Μπορεί να μην είναι ευρέως γνωστό, αλλά οι ειδικοί χαρακτηρίζουν τα παρμπρίζ των αυτοκινήτων ως μια καλή πηγή συγκέντρωσης οικολογικών δεδομένων. Πιο συγκεκριμένα, ο όγκος των εντόμων που χάνουν τη ζωή τους πέφτοντας στο παρμπρίζ ενός αυτοκινήτου τους καλοκαιρινούς μήνες, ενόσω αυτό κινείται, αποτελεί στοιχείο που βοηθά στην καταγραφή των πληθυσμών των εντόμων.
Οπως αναφέρει σε δημοσίευμα της η εφημερίδα Washington Post, ο επιστήμονας που έχει αφιερώσει 35 χρόνια σε αυτού του είδους τις παρατηρήσεις και μελέτες καταγράφει συνεχή και δραστική μείωση των πληθυσμών των εντόμων και τα δικά του ευρήματα συμφωνούν με αυτά των συμβατικών μεθόδων καταγραφής τους. Τώρα, αναζητούνται οι αιτίες.
Ο δανός βιολόγος Αντρες Πάπε Μόλερ, που εργάζεται σήμερα στο Πανεπιστήμιο Saclay, στο Παρίσι, ήταν ο πρώτος που σκέφτηκε ότι τα παρμπρίζ των αυτοκινήτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως «όργανα» καταμέτρησης των πληθυσμών των εντόμων.
Ξεκίνησε να κάνει οργανωμένες καταγραφές και μελέτες από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Αρχικά, κανείς δεν θεωρούσε ως αξιόπιστη μέθοδο την καταγραφή των νεκρών εντόμων στα παρμπρίζ αυτοκινήτων και ο Μόλερ δεν μπορούσε να πείσει ούτε τους δικούς του φοιτητές, στο πανεπιστήμιο όπου δίδασκε τότε, να πάρουν μέρος σε αυτές τις έρευνες.
Οταν, όμως, τα ευρήματα του Μόλερ άρχισαν να αποκτούν επιστημονική αξία, βρήκε ανταπόκριση και έτσι σήμερα έχει μια ομάδα συνεργατών που πραγματοποιούν τις σχετικές μελέτες. Η ομάδα των ερευνητών πηγαίνει σε κάποια μη αστική περιοχή, για παράδειγμα σε μια περιοχή με αγρούς και φάρμες. Ακολουθούν μια συγκεκριμένη διαδρομή την οποία επαναλαμβάνουν εκατοντάδες φορές, προσπαθώντας στη διάρκειά της να διατηρούν σταθερή την ταχύτητα του οχήματος που οδηγούν.
Οι ερευνητές καταγράφουν αρχικά τη θερμοκρασία και τις συνθήκες του ανέμου στην περιοχή όπου κινούνται οδικώς. Στη συνέχεια καταγράφουν των αριθμό των εντόμων που έχουν σκοτωθεί πέφτοντας πάνω στο παρμπρίζ.
Η ίδια ερευνητική ομάδα κάνει καταγραφές των πληθυσμών των εντόμων με τις συμβατικές εντομολογικές μεθόδους, όπως είναι η σύλληψή τους με δίχτυα και παγίδες, ή κάνοντας καταμετρήσεις εντόμων που προσφέρουν κάποια είδη πτηνών, όπως τα χελιδόνια, ως τροφή στα νεογνά τους.
Τι συμβαίνει
Τα στοιχεία των ερευνών του Μόλερ δείχνουν ότι οι πληθυσμοί ορισμένων ειδών εντόμων παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 97%. Με απλά λόγια, αυτά τα είδη, μέσα σε μόλις 25 χρόνια εμφανίζουν άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης.
Οι εντομολόγοι πιστοποιούν την ύπαρξη του προβλήματος και αναφέρουν ότι η απουσία εντόμων από τα παρμπρίζ είναι μόνο ένα σύμπτωμα του γενικότερου προβλήματος της μείωσης των πληθυσμών τους.
Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποια είναι τα ποσοστά μείωσης των εντόμων, αφού βρίσκονται παντού, σχεδόν σε κάθε σημείο του πλανήτη, έχουν περίεργες συμπεριφορές και σε γενικές γραμμές γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα για τη συντριπτική πλειονότητα των ειδών εντόμων. Πολύ περισσότερο, όταν εκτιμάται ότι μπορεί να υπάρχουν περί τα δέκα εκατ. είδη εντόμων και ο συνολικός αριθμός τους δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπολογιστεί.
Λίγες μακροχρόνιες μελέτες για τους πληθυσμούς των εντόμων έχουν πραγματοποιηθεί και αυτές σε τοπικό επίπεδο, από αφοσιωμένους μεν αλλά μεμονωμένους επιστήμονες, όπως ο Μόλερ, που επικεντρώνει τις μελέτες του στη Δανία. Αρα, τα στοιχεία αυτών των μελετών αποτελούν σίγουρα ενδείξεις, δεν μπορούν όμως να φωτίσουν επαρκώς το πρόβλημα.
Η αεροδυναμική
Η καταμέτρηση των πληθυσμών των εντόμων είναι εξαιρετικά δύσκολη, αφού οι πληθυσμοί διαφόρων ειδών αυξομειώνονται, όχι μόνο χρόνο με τον χρόνο, αλλά μέρα με τη μέρα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει σαφής τάση μείωσης του γενικού πληθυσμού, ωστόσο κάποιες μελέτες παρατηρούν αύξηση πληθυσμών σε τοπικό επίπεδο.
Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα, μήπως η μείωση του αριθμού των εντόμων στα παρμπρίζ δεν σχετίζεται με τη μείωση των πληθυσμών τους, αλλά οφείλεται σε κάποιον άλλον παράγοντα.
Ορισμένοι εντομολόγοι, αλλά και αγρότες, έθεσαν μια νέα διάσταση στο όλο ζήτημα. Υποστηρίζουν ότι η απουσία εντόμων από τα παρμπρίζ δεν οφείλεται σε κάποια αλλαγή που σχετίζεται με τον κόσμο των εντόμων, αλλά σε αλλαγές που σχετίζονται με τα ίδια τα αυτοκίνητα και την εξέλιξή τους. Η θεωρία που πέφτει στο τραπέζι είναι ότι, καθώς τα αυτοκίνητα γίνονται πιο αεροδυναμικά, οι δυνάμεις που παράγονται γύρω από αυτά οδηγούν τα έντομα μακριά από τα παρμπρίζ.
Από την άλλη πλευρά, ειδικοί στον τομέα της υπολογιστικής δυναμικής ρευστού στους όποιους τέθηκε αυτό το ενδεχόμενο δηλώνουν ιδιαίτερα σκεπτικοί απέναντι στο ενδεχόμενο ο σχεδιασμός των οχημάτων να αιτιολογεί την απουσία εντόμων στα παρμπρίζ.
Ο Κέβιν Γκόλς, αντιπρόεδρος σε μια μεγάλη εταιρεία δημιουργίας λογισμικού τεχνητής νοημοσύνης και προσομοιώσεων αεροδυναμικής για χρήση από τις αυτοκινητοβιομηχανίες. είναι ένα από τα εμπειρότερα στελέχη της αυτοκινητοβιομηχανίας στον τομέα των αεροδυναμικών ερευνών.
«Οι έρευνες στις οποίες έχω έως σήμερα συμμετάσχει δείχνουν ότι δεν μπορούμε να επηρεάσουμε με κάποιο τρόπο κατασκευής του οχήματος την επαφή με φυσικούς παράγοντες, όπως η βροχή ή η σκόνη. Σκεφτείτε τις σταγόνες της βροχής. Εχουν μέγεθος και βάρος παρόμοιο με εκείνο ενός σχετικά μεγάλου εντόμου, αλλά κανείς δεν σκέφτεται ότι στα παρμπρίζ των σύγχρονων αυτοκινήτων πέφτουν λιγότερες σταγόνες βροχής επειδή… με κάποιο τρόπο απομακρύνονται από αυτά» αναφέρει ο Γκόλς.
Αυτό που ο Γκολς και άλλοι ειδικοί επισημαίνουν είναι ότι τα παρμπρίζ στα νέα μοντέλα αυτοκινήτων δεν μπορούν, πιθανότατα, να αποτρέψουν την επαφή με τα έντομα, αλλά, χάρη στον σχεδιασμό τους, μπορούν να περιορίσουν τον τρόπο σύγκρουσης των εντόμων πάνω σε αυτά, έτσι ώστε να μη διαλύονται στο τζάμι του οχήματος και να το γεμίζουν με αίμα.
Η «οφθαλμαπάτη»
Μια διαφορετική διάσταση στο όλο θέμα δίνει ο Ματέο Αρόνι της εταιρείας Ansys, η οποία πραγματοποιεί μελέτες Φυσικής για αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά και αεροδιαστημικές εταιρείες. Ο Αρόνι αναφέρει ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί πολύ ο αριθμός των αυτοκινήτων, έχει αυξηθεί ο χρόνος που περνούν οι άνθρωποι μέσα στα αυτοκίνητα οδηγώντας και επιπλέον έχουν αυξηθεί οι πωλήσεις οχημάτων τύπου τζιπ και άλλων, που διαθέτουν μεγάλα παρμπρίζ.
Ολα αυτά, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πιθανό να έχουν οδηγήσει στην εξόντωση του ίδιου, πάνω κάτω, αριθμού εντόμων στα παρμπρίζ, απλώς πλέον υπάρχει μεγάλη διασπορά των συγκρούσεων εντόμων πάνω σε οχήματα, ώστε να μην είναι εξίσου έντονη και ορατή όσο στο παρελθόν.