Επειτα από 52 χρόνια ενεργής υπηρεσίας και την κατασκευή τουλάχιστον 1.500 αεροσκαφών, το Boeing 747 περνάει στην ιστορία, καθώς στις 6 Δεκεμβρίου η Boeing ανακοίνωσε ότι κατασκεύασε το τελευταίο αεροπλάνο αυτού του τύπου και μοίρασε τις φωτογραφίες του. Το αποκαλούμενο «τζάμπο-τζετ» ήταν το πρώτο ευρείας ατράκτου πολιτικό αεροσκάφος με έως και 500 θέσεις επιβατών. Ξεκίνησε τις πτήσεις του το 1969 και περέμεινε το μεγαλύτερο επιβατηγό αεροσκάφος έως το 2007, όταν άρχισε να πετάει το Airbus A380.
«Ο θάνατος μιας βασίλισσας είναι η στιγμή να προβληματιστούμε» ανέφερε ο Economist για την 6η Δεκεμβρίου. Ηταν η ημέρα που το τελευταίο «τζάμπο-τζετ» 747, η άλλοτε «Βασίλισσα των Ουρανών», βγήκε από τη γραμμή παραγωγής της Boeing στο Εβερετ της πολιτείας Ουάσιγκτον. Θα το παραλάβει η Atlas Air στις αρχές του 2023, μια αεροπορική εταιρεία τσάρτερ και μεταφοράς φορτίου.
«Ο θάνατος ήταν αργός και ατιμωτικός» επέμεινε ο Economist. Το τελευταίο 747 για μεταφορά επιβατών και όχι cargo πουλήθηκε το 2017, στην Korean Air Lines. Μετά από αυτό το χρονικό ορόσημο, πουλήθηκαν 747 μόνο για μεταφορά φορτίων, ενώ δεν υπήρχε και πολύ μεγάλη ζήτηση: η Boeing έλαβε μόλις 30 παραγγελίες τα τελευταία πέντε χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση, οι τίτλοι τέλους για το αεροσκάφος που συνδέθηκε όσο κανένα άλλο με την εποχή της ακμής των αερομεταφορών σφραγίζει φεύγοντας το τέλος μιας εποχής. Το θρυλικό αεροπλάνο είναι διαχρονικά το πιο δημοφιλές αεροσκάφος της Boeing, έχει χρησιμοποιηθεί ως προεδρικό αεροσκάφος, το Air Force One των ΗΠΑ, ακόμη και για τη μεταφορά λεωφορείων της NASA.
Οι σταθμοί της «Βασίλισσας»
Η PanAm ήταν η αεροπορική εταιρεία που εκτέλεσε το πρώτο εμπορικό δρομολόγιο με 747 το 1970, μεταξύ του αεροδρομίου JFK της Νέας Υόρκης και του Χίθροου στο Λονδίνο. Το αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο για τον κλάδο εκείνη την εποχή περιόριζε τα δρομολόγια των αεροπορικών εταιρειών, ενώ έλεγχος υπήρχε και για τις τιμές των εισιτηρίων. Τα πρώτα Boeing 747 μετέφεραν συνήθως 366 επιβάτες, σημαντικά περισσότερους σε σύγκριση με τους περίπου 200 που μπορούσαν να μεταφέρουν τα Boeing 707, που εκτελούσαν κατά τη δεκαετία του 1960 τα υπερατλαντικά ταξίδια.
Ο αυξημένος αριθμός επιβατών του «Τζάμπο» αύξησε αρχικά τα κέρδη των αεροπορικών εταιρειών, ωστόσο η πετρελαϊκή κρίση στα μέσα της δεκαετίας του 1970 διέκοψε για ένα διάστημα τις καλές χρονιές για τον κλάδο. Το ενεργοβόρο τετρακινητήριο θηρίο ήταν ένας από τους παράγοντες για τις καταστροφικές απώλειες των «παικτών» του κλάδου, καθώς, πέρα από την αύξηση της τιμής των καυσίμων, οι εταιρείες δυσκολεύονταν λόγω της ύφεσης να γεμίσουν τις θέσεις.
Το δικό μας «Olympic Eagle»
Στην Ελλάδα, τα 747 έχουν συνδεθεί με την παλιά Ολυμπιακή και στο πρώην ανατολικό αεροδρόμιο οι περαστικοί βλέπουν ένα τμήμα της ιστορίας: Ενα Boeing 747-200, χωρίς κινητήρες, που έχει διαγραφεί από το νηολόγιο της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας και ανήκε στο στόλο της Ολυμπιακής Αεροπορίας από το 1973 έως το 1999, οπότε και εγκαταλείφθηκε.
Πρόκειται για το «Olympic Eagle», το πρώτο «Τζάμπο» που προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και το μοναδικό που αγόρασε η Ολυμπιακή, με πρωτοβουλία του Αριστοτέλη Ωνάση, κατευθείαν από τον κατασκευαστή.
Το 1978 η Αμερική απελευθέρωσε την αεροπορική αγορά και οι διαρθρωτικές αλλαγές στη δομή των δρομολογίων ευνόησαν τα τεράστια αεροσκάφη, που πετούσαν πια σε περισσότερες πόλεις των ΗΠΑ. Οι αερομεταφορείς μπορούσαν χάρη στο 747 να προσεγγίσουν περισσότερα αεροδρόμια με λιγότερα αεροπλάνα. Για να κατοχυρώσει ακόμη περισσότερο τη θέση της στο νέο περιβάλλον, η Boeing παρουσίασε το 1988 τη νέα εκδοχή του «Τζάμπο», το 747-400, το οποίο μπορούσε να πετάξει μέχρι και 8.354 μίλια (13.450 km) χωρίς στάση, περίπου 650 μίλια περισσότερα από τον προκάτοχό του, το 747-300, ενώ μετέφερε έως και 416 επιβάτες.
Κατά τη δεκαετία του 2000, ο μεγάλος ευρωπαϊκός αντίπαλος της Boeing, η Airbus, λάνσαρε το A380. O νέος διώροφος γίγαντας εκτόπισε το 747 από τον θρόνο του μεγαλύτερου επιβατηγού αεροσκάφους στον κόσμο, καθώς είναι μεγαλύτερο σε μέγεθος και μπορεί να μεταφέρει έως και 615 επιβάτες. Νέοι «παίκτες» του αεροπορικού κλάδου, όπως η Emirates και η Qatar Airways, προσάρμοσαν το επιχειρησιακό μοντέλο τους στο γιγάντιο Airbus, με έμφαση στις απευθείας πτήσεις μεγάλων αποστάσεων. Είναι ενδεικτικό ότι η Emirates διαθέτει 118 Airbus A380 και κανένα Boeing 747.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια οι αερομεταφορείς έχουν δελεαστεί από τα νέα αεροσκάφη εξαιρετικά μεγάλης εμβέλειας, όπως το A350 της Airbus και το 777 της ίδιας της Boeing. Μπορούν να μεταφέρουν αντίστοιχο αριθμό επιβατών με το «Τζάμπο», αλλά διαθέτουν μόνο δύο κινητήρες, γεγονός που μειώνει σημαντικά την κατανάλωση καυσίμου.
«Μια άρρωστη Βασίλισσα των Ουρανών ήταν ήδη στο νεκροκρέβατό της όταν η πανδημία τη σκότωσε» σχολίασε ο Economist για την τελευταία πράξη στη λαμπρή πορεία του 747. Το «Τζάμπο» μάς άφησε, αλλά το μοντέλο των αερομεταφορών που καθιέρωσε, αυτό των γιγάντιων αεροσκαφών, φαίνεται, μετά το χτύπημα της Covid-19, πως έχει ακόμα κάποιο μέλλον. Οι λεγόμενοι «επιβάτες αναψυχής» επέστρεψαν στους ουρανούς και πρέπει κάπου να χωρέσουν.