Κατ’ αρχάς τα δεδομένα. Ο Ντόναλντ Τραμπ υπαινίχθηκε την Πέμπτη την αναβολή των προεδρικών εκλογών της 3ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ. Ο αμερικανός πρόεδρος ο οποίος υπολείπεται σημαντικά του Τζο Μπάιντεν σε όλες τις δημοσκοπήσεις, άφησε για πρώτη φορά ανοιχτό το ενδεχόμενο οι εκλογές να μην διεξαχθούν κατά την προγραμματισμένη ημερομηνία τους, την Τρίτη 3 Νοεμβρίου δηλαδή, και να αναβληθούν έως την ημέρα που όλοι οι πολίτες θα είναι σε θέση να ψηφίσουν «κανονικά και με ασφάλεια», όπως εξήγησε ο ίδιος.
Ο Τραμπ εξέφρασε αυτό που σκεφτόταν εδώ και καιρό αλλά δεν τολμούσε να ομολογήσει, επικαλούμενος ανοιχτά το ενδεχόμενο αλλοίωσης του εκλογικού αποτελέσματος μέσω της ψήφου δια αλληλογραφίας. Στην ουσία έσπευσε να υπονομεύσει εκ των προτέρων την εγκυρότητα του όποιου αποτελέσματος (φοβούμενος προφανώς την ήττα), καθώς κατά τα άλλα δεν έχει κανέναν λόγο στο πότε θα στηθούν οι κάλπες.
Αμέσως μετά τις δηλώσεις του τόσο ο αμερικανικός όσο και ο διεθνής Τύπος έσπευσαν να επισημάνουν με πλήθος δημοσιευμάτων, πως ο ένοικος του Λευκού Οίκου δεν έχει την εξουσία να αλλάξει την ακριβή ημερομηνία των εκλογών.
Τον περασμένο Απρίλιο απαντώντας σε σχετικό ερώτημα του Τζο Μπάιντεν ο Ντόναλντ Τραμπ είχε αποκλείσει σχεδόν κατηγορηματικά το εν λόγω ενδεχόμενο. «Γιατί να το έκανα αυτό; Την 3η Νοεμβρίου. Είναι μια καλή ημερομηνία. Οχι, ανυπομονώ για αυτήν την εκλογική αναμέτρηση και όλα τα υπόλοιπα είναι απλά προπαγάνδα», είχε απαντήσει τότε ο αμερικανός πρόεδρος.
Αλλά ακόμη και εάν άλλαξε γνώμη και σήμερα θέλει πραγματικά να μεταθέσει τις εκλογές δεν μπορεί να κάνει τίποτα – έσπευσε να επισημάνει η Washington Post – καθώς δεν εμπίπτει στη δικαιοδοσία του ο καθορισμός της ημερομηνίας διεξαγωγής των ομοσπονδιακών εκλογών. Οι New York Times από την πλευρά τους θέλησαν να ξεκαθαρίσουν απόλυτα το τοπίο απαντώντας σε μια σειρά από βασικά ερωτήματα επί του ζητήματος.
Γιατί δεν μπορεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ να ακυρώσει ή να αναβάλει μια εκλογική αναμέτρηση με προεδρικό διάταγμα;
Γιατί το Αρθρο 2 του Συντάγματος ορίζει πως η ημερομηνία των γενικών εκλογών επιλέγεται από τα μέλη του Κογκρέσου. Με νόμο του 1845 καθορίστηκε πως οι προεδρικές εκλογές πραγματοποιούνται την πρώτη Τρίτη μετά την πρώτη Δευτέρα του Νοεμβρίου. Για να καταστεί δυνατή η αλλαγή της ημερομηνίας πρέπει να αλλάξει πρώτα ο σχετικός νόμος μέσω νέου νόμου που πρέπει να θεσπίσει το Κογκρέσο, να υπογράψει ο πρόεδρος και να εγκρίνουν τα αρμόδια δικαστήρια.
Πόσο πιθανό είναι να αναβληθούν τελικά οι εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου;
Ελάχιστα πιθανό, αν όχι απίθανο, επισημαίνει η νεοϋορκέζικη εφημερίδα. Γιατί για να τεθεί σε ισχύ ένας τέτοιος νόμος θα πρέπει να εγκριθεί από τον πρόεδρο και τα μέλη της Γερουσίας αλλά και από τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων η οποία τελεί υπό τον έλεγχο των Δημοκρατικών από τον Νοέμβριο του 2018. Αλλά ακόμη και να συνέβαιναν όλα αυτά και πάλι δεν θα υπήρχαν πολλά περιθώρια για τη μετάθεση της ημερομηνίας των εκλογών γιατί το σύνταγμα ορίζει πως τα νέα μέλη του Κογκρέσου ορκίζονται την 3η Ιανουαρίου και η θητεία του νέου προέδρου ξεκινά την 20η Ιανουαρίου.
Τέθηκε ποτέ ξανά ζήτημα αναβολής ομοσπονδιακών εκλογών από κυβερνητικούς αξιωματούχους;
Το 2004 υπήρξαν αναφορές για αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπους που αναζητούσαν έναν τρόπο ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η αναβολή των εκλογικών αναμετρήσεων που πραγματοποιούνται σε ομοσπονδιακό επίπεδο στην περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης. Η ιδέα, ωστόσο, εγκαταλείφθηκε ενώ η Κοντολίζα Ράις, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου εκείνη την περίοδο, είχε αναφέρει χαρακτηριστικά πως «εκλογές σε αυτήν τη χώρα πραγματοποιήθηκαν όταν βρισκόμασταν σε πόλεμο, ακόμα και κατά τον εμφύλιο πόλεμο. Οι εκλογές πρέπει να πραγματοποιούνται στην ώρα τους».
Ποιες διαδικασίες θα ακολουθηθούν τον ερχόμενο Νοέμβριο;
Παρότι η ημερομηνία των προεδρικών εκλογών καθορίζεται από τη σχετική ομοσπονδιακή νομοθεσία, οι διαδικασίες μέσω των οποίων ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα οι ψηφοφόροι των ΗΠΑ καθορίζονται και ελέγχονται από τις πολιτειακές κυβερνήσεις. Για αυτόν τον λόγο οι ΗΠΑ έχουν ένα τόσο πολύπλοκο «συνονθύλευμα εκλογικών κανονισμών» σύμφωνα με τους New York Times.
Σε κάποιες πολιτείες προβλέπεται η πρόωρη ψηφοφορία και υπάρχει η δυνατότητα οι εκλογείς να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα δια αλληλογραφίας ενώ σε κάποιες άλλες οι πολίτες μπορούν να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους ακόμα και την ημέρα των εκλογών ώστε να ψηφίσουν.
Ενώπιον της επέλασης του κορονοϊού στις ΗΠΑ και της δραματικής εξέλιξης της πανδημίας που εξακολουθεί να μαίνεται, οι κυβερνήσεις πολλών πολιτειών προέβησαν στη λήψη μέτρων ούτως ώστε να καταστεί πιο εύκολη η διαδικασία της ψηφοφορίας με επιστολική ψήφο, δεδομένης της ανάγκης να αποφευχθεί ο συνωστισμός στα κατά τόπους εκλογικά κέντρα την ημέρα της εκλογικής αναμέτρησης.
Στο Μίσιγκαν, για παράδειγμα, η τοπική κυβέρνηση απέστειλε αιτήσεις για άσκηση του εκλογικού δικαιώματος μέσω επιστολικής ψήφου και για τις προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών που θα διεξαχθούν τον Αύγουστο στην πολιτεία και για τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου και στους 7,7 εκατομμύρια κατοίκους του.
Σε τουλάχιστον πέντε αμερικανικές πολιτείες – το Κολοράντο, την Χαβάη, το Ορεγκον, τη Γιούτα και την Ουάσιγκτον – οι εκλογές διεξάγονται εδώ και καιρό σχεδόν αποκλειστικά μέσω επιστολικής ψήφου. Σε κάποιες άλλες, ωστόσο, παρατηρούνται κάποια μικρά προβλήματα που επιδιώκει τώρα να εκμεταλλευτεί προς όφελός του ο Ντόναλντ Τραμπ.
Στη Νέα Υόρκη, για παράδειγμα, επειδή στις προκριματικές εκλογές για την ανάδειξη του υποψηφίου των Δημοκρατικών θέλησαν να ψηφίσουν δια επιστολής εκατοντάδες χιλιάδες περισσότεροι ψηφοφόροι σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, συνεχίζεται ακόμα περισσότερο από έναν μήνα μετά η καταμέτρηση των ψήφων.
Αυτό σημαίνει, όπως επισημαίνει ο συντάκτης του άρθρου, ότι εάν το βράδυ των εκλογών της 3η Νοεμβρίου δεν επικρατήσει κανένας με ξεκάθαρη διαφορά, ενδέχεται να μην αναδειχθεί άμεσα ο νικητής. Σε καμία περίπτωση ωστόσο, δεν σημαίνει ότι θα αλλοιωθεί το όποιο εκλογικό αποτέλεσμα, παρά μόνο ότι ενδεχομένως να χρειαστεί περισσότερος χρόνος έως ότου να ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψήφων.
Εχει δίκιο ο Τραμπ να υποστηρίζει πως μέσω της επιστολικής ψήφου ενδέχεται να αλλοιωθεί το εκλογικό αποτέλεσμα;
Οχι, απαντούν ξεκάθαρα οι New York Times. Σύμφωνα με τις περισσότερες σχετικές μελέτες που έχουν εκπονηθεί τα φαινόμενα εκλογικής νοθείας σπανίζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Και οι ειδικοί αναφέρουν πως η ψηφοφορία μέσω της διαδικασίας της επιστολικής ψήφου είναι λιγότερη ασφαλής από την ψηφοφορία με φυσική παρουσία, επισημαίνοντας και πάλι, ωστόσο, ότι οι περιπτώσεις νοθείας είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Στην Ουάσιγκτον όπου οι ψηφοφόροι ψηφίζουν σχεδόν αποκλειστικά δια αλληλογραφίας, έπειτα από έρευνα που πραγματοποίησε ο ρεπουμπλικανός επικεφαλής της εκλογικής επιτροπής της πολιτείας, διαπιστώθηκε πως στις ενδιάμεσες εκλογές του 2018 έγιναν καταγγελίες για μόλις 142 παράτυπες ψήφους σε σύνολο περισσότερων από 3,1 εκατ. που καταμετρήθηκαν συνολικά. Οι New York Times δεν παρέλειψαν να υπενθυμίσουν στους αναγνώστες τους πως στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές για την ανάδειξη των νέων μελών της Βουλής και της Γερουσίας των ΗΠΑ, δια επιστολής επέλεξε να ψηφίσει και ο Ντόναλντ Τραμπ.