Και τώρα, με το ΝΑΤΟ υπό εσωτερική αμφισβήτηση, τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη σε επίπεδο άμυνας και απέναντι στις τρεις υπερδυνάμεις του κόσμου μας; Το ερώτημα απασχολεί τον Γιόσκα Φίσερ, τον επιφανή «πράσινο» που διετέλεσε ΥΠΕΞ και αναπληρωτής καγκελάριος της Γερμανίας σε μία κρίσιμη για τη Γηραιά Ηπειρο εποχή, από το 1998 έως το 2005, και υποστήριξε την ενεργό ανάμειξη της Ατλαντικής Συμμαχίας στο Γιουγκοσλαβικό.
Σήμερα ο Φίσερ προβληματίζεται από τις εξελίξεις στο ΝΑΤΟϊκό στρατόπεδο: δεν επικεντρώνει, όπως ίσως επιθυμούσαμε να πράξει, στις αλλεπάλληλες προκλήσεις μίας χώρας-μέλους προς μίαν άλλη, στις τουρκικές ενέργειες που διαρρηγνύουν τη συνοχή της Συμμαχίας στο πλέον ευαίσθητο σημείο της, αλλά στη φράση του Εμανουέλ Μακρόν περί «εγκεφαλικά νεκρού ΝΑΤΟ». Αυτό το απόφθεγμα του γάλλου προέδρου ανατέμνει ο Φίσερ λαμβάνοντας υπόψη και την αμερικανική αποστασιοποίηση, την «εθνικιστική μετατόπιση του Τραμπ» με το πασίγνωστο σλόγκαν «Πρώτα η Αμερική».
Το πόνημα του γερμανού πολιτικού φιλοξενείται στο Project Syndicate.
Τον Μακρόν ο Φίσερ τον θεωρεί «αλεπού» μεν, που αντελήφθη την «αλλαγή στις στρατηγικές προτεραιότητες» των ΗΠΑ και χτύπησε σήμα κινδύνου, ωστόσο τον προσγειώνει θυμίζοντάς του ότι «το ΝΑΤΟ δύναται να επιβιώνει». Εξάλλου «δεν είναι η πρώτη φορά που δείχνει τελειωμένο». Το 2014, γράφει, όταν η Ρωσία απέσπασε την Κριμαία, το Ουκρανικό «έδωσε νέα ζωή στο ΝΑΤΟ». Κατ’ αυτόν τον εύσχημο τρόπο ο Φίσερ σχολιάζει επικριτικά και το «πάθος του Μακρόν για διάλογο με τον ρώσο πρόεδρο». Και αμέσως περνάει στον Τραμπ.
«Η διακυβέρνηση Τραμπ τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια της Ευρώπης. Εγκατέλειψε την ηγεσία του διεθνούς συστήματος που βασίζεται σε κανόνες. Επιδίωξε εθνικιστική, προστατευτική και μονομερή εξωτερική πολιτική. Ο Τραμπ δήλωσε ότι το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο».
Ετσι φθάσαμε στο σημείο όπου «η Ευρώπη πρέπει να φροντίσει για την άμυνά της, πρώτη φορά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου». Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: «Υστερα από δεκαετίες στρατηγικής εξάρτησης από τις ΗΠΑ, η Ευρώπη είναι απροετοίμαστη».
Ο Φίσερ παραδέχεται ότι το «το μέλλον του ΝΑΤΟ είναι πιο αβέβαιο τώρα από όσο ήταν σε οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή της ιστορίας του». Πλέον, με την αμερικανική και γαλλική αμφισβήτηση -από διαφορετικές αφετηρίες, βέβαια- να είναι γεγονός, «η επιβίωση του ΝΑΤΟ δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη». Ετσι ο αρθρογράφος διατείνεται ότι η διεθνής συγκυρία («η εθνικιστική στροφή των ΗΠΑ, η αυξανόμενη ακτινοβολία της Κίνας, η εν εξελίξει ψηφιακή επανάσταση») επιβάλλει στην Ευρώπη την αμυντική αυτονομία της, πράγμα δύσκολο αλλά επείγον. Επιβάλλει προετοιμασία, όσον καιρό «οι Ευρωπαίοι περιμένουν το μοιραίο τιτίβισμα» από τον Λευκό Οίκο.
Ο Φίσερ δεν διακινδυνεύει πρόβλεψη για τις επόμενες αμερικανικές προεδρικές εκλογές, αλλά το ύφος και η ουσία του κειμένου του δείχνουν ότι μάλλον πιστεύει πως κάποια στιγμή τα αμερικανικά στρατεύματα θα αποσυρθούν από την ευρωπαϊκή ήπειρο, άρα πως θα έχει επικρατήσει η λογική του απομονωτισμού, τουτέστιν ο Τραμπ. Με βάση αυτήν την εκτίμηση προτείνει στην Ευρώπη «να πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις στον στρατό της». Με άλλα λόγια, από τούδε και στο εξής «πρέπει να ενεργεί σαν να έχει ήδη συμβεί το μοιραίο» για το ΝΑΤΟ.
Ο… εμπειροπόλεμος γερμανός πολιτικός παρατηρεί πάντως ότι για τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης το ΝΑΤΟ σημαίνει ασφάλεια έναντι της Ρωσίας και του «ιμπεριαλισμού» της. Οι βαλτικές χώρες και η Πολωνία κατονομάζονται από τον Φίσερ σαν παραδείγματα χωρών που θεωρούν απαραίτητη τη συμμετοχή των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Οι διαλυτικές τάσεις στο ΝΑΤΟ είναι, για τον Φίσερ, αποτέλεσμα της «εθνικιστικής μετατόπισης» του Τραμπ – μία κατάσταση που εξαναγκάζει την Ευρώπη να γίνει ανεξάρτητη τεχνολογική δύναμη με ενιαίο αμυντικό μέτωπο. Τέτοια πρωτοβουλία «η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θα έπαιρνε ποτέ με δική της βούληση». Ο Τραμπ υποχρεώνει, λοιπόν, την Ευρώπη να εφεύρει ξανά την αυτόνομη άμυνά της: «Για να διαφυλάξει το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να ενεργήσει σαν να είχε ήδη διαλυθεί η Ατλαντική Συμμαχία» κλείνει το κείμενό του με παράδοξο αλλά μάλλον εύληπτο τρόπο ο Φίσερ.