Μια Αφγανή περπατά μπροστά από ένα λεωφορείο καθώς ετοιμάζεται να επιστρέψει στην πατρίδα της στο Καράτσι | REUTERS/Akhtar Soomro
Επικαιρότητα

Γιατί το Πακιστάν απελαύνει εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανούς;

Η αύξηση των επιθέσεων, η οικονομική κρίση και η ένταση στις σχέσεις των δύο κυβερνήσεων εξηγούν την απόφαση αυτή, σύμφωνα με τους αναλυτές
Protagon Team

Οι αρχές του Πακιστάν έχουν δώσει προθεσμία μέχρι την 1η Νοεμβρίου στο 1,7 εκατομμύριο των Αφγανών που ζουν παρανόμως, σύμφωνα με το Ισλαμαμπάντ, στην χώρα για να φύγουν.

Η αύξηση των επιθέσεων, η οικονομική κρίση και η ένταση στις σχέσεις της κυβέρνησης του Πακιστάν με την αφγανική κυβέρνηση εξηγούν την απόφαση αυτή, σύμφωνα με τους αναλυτές.

Για ποιον λόγο το Πακιστάν «φιλοξενεί» τόσους Αφγανούς στο έδαφός του;

Το Πακιστάν είναι μία από τις χώρες που έχουν υποδεχθεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στον κόσμο, στην συντριπτική τους πλειονότητα Αφγανούς, που συνέρευσαν κατά την διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών του πολέμου στο Αφγανιστάν.

Οι περισσότεροι ζουν στην επαρχία Χιμπέρ-Παχτούνκβαμ που συνορεύει με το Αφγανιστάν. Ο πληθυσμός και από τις δύο πλευρές των συνόρων ανήκει στην φυλή των Παστούν.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ, στο Πακιστάν ζουν περί το 1,3 εκατομμύριο αφγανοί πρόσφυγες εφοδιασμένοι με άδειες παραμονής.

Μια αφγανική οικογένεια στέκεται δίπλα στο φορτηγό της, φορτωμένο με υπάρχοντα, καθώς μαζί με άλλους επιστρέφουν στην πατρίδα τους, αφού το Πακιστάν έδωσε την τελευταία προειδοποίηση στους μετανάστες χωρίς χαρτιά να φύγουν, στη συνοριακή διάβαση Τσαμάν κατά μήκος των συνόρων Πακιστάν-Αφγανιστάν στην επαρχία Μπαλουχιστάν (REUTERS/Abdul Khaliq Achakzai)

Οι αρχές του Πακιστάν ανεβάζουν στο 1,7 εκατομμύριο τους Αφγανούς που ζουν παράνομα στο Πακιστάν.

Τουλάχιστον 600.000 Αφγανοί έφθασαν στο Πακιστάν μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία στην Καμπούλ τον Αύγουστο 2021, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Οι περισσότεροι προσπάθησαν να λάβουν πολιτικό άσυλο σε τρίτες χώρες.

Το Πακιστάν δεν έχει υπογράψει τις διεθνείς συμβάσεις τις σχετικές με το καθεστώς των προσφύγων και δεν διαθέτει νομοθεσία που να εγγυάται την προστασία τους.

Γιατί το Πακιστάν αποφάσισε να απελάσει τους Αφγανούς;

Η πακιστανική κυβέρνηση επικαλείται την επιδείνωση της ασφάλειας στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, στα σύνορα με το Αφγανιστάν, όπου οι επιθέσεις έχουν πολλαπλασιασθεί τους τελευταίους μήνες.

Ανακοινώνοντας τον Οκτώβριο ότι η προθεσμία για την εθελούσια αναχώρηση των μεταναστών είναι η 1η Νοεμβρίου, ο υπουργός Εσωτερικών του Πακιστάν Σαρφράζ Μπούγκτι δήλωσε ότι πολλές από τις επιθέσεις αυτοκτονίας έχουν διαπραχθεί από Αφγανούς.

Επί σειρά ετών θεωρήθηκε ότι οι πανίσχυρες και πολυπλόκαμες πακιστανικές Μυστικές Υπηρεσίες (ISI) και ο στρατός υποστήριζαν τον πόλεμο των Ταλιμπάν κατά της φιλοδυτικής κυβέρνησης στην Καμπούλ. Ομως οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες επιδεινώνονται συνεχώς μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν.

Μια αφγανή πρόσφυγας κάθεται με την κόρη της καθώς επιστρέφει μαζί με άλλους στην πατρίδα της από τα κέντρα επαναπατρισμού της Υπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στην πόλη Αζακέλ (REUTERS/Fayaz Aziz)

Το Ισλαμαμπάντ κατηγορεί την κυβέρνηση των Ταλιμπάν ότι αφήνει τους πακιστανούς Ταλιμπάν της Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP) να προετοιμάζουν τις επιθέσεις κατά του Πακιστάν από το αφγανικό έδαφος.

«Οι προσδοκίες του Πακιστάν από το καθεστώς των Ταλιμπάν (σε θέματα ασφαλείας) δεν ευοδώθηκαν και αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το γεγονός ως εργαλείο πίεσης εναντίον τους», δήλωσε στο AFP ο πολιτικός αναλυτής Μουχάμαντ Αμίρ Ράνα.

Ετσι, το Πακιστάν ενίσχυσε τους ελέγχους στα σύνορα για να φρενάρει το λαθρεμπόριο ανάμεσα στις δύο χώρες, θεωρώντας ότι επιδεινώνει την ήδη δυσχερή θέση της πακιστανικής οικονομίας.

Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούν ότι οι Αφγανοί είναι οι αποδιοπομπαίοι τράγοι που πληρώνουν το τίμημα για την επιδείνωση των σχέσεων ανάμεσα στο Ισλαμαμπάντ και την Καμπούλ.

Πώς θα γίνουν οι απελάσεις;

Οι Αφγανοί έχουν προθεσμία μέχρι την Τετάρτη για να φύγουν μόνοι τους από το Πακιστάν. Αλλά ήδη στο Καράτσι πολλοί Αφγανοί κάνουν λόγο για συλλήψεις, κλείσιμο καταστημάτων.

«Μετά την 1η Νοεμβρίου, δεν θα κάνουμε καμία υποχώρηση», προειδοποίησε ο υπουργός Εσωτερικών του Πακιστάν.

Μια αφγανική οικογένεια ταξιδεύει σε τρίκυκλο, μπροστά από λεωφορεία φορτωμένα με αντικείμενα, καθώς πολλοί Αφγανοί πρόσφυγες επιστρέφουν στα σπίτια τους από το Καράτσι του Πακιστάν (REUTERS/Akhtar Soomro)

Οσοι δεν έχουν νόμιμα έγγραφα θα κλείνονται σε κέντρα κράτησης, όπου θα παραμένουν για μερικές ημέρες μέχρι την απέλασή τους.

Χιλιάδες αφγανικές οικογένειες προτίμησαν να φύγουν χωρίς να περιμένουν την εκπνοή της προθεσμίας και συνωστίζονται στα σύνορα.

Ποια η υποδοχή του κυβερνητικού σχεδίου στο Πακιστάν;

Οι Πακιστανοί αντιμετωπίζουν με καχυποψία του αφγανούς πρόσφυγες, θεωρώντας τους ύποπτους για ενθάρρυνση της τρομοκρατίας και της εγκληματικότητας που επιπλέον επιβαρύνουν τις υποδομές και την οικονομία του Πακιστάν.

Ο πακιστανικός πληθυσμός, αντιμέτωπος με καλπάζοντα πληθωρισμό κατά την τελευταία διετία, φαίνεται ότι υποστηρίζει στο μεγαλύτερο μέρος του την πρωτοβουλία της κυβέρνησης, σύμφωνα με τους παρατηρητές.

Αφγανές γυναίκες και παιδιά περιμένουν την αναχωρησή τους για την πατρίδα τους από το Καράτσι (REUTERS/Akhtar Soomro)

Κύριο άρθρο της αγγλόφωνης εφημερίδας The Express Tribune χαρακτηρίζει το σχέδιο της κυβέρνησης «μελετημένο» και την καλεί να ενεργήσει ώστε να μην εξελιχθεί σε «νέα αθετημένη υπόσχεση».

Ωστόσο, στο Πακιστάν υπάρχουν και οι φωνές που ζητούν να υιοθετηθεί μία λιγότερο άκαμπτη στάση και να δοθεί περισσότερος χρόνος στους Αφγανούς για να φύγουν.

Ποιες οι συνέπειες για τους Αφγανούς και την χώρα τους;

Οι Αφγανοί αυτοί έχουν ζήσει σε καταυλισμούς με περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην περίθαλψη και στην απασχόληση. Ομως, ορισμένοι ζουν στο Πακιστάν εδώ και δεκαετίες ή έχουν γεννηθεί εκεί, και θεωρούν την χώρα πατρίδα τους, μη γνωρίζοντας τίποτε για το Αφγανιστάν.

Οι αρχές του Πακιστάν έχουν κατά καιρούς εκπονήσει σχέδια για την εκδίωξη των Αφγανών, αλλά ο πόλεμος στο Αφγανιστάν είχε εμποδίσει την υλοποίησή τους.

Η βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας στο Αφγανιστάν από τον Αύγουστο 2021 επιτρέπει την εφαρμογή του μέτρου που θεωρείται «στυγνό και βάρβαρο» από την Καμπούλ.

Ο 35χρονος Μοχάμεντ Ραχίμ,  οδηγός και πατέρας δύο παιδιών, ο οποίος γεννήθηκε στο Καράτσι από αφγανική οικογένεια, κάθεται με την οικογένειά του σε ένα φορτηγάκι καθώς ετοιμάζονται να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, από το Καράτσι (REUTERS/Akhtar Soomro)

Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων προειδοποιούν για τους κινδύνους που θα σημάνει για τους Αφγανούς η επιστροφή στην χώρα τους και ο ΟΗΕ ανησυχεί ότι θα πέσουν θύματα σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για τις γυναίκες, η επιστροφή σημαίνει ότι θα πρέπει να ζήσουν υπό το καθεστώς που έχουν επιβάλει οι Ταλιμπάν και στερεί τα στοιχειώδη δικαιώματα από τον γυναικείο πληθυσμό.

Η αφγανική οικονομία, ήδη σε δυσχερέστατη θέση, αναμένεται ότι θα πληγεί από τον μαζικό επαναπατρισμό των Αφγανών από το Πακιστάν και την αυστηροποίηση των κανόνων που διέπουν τις εμπορικές συναλλαγές ανάμεσα στις δύο χώρες.