάρος που πρέπει να έχετε στους ώμους σας ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, τέτοια πράγματα, είναι πολύ βαρύ για σας. Και θέλετε να κατηγορήσετε την Ευρωπαϊκή Ενωση ότι κλείνει την πόρτα στην Τουρκία”.
» Η Τουρκία πρέπει να αποδείξει πράγματα και όχι η Ευρωπαϊκή Ενωση. Και όπως είναι τώρα, η Τουρκία δεν θα γίνει ποτέ μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η συμπεριφορά της Τουρκίας σε αυτήν την περιοχή όταν πρόκειται για την Ελλάδα, όταν πρόκειται για τους κύπριους φίλους μου, δεν είναι αποδεκτή. Εμείς, ως Ευρωπαϊκή Ενωση, πρέπει να είμαστε μαζί με τους Ελληνες και τους κύπριους φίλους μας».
Για τις κυρώσεις και την στροφή της Τουρκίας
Απαντώντας στην ερώτηση πώς πρέπει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη την Τουρκία, τόνισε ότι δεν είναι αντίθετος στις κυρώσεις, αλλά δεν είναι και υπέρμαχος.
«Δεν νομίζω ότι οι κυρώσεις θα βοηθήσουν. Δεν ήμουν και δε θα ήμουν ποτέ αντίθετος με τις κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, αλλά δεν νομίζω ότι οι κυρώσεις είναι χρήσιμες. Πρέπει να εξηγήσουμε στους τούρκους φίλους μας και στους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ, μαζί με την Ελλάδα, όχι με την Κύπρο, αλλά μαζί με την Ελλάδα, ότι η συμπεριφορά τους δεν στρέφεται μόνο ενάντια στις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες τους, αλλά στρέφεται και απέναντι στη δυτική συμμαχία, οι σύμμαχοι δεν πρέπει να συμπεριφέρονται έτσι».
Είπε επίσης ότι δεν δίχασε ο Ερντογάν την Ευρωπαϊκή Ενωση καθώς «είναι διχασμένη και χωρίς την επιρροή του Ερντογάν σε αυτό το ζήτημα».
Και επανέλαβε πως «πρέπει να εξηγήσουμε στην Τουρκία, με κυρώσεις ή χωρίς, ότι εάν συνεχίσουν έτσι, η πόρτα δεν είναι ανοιχτή για σας. Πρόσεξα τις τελευταίες εβδομάδες ότι η Τουρκία δίνει τώρα την εντύπωση ότι επιστρέφει σε μια πιο φυσιολογική στάση απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση».
Στο ερώτημα εάν έχει πειστεί δήλωσε πως του φαίνεται ενδιαφέρον αλλά «Μένει να το δούμε».
Απογοητευμένος για το Κυπριακό
Σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό και τις προσπάθειες που κατέβαλε το 2017 για την επίλυσή του εμφανίστηκε «πραγματικά απογοητευμένος. Από την Κύπρο. Και από άλλους, αλλά κυρίως από την Κύπρο, διότι μια από τις φιλοδοξίες μου ήταν να τερματίσω αυτό το δραματικό διχασμό στο νησί της Κύπρου, προσπαθώντας να ενώσω αυτές τις διαφορετικές πλευρές σε πολλές κοινές και χωριστές συναντήσεις, με τον πρόεδρο Αναστασιάδη και τον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, Μουσταφά Ακιντζί και εγώ πίστευα σε αυτό» .
Ανέφερε πως συζήτησε το θέμα με τον Ερντογάν, λέγοντας πως ο τούρκος πρόεδρος ήταν «λίγο πολύ έτοιμος» να κάνει ένα βήμα.
«Πήγα στην Κύπρο, μίλησα με τον Ερντογάν. Ο Ερντογάν ήταν λίγο πολύ έτοιμος να κάνει ένα βήμα. Πάντα εξηγούσα στον Ερντογάν, ότι είσαι το μεγαλύτερο μέρος σε αυτό το παιχνίδι και δεν είναι παιχνίδι, είναι μια πραγματική σύγκρουση και πρέπει να κάνεις ένα σημαντικό βήμα προς την Κύπρο.
»Ημουν στη Γενεύη και οι άνθρωποι μας ήταν στην Ελβετία αλλού. Τότε ξαφνικά κατέρρευσαν όλα. Και απογοητεύτηκα, απογοητεύτηκα πολύ, γιατί σκέφτηκα ότι τώρα είναι η ώρα για την τελική λύση με μια μη ιστορική έννοια της λέξης, αλλά μία οριστική ρύθμιση μεταξύ του Βορρά και του Νότου του θαρραλέου κυπριακού λαού».
Ποιος ευθύνεται
Στο ερώτημα ποιος ευθύνεται γι’ αυτήν την αποτυχία απάντησε «και οι δύο».
«Η έλλειψη θάρρους. Και των δύο. Αυτό που παρατήρησα ήταν ότι οι ηλικιωμένοι στον Νότο είχαν την εμπειρία και θα ήθελαν αυτό το νησί, τα δύο μέρη του νησιού να ενωθούν. Οι νεότερες γενιές, χάνουν το ενδιαφέρον τους για το κυπριακό ζήτημα. Γεννήθηκαν μετά τα γεγονότα, γεννήθηκαν μετά την κατοχή από την Τουρκία, η οποία είναι εντελώς παράνομη από το Διεθνές Δίκαιο, του βορρά της χώρας, αλλά έχουν συνηθίσει» είπε.
Και επανέλαβε ότι «Είμαι απογοητευμένος. Είχαν όλες τις πιθανότητες, είχαν τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είχαν τη βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών και απέτυχαν. Και οι δύο».
Οταν ρωτήθηκε κατά πόσον θα μπορούσε ο παράγοντας της ενέργειας, των φυσικών πόρων να παίξει ρόλο προς την κατεύθυνση εξεύρεσης λύσης, σημείωσε πως «αυτό είναι περίπλοκο» και ότι «η Τουρκία κάνει λάθος. Η Τουρκία δεν έχει δικαίωμα να κάνει αυτές τις γεωτρήσεις σε αυτό το τμήμα της Μεσογείου. Βλέπετε ότι είναι η Κύπρος εκεί. Και καθιστούμε σαφές ξανά και ξανά στην Τουρκία ότι είναι λάθος και είναι λάθος».
Σε δύο εβδομάδες θα δούμε με τα εμβόλια
Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχαν τα όσα δήλωσε ο Γιούνκερ για τις τρέχουσες κρίσεις που αντιμετωπίζει η Κομισιόν της διαδόχου του, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με το εμβόλιο και την οικονομία.
«Πρέπει να πω ότι πριν από ένα χρόνο τον Ιανουάριο, Φεβρουάριο του 2020, κανείς δεν πίστευε ότι θα είχαμε αυτό το εμβόλιο. Και είναι μια μεγάλη επιτυχία για την ευρωπαϊκή και διεθνή επιστημονική έρευνα και πρόοδο» τόνισε.
«Πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα πήγε καλά, χωρίς να γνωρίζω όλες τις λεπτομέρειες. Νομίζω ότι ήταν η σωστή επιλογή που ζητήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παραγγείλει αυτό το εμβόλιο στο όνομα των 27, αλλά τώρα αντιμετωπίζουμε προβλήματα με την παραγωγή και τη διανομή» συμπλήρωσε.
Στην ερώτηση εάν βλέπει τον κίνδυνο του εθνικισμού ή αγώνα ανταγωνισμού με άλλες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ή το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Γιούνκερ απάντησε ότι «όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν βλέπω αυτόν τον κίνδυνο, αυτό το εθνικό μονοπώλιο εμβολιασμών που υποστηρίζουν ορισμένα άτομα σε διαφορετικά κράτη μέλη. Δεν νομίζω ότι αυτό θα συμβεί».
Και πρόσθεσε: «Παρατηρώ ότι η παραγωγή και η διανομή των εμβολίων αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Βρετανίας, αλλά ειδικότερα πιστεύω ότι αυτά τα πράγματα θα επανέλθουν στην τάξη τις επόμενες δύο εβδομάδες. Δεν είμαι απαισιόδοξος γι’ αυτό».
Η οικονομική κρίση
Αναφερόμενος στο ενδεχόμενο νέας οικονομικής κρίσης μετά την πανδημία, ο Γιούνκερ δήλωσε ότι δεν ανησυχεί «πραγματικά» γιατί «πιστεύω ότι οι διαφορετικές εθνικές οικονομίες – που ως περιγραφή είναι ανόητη – μετά από ό, τι συμβαίνει στην Ευρώπη, είναι αρκετά ανθεκτικές, η ευρωπαϊκή οικονομία είναι αρκετά ανθεκτική».
«Λίγο ανησυχώ» για το δημόσιο χρέος και για «την καλοπροαίρετη αμέλεια ορισμένων κυβερνήσεων να ασχοληθούν» με αυτό, πρόσθεσε.
«Το δημόσιο χρέος είναι δηλητήριο, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, είναι δηλητήριο. Και έτσι, θα ήθελα τα κράτη μέλη να ενισχύσουν ξανά τις δυνατότητές τους, οι οικονομίες τους πρέπει να αντισταθούν στις συνέπειες της πανδημικής κρίσης. Επομένως, δεν μου αρέσει καθόλου αυτή η ιδέα να θεωρούμε ότι το δημόσιο χρέος δεν αποτελεί μείζον πρόβλημα. Είναι μείζον ζήτημα» επισήμανε ο τέως πρόεδρος της Κομισιόν.